У сярэдзіне лютага нашы вяртлявыя чаротаўкі (вертлявые камышовки) выправіліся з Афрыкі на Радзіму. Да родных балот – 7000-8000 км, і яны дабяруцца туды толькі ў канцы красавіка.

🌍 Вось такую візуалізацыю зрабілі арнітолагі з Міжнароднай групы па захаванні вяртлявай чаротаўкі на аснове дадзеных геалакатараў, прымацаваных на птушках. Жоўтыя кропкі на карце – вяртлявыя чаротаўкі з беларускага заказніка “Сэрвач”, а чырвоныя – з літоўскага запаведніка “Кліошай”.

Высветлілі, што нашыя і літоўскія вяртляўкі зімуюць у Малі. Папярэдняе даследаванне паказала, што чаротаўкі з паўднёвай Беларусі і цэнтральнай Украіны таксама зімуюць у Малі.

🐦 Падчас даследавання былі і незвычайныя назіранні. Адна з літоўскіх птушак у канцы ліпеня пераляцела на беларускае балота Сэрвач, пераадолеўшы 400 км. Там яна патусіла 10 дзён, потым вярнулася ў Літву і адтуль ужо, як і іншыя, выправілася ў Афрыку.

Яшчэ адна вяртлявая чаротаўка з Літвы абрала незвычайны маршрут. Яна абляцела Атласкія горы з усходу, без прыпынкаў перасекла Сахару і асела ў Нігерыі, за 1000 км на ўсход ад астатніх вяртлявак з геалакатарамі. Тым жа маршрутам яна вярнулася потым на месца гнездавання.

#ДзікіФакт Вяртлявая чаротаўка – вельмі рэдкая птушка, і ёй пагражае глабальнае знікненне. Менавіта на беларускіх асаковых балотах гняздуецца каля 40% глабальнай папуляцыі гэтага віду, але колькасць іх зніжаецца праз зарастанне балотаў трыснягом і вербалозам.

📷 Дзякуем за фота вяртлявай чаротаўкі Юрыю Янкевічу.

Сычы-электрыкі асвоілі трансфарматарныя будкі

#Дзікіфакт: Сыч-сіпель  (домовый сыч) часта для гнездавання абірае адтуліны ў плітах перакрыцця трансфарматараў на фермах, як гэтая мілая пара на фота. Чаму? Бо ў іх зручны дыяметр і даўжыня, і побач нямала грызуноў і смачных жукоў! Гэта сапраўдны птушыны фастфуд, які дазваляе птушкам не адлятаць далёка ад гнязда падчас вырошчвання сычанятаў.

🦉 Дзеткі, якія выраслі ў такіх плітах, потым шукаюць падобныя для сваёй сям’і. На жаль, найчасцей адтуліны пліт чамусьці заліваюцца бетонам, каб там ніхто не гнездаваў. Таму колькасць сычоў стабільна невысокая. Від уключаны ў Чырвоную кнігу Беларусі.

📷 Дзякуем Віталю Некрашэвічу за цудоўнае фота, чат “Птушкі з фотастужкі”!

Дзе можна ўбачыць птушку года?

🐦 Падчас вясновай міграцыі вялікія грыцукі (большие веретенники) сустракаюцца на сажалках рыбгасаў, балотах, па берагах вадаёмаў, на лужынах у палях.

⚡ Яны ляцяць з хуткасцю да 130 (!)  кіламетраў у гадзіну на вышыні каля 6.000 (!) метраў над узроўнем мора. За два з паловай дні яны здольныя праляцець 5.200 (!) кіламетраў.

Ужо зусім хутка павінны вярнуцца з выраю нашыя грыцукі! Чакаем.

Птушка года: факт № 6 з 10

📷 Дзякуем за фота Уладзіміру Бондару.

#вялікігрыцук10фактаў #птушка2025года #Дзікіфакт

Як выжыць у чужым гняздзе? Сакрэты зязюлі

🐦 Звычайная зязюля замест таго каб будаваць гняздо і выхоўваць птушанят падкідвае яйкі ў гнёзды іншых птушак.

Даследаванне паказала: каб выжыць сярод «прыёмных» сваякоў, у зязюльчанят ёсць хітрая стратэгія.

#Дзікіфакт: Птушаня зязюлі выпрошвае корм вельмі хуткімі позывамі. Яно імітуе крыкі адразу некалькіх птушанят таго віду, у гняздзе якога знаходзіцца. Гэта стварае ілюзію, што «дзіцяці» трэба шмат ежы, і прыёмныя бацькі актыўней кормяць падкідка.

Гэта толькі адзін факт пра міжвідавыя адносіны ў птушак. Калі хочаш даведацца больш – далучайся да “Дзікага клуба”!

📆 У чацвер 3-га красавіка ў клубе пройдзе анлайн-лекцыя “Міжвідавы гнездавы паразітызм у птушак: ад прыстасаванняў пад гаспадароў да метадаў мафіі”, якую правядзе арнітолаг Дзмітрый Вінчэўскі.

Сёлета будзе не менш за восем тэматычных лекцый пра дзікую прыроду.

Прыбытак ад клуба ідзе на ахову прыроды Беларусі. 💚

📷 На фота трысняговая чаротаўка корміць птушаня зязюлі, аўтар Per Harald Olsen CC BY-SA 3.0 Wikimedia Commons.

Бачыш зайчаня? Не падбірай!

🐇 Зайчаняты нараджаюцца з ранняй вясны і да позняй восені. Людзі знаходзяць іх у траве і каб выратаваць часта забіраюць дадому. Так рабіць нельга!

Зайчыха знаходзіць і корміць малых вельмі тлустым малаком раз на некалькі дзён. Калі сустрэне чужых зайчанят такога ж узросту – таксама іх пакорміць. Праз 2 тыдні яны пачынаюць скубаць траву, а ва ўзросце 3-4 тыдні становяцца самастойнымі.

✅ Калі знойдзеш зайчаня, найлепшае, што можна зрабіць – ціха сысці. Не чапай яго, бо пакінеш свой пах і ён можа прыцягнуць да звярка драпежнікаў. Калі нехта падабраў зайчаня, парай вярнуць яго як мага хутчэй прыкладна ў тое ж месца.

#Дзікіфакт У зайцоў потавыя залозы ёсць толькі на падэшве і яны не пахнуць, калі не рухаюцца.

☝️ Памятай: за адабранне паляўнічых звяроў з прыроды прадугледжана адказнасць.

📷 На фота Віктара Петрачэнка зайчаня русака, CC BY-SA 4.0 Wikimedia Commons.

Як размнажаецца птушка года?

🥚 Ямку для гнязда абірае самец вялікага грыцука (большой веретенник). Самка адкладае чатыры яйкі, якія наседжваюць абодва бацькі папераменна на працягу 22 дзён. Калі птушаняты вылупляюцца, бацькі ходзяць з імі яшчэ 25 дзён. Карміць іх не трэба, але абараняць прыходзіцца.

Птушка года: факт № 10 з 10

💧 Важнае месца гнездавання грыцукоў – пойма Прыпяці і менавіта заказнік “Тураўскі луг”. Поспех гнездавання звязаны з узроўнем вады на Прыпяці: падчас доўгага і высокага разводдзя ўтвараюцца астраўкі – даволі бяспечныя месцы гнездавання, маладаступныя для наземных драпежнікаў. Але сёлета разводдзя не было і вады мала.

Зычым грыцукам і іншым кулікам удалага гнездавання ў няпростых умовах! 🙏

🎥 На відэа самка вялікага грыцука змяняе самца на гняздзе. Знята камерай назірання ў рамках праекта Élvonal Shorebird Science.

#вялікігрыцук10фактаў #птушка2025года #Дзікіфакт

Хто з нашых птушак прылятае з зімоўкі не з Афрыкі ці Еўропы?

🐦 Такіх відаў у нашых гушчарах усяго некалькі. Адзін з іх – чаромашнік (чечевица). Афарбоўкай самец гэтай птушкі нагадвае папугайчыка. На днях гэтыя птушкі вярнуліся з Індыі ў Беларусь для гнездавання. Шлях няблізкі і нялёгкі – мінімум 4300 км.

🎶 Пяюць яны каля вады, сядзяць звычайна высока на дрэвах. Выдаюць сябе чароўным флейтавым спевам "чіві-вічю", падобным да фразы "Витю видел?".

#Дзікіфакт: Чаму адныя нашыя птушкі ляцяць у Афрыку на зімоўку, іншыя ў Індыю? Як правіла, гэта звязана з гістарычным распаўсюджваннем птушак пасля адыходу ледніка. Тыя, якія прыйшлі ў Беларусь з усходу, на сваю гістарычную радзіму і ляцяць зімаваць, і наадварот.

❓А ты чуў_ла калісьці чаромашніка?

📷 Дзякуем за фота Кацярыне Фацеевай, чат “Птушкі з фотастужкі” @ptushkafota.

#галасыптушак

6 яек, 6 лёсаў: чаму не ўсе птушаняты ў пустальгі роўныя?

🥚🦅 У гняздзе брэсцкіх пустэльг ужо поўная кладка з 6 яек. Віншуем птушак і брэстчан!

#Дзікіфакт: Птушкі адкладаюць яйкі з розным інтэрвалам: некалькі гадзін ці дзён, у залежнасці ад памераў птушкі і яйка. Для інкубацыі ў іх ёсць дзве асноўныя стратэгіі. Калі неабходна як у курыных ці качыных, каб усе птушаняты вылупіліся адначасова і маглі разам пакінуць гняздо, то самка пачынае наседжванне толькі пасля адкладання апошняга яйка. Праблем з кормам у гэтых груп птушак, як правіла, няма. У драпежнікаў адначасовае вылупленне ўсіх птушанят справакуе жорсткія бойкі на гняздзе паміж імі, а пры недахопе корму загінуць можа ўвесь саслабелы вывадак. Таму самка пачынае наседжваць з першага яйка і птушаняты вылупляюцца з інтэрвалам роўным прамежку пры адкладанні яек. Шанец вылецець ёсць ва ўсіх птушанят, але часцей за ўсё выжываюць і пакідаюць гняздо толькі старэйшыя птушаняты.

🤗 Далучайся да трансляцыі – не прапусці вылупленне птушанят!

На відэа моманты з транляцыі.

Любіш птушак? Трымай свайго коціка дома!

🐈‍⬛ Коткі – хатнія жывёлы, якія па-за сценамі нашага жытла пераўтвараюцца ў небяспечных для дзікіх жывёл драпежнікаў. Вучоныя ў розных краінах вывучалі іх уплыў і ён аказаўся вельмі значным.

Калі коткам даюць корм, яны забіваюць менш здабычы ў дзень, чым дзікія драпежнікі, але іх тэрыторыі палявання настолькі малыя, што гэтае ўздзеянне на мясцовыя папуляцыі звяркоў і птушак атрымліваецца вельмі канцэнтраваным. У кіпцюры трапляюць і рэдкія віды.

#Дзікіфакт: За апошнія 500 гадоў каты знішчылі не менш за 63 віды хрыбетных жывёл, у тым ліку 40 відаў птушак.

Калі ласка:

✅ Не выпускай котку на вуліцу, зрабі вальеру або прывучы да выгулу на шлейцы. Штодня гуляй з ёй у хаце, каб яе паляўнічы азарт знаходзіў выхад.

✅ Каб котка магла падыхаць свежым паветрам, можна зрабіць каціны балкончык-клетку, куды гадаванец зможа трапляць праз акно.

Аўтар фота Mark Marek, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons.

Папаўненне ў рабых суслікаў!

😍 У траўні ў суслікаў нараджаецца патомства, звычайна 5-6 дзіцянят. “Немаўляты” сляпыя, голыя і без зубоў. Маці корміць іх малаком і сагравае. Малыя растуць хутка. Зараз суслічыныя дзеткі ўжо выходзяць на паверхню, пачынаюць карміцца зелянінай.

#Дзікіфакт: Суслікі не любяць ваду, яны пасяляюцца на ўзвышшах, ніколі не п’юць і хаваюцца ў норы, калі ідзе дождж. Але дажджлівы травень зблытаў ім карты: колькі можна сядзець галодным у нары? Аляксандр Вінчэўскі на мінулым тыдні назіраў, як суслік скача па мокрай траве пад дажджом, як малыя выбіраюць мокрыя сакавітыя расліны (відэа).

☝️ Рабы суслік уключаны ў Чырвоную кнігу Беларусі. З тысяч засталіся тры пасяленні, усе яны ахоўваюцца зараз дзяржавай.

Колькі птушанят налічыш?

🐦 У сініц бывае вельмі шмат птушанят, у тым ліку і ў белай сініцы (белая лазоревка).

#Дзікіфакт: Белая сініца – невялікая пеўчая птушка, якая жыве ў Беларусі  толькі на Палессі. Від уключаны ў нацыянальную Чырвоную кнігу.

Пішы свой адказ у каментары! 👇

Правільны адказ: 35+7-29.

Спадабалася загадка? Набывай нашы размалёўкі ад арнітолагаў – у адной з ніх  можаш палічыць птушанят у гняздзе сіняй сініцы. З дзеткамі лічыць будзе весялей 😉

У камплекце тры розныя размалёўкі, у кожнай – 11 відаў птушак з цікавымі фактамі пра іх на рускай і беларускай мовах, а таксама сакрэт з падказкай на задняй вокладцы.

💚 Прыбытак ад размалёвак ідзе на ахову прыроды Беларусі!

📹 На відэа вывадак белай сініцы ў штучным гнездзішчы ў Тураве, знята Вячаславам Хурсанавым падчас кальцавання.

👋 Прывітанне ад сыча-сіпеля!

#Дзікіфакт: Сыч-сіпель (домовый сыч) – паўднёвы від, які засяліў тэрыторыю Беларусі ў сярэднія стагоддзі, накіроўваючыся за распаўсюджаннем сельскай гаспадаркі на поўнач. І зараз у нас аддае перавагу паселішчам чалавека. Чырвоная кніга Беларусі.

🦉 Удзень любіць сядзець на гнездавой тэрыторыі і сачыць навокал. Часта селіцца на фермах, дзе ловіць грызуноў і буйных насякомых.

🎥 Цудоўнае відэа зняў Дзмітрый Астапковіч.

А ты ведаеш, што суслік – сваяк вавёркі?

🧡 Рабы суслік (крапчатый суслик) – з сямейства вавёркавых. Ён крыху меншы за вавёрку, а яго хвост карацейшы амаль у 4 разы. А вось па вазе суслік увосень можа быць цяжэйшы за яе, бо ён усе свае зімовыя запасы ў выглядзе тлушчу носіць пад скурай.

#Дзікіфакт: На англійскай мове наш суслік завецца “земляная вавёрка” (ground squirrel).

У Беларусі засталося ўсяго тры пасяленні рабога сусліка. Усе – у Нясвіжскім раёне. Усе, дзякуючы працы энтузіястаў, перададзены пад ахову, а від мае глабальны крытычна пагражальны статус.

🎥 Цудоўнае відэа з рабым суслікам зняў Дзмітрый Астапковіч.

Хто гэта блішчыць?

🪲 Зараз на кветках можна ўбачыць шмат зялёных ці залацістых бліскучых жукоў – бронзавак, якія імі жывяцца. Тут на іх палююць грычуны і іншыя птушкі.

#Дзікіфакт: Адметная прыкмета бронзавак – іх асаблівы палёт. Яны лётаюць, прасоўваючы крылы ў шчыліны пад надкрыламі, а самі надкрылы застаюцца складзенымі.

🐛 Лічынкі жукоў развіваюцца ў раслінных рэштках: гнілой драўніне, кампосце, мурашніках, норах грызуноў, лясной подсцілцы і глебе.

Наступным разам, калі ўбачыш бронзаўку, звярні ўвагу на асаблівы спосаб палёту. Дзікая прырода ўражвае! 💚

📷 Фота Wilder Kaiser BY-SA 4.0 Wikimedia Commons (памер фота зменены).