ВЯСНЕ ДАРОГУ !
#МАРАФОНКАХАННЯ14.
КАНСТАНЦЫЯ БУЙЛА.

"Вясна пяе. Гамоняць ручаі.
Шуміць вада, сплываючы у долы.
Ідзём з табой на поле — удваіх...
Прыемны нам вады разгон вясёлы.
Дзень ярыцца. На схілах поля снег
Прытоіўся. Ляжыць сцямнелай глыбай.
Не кінецца у вочы нам агрэх,—
Мы ж узнімалі разам тыя скібы.
Яны набраклі талаю вадой,
Ляжаць. Чакаюць нашых рук і сонца...
Вясна ідзе! Што дзень, то больш слядоў
Яе відаць па ўсёй, па ўсёй старонцы.
Яна пяе, звініць, шуміць, цячэ,
А нам гучыць — жывых пачуццяў песняй.
Ды ці не рана, любы мой, яшчэ
Ўступаць у наша шчаснае прадвесне!
Не! Вочы зырка свецяцца твае...
А свежы вецер студзіць нашы губы...
Якое шчасце нам вясна дае,
Вясна юнацтва, маладосці, любы."

#ГісторыяБеларусі
#Год1917

Рэвалюцыі 1917 года і беларускае пытанне
Пачатак тут

Звесткі аб паўстанні ў Петраградзе сталі вядомыя ў Мінску 25 кастрычніка ў другой палове дня. Выканкам Мінскага Савета вывеў на вуліцы горада салдат двух запасных палкоў, вызваліў з турмы каля 800 арыштаваных.

26 кастрычніка 1917 года выканкам Мінскага Савета абвясціў аб пераходзе ўлады ў рукі Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў. З палітычных зняволеных быў створаны першы рэвалюцыйны полк.

27 кастрычніка быў створаны Камітэт выратавання рэвалюцыі, большасць у якім мелі эсэры, меншавікі і бундаўцы. Ён увёў у Мінск часці Каўказскай дывізіі, зняў вайсковыя пасты Мінскага Савета, адхіліў прызначаных ім камісараў.
Мінскі Савет згадзіўся на перадачу ўлады Камітэту пры ўмове, што войскі не будуць накіроўвацца на падаўленне паўстання ў Петраградзе і Маскве.

Пасля заключэння пагаднення бальшавікі правялі агітацыю сярод салдат, дзе мелі значную падтрымку. У ноч з 1 на 2 лістапада ў Мінск увайшоў браніраваны цягнік, а таксама атрады рэвалюцыйна настроеных салдат, якія ўзялі пад абарону Мінскі Савет.

У канцы кастрычніка - пачатку лістапада 1917 года савецкая ўлада была ўсталявана ў Віцебску, Гомелі, Полацку, Оршы і іншых гарадах.

У лістападзе 1917 года адбыліся з'езд Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў Заходняй вобласці, ІІІ з'езд сялянскіх дэпутатаў Мінскай і Віленскай губерняў, ІІ з'езд армій Заходняга фронту. Яны прынялі рашэнне аб стварэнні адзінага органа кіравання.
26 лістапада сфарміраваны Абласны выканаўчы камітэт Заходняй вобласці і фронту (Аблвыканкамзах, які ўзначаліў напачатку М.Рагазінскі, а са студзеня 1918 г. - А.Мяснікоў).
Са 170 членаў Аблвыканкамзаха беларусаў было ўсяго 3 (левыя эсэры)

Кіраўнікі створаных бальшавікамі структур не бачылі перспектыў беларускага нацыянальнага развіцця. Яны меркавалі, што стварэнне нацыянальных рэспублік стане перашкодай для сусветнай пралетарскай рэвалюцыі.
З'яўляючыся ў выключнай большасці прадстаўнікамі іншых народаў (В.Кнорын, К.Ландар, А.Мяснікоў), яны не лічылі беларусаў асобнай нацыяй.

Працяг будзе

К. Крапіва
ФІЛОСАФ I РАКА
Блукаў Філосаф па зямлі.
Чаго блукаў? Мо праўды ён шукаў
I сцежак тых, што да яе вялі,
Мо вывучаў складанасць тых падзей,
Што выклікаюць у людзей
То радасць, то трывогі.
А толькі збіўся ён з дарогі,
Пайшоў да вёскі нацянькі
I апынуўся ля ракі.
Вось вёска ўся на відавоку,
Сям-там дымяцца каміны,
I смачны пах даносіцца здалёку:
Няйначай як пякуць бліны,
А можа, нават і мачанку
(Філосаф наш ад ранку
Не каштаваў ніякай стравы).
Ды вось бяда —
Наперадзе вада
I не відаць ніякай пераправы.
«Не будзем смутку наддавацца,—
Сказаў Філосаф наш, пачаўшы раздзявацца.—
Мне толькі варта зняць штаны,
I я паспею на бліны».
Аднак, раздзеўшыся, пачаў ён сумнявацца:
Ці то ў штанах, ці без штаноў —
Філосаф ёсць філосаф:
Паразважаць заўжды гатоў
Аб чалавечых лёсах.
«Які ж мяне самога лёс чакае?
Хоць розум мой глыбінь шукае,
Але ж вада тут чорная такая...
Таму адзначым: гэты глыб
Не для філосафаў — для рыб».
I тут, у гэтыя хвіліны
Сумненняў і разваг,
Пачуўся раптам роў асліны:
Асёл, прыспешыўшы хаду,
Імчаўся з берага ў ваду
(Відаць, усмаг).
Напіўшыся, стаяў, крапіў хвастом бакі
Аж на сярэдзіне ракі
(Аслу было тут па калені).
Філосаф зноў у задуменні:
«Чаму ж мы дна ў рацэ не бачым?
Даследуем і растлумачым:
Таму мы ў ёй не бачым дна,
Што ў вадаёме муць адна».
Так іншы твор са зместам цьмяным
Мы лічым ледзь не акіянам.

1963

#ЯМыКаласы

«— А пачыналі ж мы,— з нейкім нават злосным смяшком сказаў граф.— Мы, недабітыя. Нацярпеліся жаху, пакуль нас было мала, і аддалі стырно другім, якія палалі, а цяпер студзяць свой агонь у галадайскім пяску ці ў сібірскіх снягах...
Вы ж мелі шчасце сустракацца з Мураўёвым Міхаілам Мікалаевічам (Вiленскiм)? Самы разумны з усёй гэтай камарыллі. І ніяк не можа забыць грахоў маладосці, Ліс Патрыкеевіч. Кідаецца ва ўсе бакі, слухае кожны вецер, абы толькі сабе не пашкодзіць. Пачакайце, ён яшчэ дасца ўсім у знакі, я яго ведаю...
А гэта ж мы, гэта мы прымалі ў кола першых. Я ўспомніў Пушкіна... Дык вось бліжэйшага ягонага сябра прымала ў грамаду гэтая свіння з тытулам графа. І вось Пушчын у Сібіры, напэўна, памёр, а свіння жыве, робіць выгляд, што забыла маладыя сумленныя словы. Да яшчэ, напэўна, кажа пра «гарачую маладосць», што «мы таксама былі такія», што «ўсё гэта пройдзе». А загадаюць — будзе вешаць гэтую моладзь... Няма горшай свінні, чым адступнік. Былі франдзёры, а цяпер адзін дзяржаўны муж, а другі — к-хат!!! О божа, божа!..»  

Глава VIII.

Уладзімір Караткевіч.    «Каласы пад сярпом тваім»

Важна не тое, насколькі складаны шлях, а тое, наколькі надзейны твой спадарожнік.

🎨 Малюнак Rukiye Ulusan

#МіфыЛегендыБеларусі

Вужыны Кароль - легендарная істота ў Беларускай міфалогіі, гэта буйная змяя з прыроднай каронай, якая валодала магічнымі ўласцівасцямі. Галоўны над усімі вужами і іншымі змеямі, захавальнік таемных скарбаў і магічных артэфактаў.

Лічылася, што нават нязначны кавалак кароны (адзін ражок) Караля Вужоў мог надзяліць ўладальніка рознымі неверагоднымі здольнасцямі - непаражальнасць ад ядаў, разуменне чужых думак, размаўляць на мове звяроў, птушак ды раслін.

Менавіта тады, калі Вужыны Цар збіраў усіх змей і вёў іх на зімоўку ў Змяіны Вырай - вялізную яму пад Сусветным Дрэвам, у чалавека была магчымасць паслаць на шляху Вужынага Караля ручнік, паставіць там хлеб і соль. І ў знак падзякі Вужыны Кароль адломіць ад сваёй кароны рог і кіне добраму чалавеку.

Перакладчык Коласа стаў народным пісьменнікам Чачні

«Любоў да Беларусі, беларускай літаратуры носіць у мяне бязмежны характар».

zviazda.by

#КазкіДзецям

Каза-манюка

Беларуская народная казка

Апрацоўка Алеся Якімовіча

У першы дзень вясны ва Ушачах адбылася прэм’ера песні «За паўгадзіны да вясны»!
#дразды #беларусь

Добрага ранку, беларусы!

https://youtu.be/MnQpEgdOMrg?si=ULx6EgTHaOddkG0L

#КухняБеларусі

Крывяная поліўка

Гістарычная назва супу як пажыўнай вадкай стравы ў беларускай мове - "поліўка", прыкладны аналаг рускага слова "похлёбка".

Сярод полівак вылучалася своеасаблівасцю чорная поліўка - вядомая, дарэчы, многім еўрапейскім народам.
Яе варылі з свежай свіны, у шляхты часцей з гусінай або качынай крыві, костак і вантроб толькі што забітай жывёлы. А каб кроў не згарнулася, у яе дадавалі трохі солі або воцату.

Гатовую поліўку загушчалыя мукой або цёртай булкай.

Як варыць

Спачатку варыцца булён з мяса або косткі, чым больш тлушчу будзе пры мясе, тым лепш.
Дадаецца абсмажаная цыбуля і прыправы.

У свежую кроў жывёлы (грамаў 300 -400) трэба дабавіць воцат (сталовая лыжка), або капусны расол, соль і пару лыжак мукі.
Усё размешваецца да адсутнасці камячкоў.

Затым кроў тонкім струменем уліваецца ў булён і пры памешванні варыцца мінут дзесяць.

Елі з халоднай варанай бульбай, зваранай у шалупінах.

Нарачанскае выступленне рыбакоў — выступленне нарачанскіх сялян-рыбакоў, якое пачалося ўлетку 1935 года. Прычынай стала забарона ўладамі свабоднай лоўлі рыбы на возеры Нарач. У выступленні ўдзельнічала каля 5 тысяч сялян. Кіравала выступленнямі *КПЗБ. Барацьба цягнулася да 1939 года.

*КПЗБ - Камуністычная Партыя Заходняй Беларусі

*Карціна мастака Віталя Цвіркава "Паўстанне рыбакоў на возеры Нарач"

Дарэчы, калі вы назбіраеце 20 падабаек, тады выкладу паэму, якую Максім Танк прысвяціў гэтай падзеі

#ГісторыяБеларусі
#НацыянальнаВызваленчыРух

Нарачанскія рыбакі-змагары.

ГІСТАРЫЧНАЕ паўстанне рыбакоў на Нарачы адбылося летам 1935 года.

Сёння яно з’яўляецца падзеяй, якая навечна захавалася ў памяці жыхароў азёрнага краю і якой яны па праву ганарацца, бо гэта — адна з яркіх старонак  нацыянальна-вызваленчага руху беларускага народа на тэрыторыі Заходняй Беларусі.

Нягледзячы на тое, што сяляне шмат працавалі на зямлі, гадавалі жывёлу, іх прыбыткі былі даволі слабымі. Таму спрадвеку традыцыйным заняткам і асноўным сродкам існавання большасці сялянскіх сем’яў нарачанскага ўзбярэжжа была рыбная лоўля.
Рыбу звычайна лавілі ўсёй сялянскай грамадой, а потым прадавалі яе на кірмашы ў Вільні.

У 1932 годзе польскі ўрад прыняў закон аб нацыяналізацыі рэк і азёр, які распаўсюджваўся і на Нарач. Яе перадалі ў эксплуатацыю Віленскай дырэкцыі дзяржаўных лясоў. Такім чынам свабодную рыбную лоўлю ў возеры забаранілі, тым самым парушыўшы традыцыйны ўклад мясцовых жыхароў. Сем’і рыбакоў пазбавілі асноўных сродкаў існавання, якія яны раней мелі ад продажу вылаўленай рыбы.

У 1935 годзе дырэкцыя здала Нарач у арэнду мясцоваму памешчыку пану Яблонскаму, які прапанаваў рыбакам наймацца лавіць рыбу і за невялікую плату ўсю без выключэння здаваць арандатару.
На сходзе прысутнічалі арандатар, мясцовая паліцыя, абураныя несправядлівасцю рыбакі.

Раптам з сялянскага натоўпу хтосьці крыкнуў, каб пан Яблонскі ўбіраўся з возера вон. Гэта быў Міхалюк Субач. Рыбакі вёсак Пасынкі, Мікольцы, Гатавічы, Чараўкі, Урлікі, Занарач былі вымушаны выходзіць на Нарач незаконна. У адзін з такіх дзён паліцыя паспрабавала канфіскаваць улоў, забуксіраваўшы і прыцягнуўшы да берага нагружаныя рыбацкія чаўны. Тым часам на беразе сабраліся сем’і рыбакоў. Як толькі паліцэйская маторная лодка наблізілася да водмелі, жанчыны кінуліся ў ваду і перакулілі яе, а рыбакі, скарыстаўшыся разгубленасцю паліцэйскіх, змаглі адагнаць свае лодкі на сярэдзіну возера. На гэты раз іх ужо не праследавалі…

Неўзабаве на Мядзельшчыне пачалі ўзнікаць нелегальныя камітэты барацьбы, якія стваралі дружыны для аховы рыбацкіх сетак і лодак, бо іх магла канфіскаваць паліцыя. Рыбакі адмаўляліся лавіць рыбу для паноў.

Аб падзеях на Нарачы стала вядома ў ЦК КПЗБ, які прыняў захады, каб першапачатковаму стыхійнаму выступленню рыбакоў надаць арганізаваны характар, абараніць іх інтарэсы.
З гэтай мэтай для падпольнай работы быў накіраваны А. І. Багданчук. Акруговы камітэт ЦК КПЗБ выдаў зварот да рыбакоў: “Возера Нарач не належыць польскім акупантам, а нарацкім рыбакам і сялянам. Толькі пры дапамозе масавай барацьбы вы зможаце адстаяць свае правы. Дабівайцеся права свабоднай лоўлі і продажу рыбы арганізаванай і масавай барацьбой”.

Сярод рыбакоў пачаліся арышты: за краты трапілі арганізатары рыбацкай забастоўкі В. Талайка, І. Чарняўскі, В. Роліч. Марозным зімовым вечарам быў арыштаваны М. Субач, у якога дома засталіся чацвёра малых дзяцей і хворая жонка, якая толькі што нарадзіла дзіця.
Міхаіла Іванавіча, апранутага ў худы даматканы армячок і, як вельмі небяспечнага злачынцу, закаванага ў кайданы, даставілі ў паліцэйскі ўчастак Кабыльніка.

Пазней ён успамінаў: мароз быў настолькі моцны, што паліцэйскія, пашкадаваўшы яго, накрылі закаваныя рукі сенам, пакуль везлі ў мястэчка

Працяг 👇


Крыніца

#ГісторыяБеларусі
#НацыянальнаВызваленчыРух

Нарачанскія рыбакі-змагары.
Працяг

Праз суткі Міхаіла Субача разам з іншымі “забастоўшчыкамі” адправілі ў Паставы, дзе знаходзілася польская ваенная камендатура.

Па дарозе ў Паставы адзін з рыбакоў не вытрымаў, пачаў бедаваць па сваёй сям’і. Міхаіл Іванавіч суцяшаў яго, гаворачы наступнае: “Не бядуй, братка, у цябе два сыны, як дубы, пракормяцца. Гэта ў мяне дзеці, што гарох…”

Падчас следства Міхаіла Субача трымалі у камеры-адзіночцы, якая не абагравалася нават у люты мароз і называлася “каменны мяшок”. Допыты вяліся штодзённа, дазвалялася толькі пяціхвілінная прагулка ў кайданах па калідоры. На сцяне вісеў вялізны плакат, на якім быў намаляваны польскі герб з арлом, які трымае ў кіпцюрах стылізаваную карту другой Рэчы Паспалітай. Уражаны гэтым малюнкам Міхаіл Іванавіч аднойчы звярнуўся да свайго вартаўніка з такімі словамі: “Вось як гэты арол трымае ў кіпцюрах Польшчу, так і мы, рыбакі, хочам хоць адным пальцам зачапіцца за Нарач”.

За гэта яго жорстка збілі, з рота і вушэй хлынула кроў. У рэшце рэшт, суд прыгаварыў М. Субача і В. Роліча да чатырох гадоў пазбаўлення волі, адбываць тэрмін “забастоўшчыкі” павінны былі ў “Лукішках”, знакамітай яшчэ з ХІХ стагоддзя турме Вільні.

Тым часам нарачанскія рыбакі працягвалі адмаўляцца ад працы на арандатара возера, патрабавалі вызвалення арыштаваных.
З Паставаў прыбыў павятовы стараста, а з Вільні ваявода Сладкоўскі, якія спрабавалі ўгаворамі і пагрозамі прымусіць рыбакоў выконваць закон.

Ранняй вясной ішоў моцны дождж, сем’і рыбакоў сабраліся на сустрэчу з уладамі. Размову з сялянамі пачаў ксёндз. Гэты старэнькі чалавек падазваў да сябе дзяцей, благаславіў іх і ўвогуле спагадліва ставіўся да сялян. Тыя ў сваю чаргу паднеслі ксяндзу пакаштаваць невялічкую талерку смажаных нарачанскіх яжгуркоў даўжынёй у далонь. Святы айцец дужа хваліў нарачанскую рыбу і тады хтосьці з сялян сказаў: “Дык дазвольце нам, шаноўныя паны, рыбку такога памеру пакідаць сабе, а большую мы будзем здаваць арандатару. Толькі вызваліце нашых рыбакоў з турмы”.

У выніку гэтай сустрэчы праз некалькі месяцаў кіраўнікі паўстання вярнуліся дадому, а рыбакам дазволілі здаваць вылаўленую рыбу на рыбалавецкую базу арандатара часткова.

Рух нарачанскіх рыбакоў працягваўся да 1939 года, ахапіў больш за пяць тысяч чалавек, да яго далучыліся рыбакі іншых рэгіёнаў Беларускага Паазер’я, тых жа Браслаўскіх азёр.

Міхаіл Субач разам з паплечнікамі працягваў адстойваць правы рыбакоў усё сваё жыццё. У гады Вялікай Айчыннай вайны ён дапамагаў партызанам, а з вызваленнем Беларусі ўзначаліў рыбалавецкую арцель “Чырвоны рыбак”.

У 1951го-дзе людзі выбралі Міхаіла Субача дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР. Згодна з успамінамі блізкіх, аднавяскоўцаў Міхаіл Іванавіч меў вельмі мужны, гераічны характар, быў спагадлівым, адкрытым чалавекам, верыў у Бога, быў вядомым у Нарачанскім краі цымбалістам, заўжды выступаў на свяце з нагоды вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў на беразе Нарачы ля помніка.

Ён часта паўтараў: “Дзякуй Богу, што ніколі нічога не ўкраў і нічога нікому не застаўся павінен”.

Крыніца

#МоваНашаРодная

Камель

Ніжняя патоўшчаная частка дрэва, расліны, якая прылягае да кораня.

Сталі відаць спачатку верхавіны дрэў, потым уся крона, ствалы і так аж да камлёў. Шахавец. 

Тоўсты канец бервяна.

Змітрок бярэ прывезенае з лесу дрэва звычайна за камель, Ганна — за верхавіну. Кавалёў. 

Лявон Здрок меў такую сілу, што падымаў за камель і клаў на перадок воза самае тоўстае бервяно. Сабаленка. //

Самае тоўстае бервяно, калода, адрэзаныя ад ствала дрэва. Толькі адна дарога і ведае, колькі было перавезена ў вёску стромкіх, гладкаствольных бярозак, цяжкіх дубовых камлёў. Асіпенка.

2. Перавязаны канец снапа, веніка.

Мацалі снапы, прабіваючы іхнія калючыя камлі і затыкаючы глыбока руку, каб знайсці, ці няма дзе мокрага ці гнілога. Скрыган.

Хто здагадаецца, што гэта?

Адказ будзе заўтра раніцай

Агульнанацыянальная прэм’ера фільма «Час вярнуцца» кінастудыі «Беларусьфільм» адбудзецца 13 чэрвеня, паведамілі ў Міністэрстве культуры.

«Фільм — даніна ўдзячнай памяці беларусаў подзвігу прадзедаў і дзядоў – герояў», — падкрэслілі ў міністэрстве.
Кінастужка заснавана на рэальных падзеях. Яна распавядае аб унікальнай аперацыі беларускіх партызан, якія знайшлі спосаб прабрацца ў тыл ворага праз непраходнае балота. Дзякуючы звесткам партызанскай разведкі на балоце была пабудавана дарога-«ляжнёўка», якая дала важную тактычную перавагу савецкім войскам у аперацыі «Баграціён».
У фільме здымаліся вядомыя беларускія і расійскія акторы. Як адзначылі ў Міністэрстве культуры, прэм’ерныя сеансы ўжо распісаны па кінатэатрах краіны.