#МоваНашаРодная
Лёс мяккага знака
або ад "тарашкевіцы" да "наркамаўкі"
У 1918 годзе ў Вільні пабачыла свет “Беларуская граматыка для школ” Браніслава Тарашкевіча, у якой была зроблена першая ўдалая спроба ўнармавання правапісу новай літаратурна-пісьмовай беларускай мовы.
На працягу наступнага дзесяцігоддзя правапіс Тарашкевіча і яго “Граматыка” адыгралі выключна важную ролю ў пашырэнні і ўкараненні беларускай мовы ва ўсе сферы ўжытку беларускага грамадства.
Але моўная практыка ўжо ў сярэдзіне 1920-х паказала, што гэты правапіс мае істотныя недахопы, якія, у прыватнасці, абцяжарваюць вывучэнне беларускай мовы ў агульнаадукацыйных школах.
— Пытанне аб рэформе правапісу паводле “Граматыкі” Тарашкевіча фактычна ўзнялі настаўнікі-практыкі, што пачалі выкладаць беларускую мову і весці навучанне па-беларуску. Прычым пытанне гэта было імі ўзнята задоўга да пачатку палітычных рэпрэсій, — адзначае дырэктар Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Аляксандр ЛУКАШАНЕЦ.
— Дарэчы, і сам Тарашкевіч у прадмове да аднаго з выданняў сваёй “Граматыкі” пісаў, што не ўсе распрацаваныя ім правілы дасканалыя і “Граматыка” патрабуе пэўнай дапрацоўкі. Некаторыя сфармуляваныя Тарашкевічам правілы былі вельмі грувасткімі і складанымі для вывучэння. Многія аспекты правапісу засталіся ўвогуле незакранутымі, недасканалым было ўпарадкаванне напісання слоў іншамоўнага паходжання.
— “Граматыка” 1918-га моцна садзейнічала стабілізацыі правапісных норм. У сваім правапісе Тарашкевіч здолеў аб’яднаць два асноўныя прынцыпы, што і сёння застаюцца вядучымі ў беларускай арфаграфіі: марфалагічны і фанетычны, — тлумачыць навукоўца.
— Марфалагічны прынцып звязаны з нязменнай перадачай на пісьме значымых частак марфем незалежна ад таго, як яны вымаўляюцца ў розных формах слова.
А фанетычны прынцып звязаны з адлюстраваннем на пісьме вуснага маўлення: “як чуеш, так і пішаш”.
Марфалагічнаму прынцыпу ў асноўным падпарадкавана адлюстраванне на пісьме зычных гукаў, фанетычнаму — галосных.
Такім чынам, Тарашкевічу ўдалося не толькі ўпершыню сістэмна сфармуляваць асноўныя правілы беларускай арфаграфіі, але і спалучыць два асноўныя прынцыпы (фанетычны і марфалагічны), што забяспечыла адметнасць беларускай пісьмовай мовы.
Беларускае грамадства карысталася “тарашкевіцай” на працягу больш як 10 гадоў.
Працяг
Лёс мяккага знака
або ад "тарашкевіцы" да "наркамаўкі"
У 1918 годзе ў Вільні пабачыла свет “Беларуская граматыка для школ” Браніслава Тарашкевіча, у якой была зроблена першая ўдалая спроба ўнармавання правапісу новай літаратурна-пісьмовай беларускай мовы.
На працягу наступнага дзесяцігоддзя правапіс Тарашкевіча і яго “Граматыка” адыгралі выключна важную ролю ў пашырэнні і ўкараненні беларускай мовы ва ўсе сферы ўжытку беларускага грамадства.
Але моўная практыка ўжо ў сярэдзіне 1920-х паказала, што гэты правапіс мае істотныя недахопы, якія, у прыватнасці, абцяжарваюць вывучэнне беларускай мовы ў агульнаадукацыйных школах.
— Пытанне аб рэформе правапісу паводле “Граматыкі” Тарашкевіча фактычна ўзнялі настаўнікі-практыкі, што пачалі выкладаць беларускую мову і весці навучанне па-беларуску. Прычым пытанне гэта было імі ўзнята задоўга да пачатку палітычных рэпрэсій, — адзначае дырэктар Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Аляксандр ЛУКАШАНЕЦ.
— Дарэчы, і сам Тарашкевіч у прадмове да аднаго з выданняў сваёй “Граматыкі” пісаў, што не ўсе распрацаваныя ім правілы дасканалыя і “Граматыка” патрабуе пэўнай дапрацоўкі. Некаторыя сфармуляваныя Тарашкевічам правілы былі вельмі грувасткімі і складанымі для вывучэння. Многія аспекты правапісу засталіся ўвогуле незакранутымі, недасканалым было ўпарадкаванне напісання слоў іншамоўнага паходжання.
— “Граматыка” 1918-га моцна садзейнічала стабілізацыі правапісных норм. У сваім правапісе Тарашкевіч здолеў аб’яднаць два асноўныя прынцыпы, што і сёння застаюцца вядучымі ў беларускай арфаграфіі: марфалагічны і фанетычны, — тлумачыць навукоўца.
— Марфалагічны прынцып звязаны з нязменнай перадачай на пісьме значымых частак марфем незалежна ад таго, як яны вымаўляюцца ў розных формах слова.
А фанетычны прынцып звязаны з адлюстраваннем на пісьме вуснага маўлення: “як чуеш, так і пішаш”.
Марфалагічнаму прынцыпу ў асноўным падпарадкавана адлюстраванне на пісьме зычных гукаў, фанетычнаму — галосных.
Такім чынам, Тарашкевічу ўдалося не толькі ўпершыню сістэмна сфармуляваць асноўныя правілы беларускай арфаграфіі, але і спалучыць два асноўныя прынцыпы (фанетычны і марфалагічны), што забяспечыла адметнасць беларускай пісьмовай мовы.
Беларускае грамадства карысталася “тарашкевіцай” на працягу больш як 10 гадоў.
Працяг
" І пра тое кожны пяе салавей
Росным кветкам у роднай траве:
«На Беларусі бог жыве», —
І няхай давеку жыве." 💚❤️
Росным кветкам у роднай траве:
«На Беларусі бог жыве», —
І няхай давеку жыве." 💚❤️
Верашчака
#СучаснаяБеларусь #ПобытБеларусі #Рамёствы
#СучаснаяБеларусь
#ПобытБеларусі
#Рамёствы
У Расіі зараз у моду ўваходзяць какошнікі, зразумела, у сучасным варыянце. Бачу, што папулярныя блогеры, прадпрымальнікі, артысты носяць гэты аксесуар. Дызайнеры моды робяць акошнік элементам сваіх калекцый.
І была думка, вось бы і які небудзь элемент беларускага касцюма набыў новае жыццё і стаў папулярным сярод моладзі. Аж раптам во яно! Ёсць! Беларускія майстрыцы робяць гарлячкі з бісеру і паспяхова прадаюць іх нават за мяжу!
Гарлячка — шыйнае ўпрыгажэнне з бісеру, якое штодзённа насілі жанчыны Гомельшчыны ў мінулым стагоддзі.
Бісер на тэрыторыю сучаснай Беларусі завозілі з ранняга жалезнага веку. З I ст. да н. э. — I ст. н. э. у нас пачалі вырабляць разнастайныя шкляныя пацеркі, якія потым выкарыстоўвалі для шыйных упрыгажэнняў, нанізваючы на шнуркі або конскі волас, для аздаблення металічных упрыгажэнняў, вопраткі і рытуальных прадметаў.
Аднак выпляталі з бісеру толькі на Гомельшчыне, а менавіта ў Веткаўскім і Брагінскім раёнах. Там у канцы XIX — пачатку XX стст. распаўсюдзіліся шыйныя ўпрыгажэнні з бісеру пад рознымі назвамі — кружкі, лавачкі, пляцёнкі і гарлячкі. Гарлячкі плялі па ўсёй акружнасці шыі або толькі на пярэднюю частку.
Узоры звычайна паўтаралі арнамент на абрусах, кашулях, ручніках. Тыповыя назвы такіх узораў: «Казёл», «Павук», «Капейка», «Вочка».
#ПобытБеларусі
#Рамёствы
У Расіі зараз у моду ўваходзяць какошнікі, зразумела, у сучасным варыянце. Бачу, што папулярныя блогеры, прадпрымальнікі, артысты носяць гэты аксесуар. Дызайнеры моды робяць акошнік элементам сваіх калекцый.
І была думка, вось бы і які небудзь элемент беларускага касцюма набыў новае жыццё і стаў папулярным сярод моладзі. Аж раптам во яно! Ёсць! Беларускія майстрыцы робяць гарлячкі з бісеру і паспяхова прадаюць іх нават за мяжу!
Гарлячка — шыйнае ўпрыгажэнне з бісеру, якое штодзённа насілі жанчыны Гомельшчыны ў мінулым стагоддзі.
Бісер на тэрыторыю сучаснай Беларусі завозілі з ранняга жалезнага веку. З I ст. да н. э. — I ст. н. э. у нас пачалі вырабляць разнастайныя шкляныя пацеркі, якія потым выкарыстоўвалі для шыйных упрыгажэнняў, нанізваючы на шнуркі або конскі волас, для аздаблення металічных упрыгажэнняў, вопраткі і рытуальных прадметаў.
Аднак выпляталі з бісеру толькі на Гомельшчыне, а менавіта ў Веткаўскім і Брагінскім раёнах. Там у канцы XIX — пачатку XX стст. распаўсюдзіліся шыйныя ўпрыгажэнні з бісеру пад рознымі назвамі — кружкі, лавачкі, пляцёнкі і гарлячкі. Гарлячкі плялі па ўсёй акружнасці шыі або толькі на пярэднюю частку.
Узоры звычайна паўтаралі арнамент на абрусах, кашулях, ручніках. Тыповыя назвы такіх узораў: «Казёл», «Павук», «Капейка», «Вочка».
#СучаснаяБеларусь
#Рамёствы
#ПобытБеларусі
Сёння майстрыха Дарка адна з тых, хто адраджае моду на гарлячкі.
Ейныя вырабы носяць у Беларусі, Казахстане, Літве, Польшчы, Германіі, Францыі, Нідэрландах, Швейцарыі, Грузіі і Амерыцы. Дарка лічыць, што гарлячкі ўпісваюцца ва ўсе стылі, і носіць сваю працу нават са спартыўнымі штанамі
Больш за ўсё Дарка любіць арнаменты з посцілак: катоў, ільвоў, лебедзяў, вавёрак, пчол, галубоў і колеры «вырві вока». Таксама ёй падабаецца, калі людзі скідваюць свае ідэі, і пачынаецца сумесная праца.
— У нас столькі арнаменту, што мне жыцця не хопіць усё перарабіць. Я памятаю ўсе працы, якія я рабіла, усе вырабы і кожнага чалавека, які заказваў прыгажосць. Але самыя незвычайныя працы — гэта працы з посцілак, якія ткалі прабабулі ці бабулі заказчыц. Гэта ж цуд! І мая праца, якую ўпершыню заказалі, з арнаментам «Прашчур», продак усіх продкаў, назаўжды ў маім сэрцы, — кажа дзяўчына.
https://www.instagram.com/darka__vyrvi_voka?igsh=MXF5a2NnNXZqdnlpdQ==э
#Рамёствы
#ПобытБеларусі
Сёння майстрыха Дарка адна з тых, хто адраджае моду на гарлячкі.
Ейныя вырабы носяць у Беларусі, Казахстане, Літве, Польшчы, Германіі, Францыі, Нідэрландах, Швейцарыі, Грузіі і Амерыцы. Дарка лічыць, што гарлячкі ўпісваюцца ва ўсе стылі, і носіць сваю працу нават са спартыўнымі штанамі
Больш за ўсё Дарка любіць арнаменты з посцілак: катоў, ільвоў, лебедзяў, вавёрак, пчол, галубоў і колеры «вырві вока». Таксама ёй падабаецца, калі людзі скідваюць свае ідэі, і пачынаецца сумесная праца.
— У нас столькі арнаменту, што мне жыцця не хопіць усё перарабіць. Я памятаю ўсе працы, якія я рабіла, усе вырабы і кожнага чалавека, які заказваў прыгажосць. Але самыя незвычайныя працы — гэта працы з посцілак, якія ткалі прабабулі ці бабулі заказчыц. Гэта ж цуд! І мая праца, якую ўпершыню заказалі, з арнаментам «Прашчур», продак усіх продкаў, назаўжды ў маім сэрцы, — кажа дзяўчына.
https://www.instagram.com/darka__vyrvi_voka?igsh=MXF5a2NnNXZqdnlpdQ==э
#ЯМыКаласы
#Літаратура
«Сям`я, дзе трымаюцца старых звычаяў, не можа выхаваць юду».
«Заручыны — гэта яшчэ не вяселле. I нават вяселле яшчэ не канец. Разумеешь, на зямлi iснуе адзiная непапраўнанасць, адзiная незваротнасць. Гэта смерць. Пакуль яна не прыйшла — усе можна змянiць тваей воляй або капрызам лесу».
Уладзімір Караткевіч. «Каласы пад сярпом тваім»
#Літаратура
«Сям`я, дзе трымаюцца старых звычаяў, не можа выхаваць юду».
«Заручыны — гэта яшчэ не вяселле. I нават вяселле яшчэ не канец. Разумеешь, на зямлi iснуе адзiная непапраўнанасць, адзiная незваротнасць. Гэта смерць. Пакуль яна не прыйшла — усе можна змянiць тваей воляй або капрызам лесу».
Уладзімір Караткевіч. «Каласы пад сярпом тваім»