Верашчака
493 subscribers
7.29K photos
1.17K videos
4 files
1.81K links
Беларускамоўны канал пра Беларусь, пра беларусаў і пра нашу людскасць.

Пра палітыку толькі з гумарам і доляй сарказму.

Дасылайце нам свае матэрыялы або цікавасці пра Беларусь сюды
@gusljar_bot
加入频道
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

З гэтых урыўкаў з кнігі бачым, што праваслаўныя таксама нападалі на ўніятаў, у тым ліку на вышэйшае духавенства. І гэта пры тым, што новы кароль РП значна палепшыў умовы для праваслаўных.

Чаму так адбывалася, даведаемся ў наступны раз. Бо прычыны для гэтага дакладна былі....
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Не гледзячы на пастановы караля вярнуць забраныя ўніятамі цэрквы праваслаўным, вяртаць іх прыходзілася сілай, уніяты іх не аддавалі, аказвалі супраціўленне, звярталіся да мясцовых судоў, якія выносілі заўсёды прысуды на карысць уніятаў.

Як такое магло быць? І чаму? У кнізе пра гэта не згадваецца. У галаву напрошваецца толькі адзін варыянт. Ўніятам так дапамагалі езуіты хутчэй за ўсё. Упэўнены, што яны непасрэдна самі давалі такія прамыя саветы ўніятам - не гледзячы на пастановы караля і сеймаў, любым коштам нічога не аддаваць праваслаўным, а там як-небудзь разбярэмся.

У выніку дайшло ўсё да таго, што кароль і сейм абавязалі судовыя справы паміж уніятамі і праваслаўнымі разглядаць на сеймах і там іх зацвярджаць.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Тут Мітрапаліт Макарый у сваёй кнізе ўзгадвае пра праваслаўных казнадзеяў (прапаведнікаў). Яны пачалі дзейнічаць у РП па прыкладу каталіцкіх і, мабыць, пратэстантскіх прапаведнікаў.

Атрымліваецца, што праваслаўныя ў тыя часы шмат чаго капіравалі ад католікаў - і метады распаўсюджвання веры, і навучальныя ўстановы. І гэта пры тым, што духавенства абодвух канфесій ставіліся адна да другой варожа.

Можна адзначыць, што канкурэнцыя паміж рознымі канфесіямі ў РП спрыяла агульнаму развіццю адукацыі і асветы.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Чым бліжэй да сярэдзіны XVII ст., тым часцей будзем узгадваць пра казакоў, як абаронцаў праваслаўнай веры ў Рэчы Паспалітай.

Калі вы ўважліва чыталі мінулыя ўрыўкі з кнігі, то маглі заўважыць, што ўніяты больш актыўна дзейнічалі на сучасных беларускіх землях і на Валыні.

У гэтым тэксце параўноўваецца становішча праваслаўных на беларускіх землях (Вільня, Полацк) і на ўкраінскіх. Гэта розніца і паўплывала на далейшую гісторыю нашых народаў, якая адбілася ў рэшце рэшт на фарміраванні нашых нацыянальнасцей у будучыні.

Пра гэта мы яшчэ не раз узгадаем пазней.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Адной з галоўных мэт уніятаў у сваёй дзейнасці была мэта мець сваіх сенатараў у сейме. І памятаем, як нічога ў іх не атрымлівалася ў гэтай безнадзейнай справе. І толькі ў 1624 г. у іх атрымалася заняць тры месцы ў Сейме.

Але ў 1646 г., дзякуючы новаму каралю, у сейме было ўжо і як мінімум тры праваслаўных сенатары, вядомыя прозвішчы абаронцаў праваслаўя ў РП - Аляксандр Агінскі, мінскі ваявода, Адам Кісель, кіеўскі кашталян, Багдан Статкевіч, навагрудскі кашталян.

Узгадваецца тут яшчэ і адна з галоўных прычын распаўсюджвання ўніі. Гэта пераход праваслаўнай знаці ў унію і каталіцтва (у каталіцтва значна больш). Аўтар называе гэта здрадай. І часта ў нас таксама можна чуць такую думку.

А як лічыце вы?
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

(працяг)
Мне здаецца, што гэта быў з большага асабісты выбар знаці. У каталіцтве і польскасці яны бачылі пэўны прэстыж, магчымасць зблізіцца з Еўропай, у рэшце рэшт шляхецкія вольнасці. Гэты працэс можна параўнаць з XX ст., калі беларусы, пераязджаючы ў гарады, адракліся ад роднай мовы на карысць рускай, як больш перспектыўнай, культурнай, навуковай.

Мы ж за гэта не можам вінаваціць народ і называць гэтых людзей здраднікамі. У такія ўмовы ён трапіў. Таму чаму мы павінны лічыць здраднікамі нашых продкаў з шляхты?
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Вось мы дайшлі і да паўстання казакоў пад кіраўніцтвам Багдана Хмяльніцкага.

Што нам вядома зараз пра асноўныя мэты гэтага паўстання?
1. Антыфеадальная барацьба.
2. Барацьба за праваслаўную веру, нацыянальна-вызваленчая вайна (у савецкай гістарыяграфіі называецца "нацыянальна-вызваленчая барацьба ўкраінскага і беларускага народаў").
3. Вайна за незалежнасць/аўтаномію Ўкраіны (тут мы гэты пункт разглядаць не будзем).

На першых этапах вайны казакі разбілі ўсе асноўныя польскія войскі на тэрыторыі Украіны і Польшчы (войска ВКЛ тым часам вяло баявыя дзеянні з казацкімі атрадамі і паўстаўшым насельніцтвам у паўднёвых раёнах ВКЛ, на поўдні сучасных беларускіх зямель).

Палякі вымушаны былі пайсці на саступкі і выканаць патрабаванні казакоў. Аб чым дамовіліся бакі і як гэтыя дамовы адпавядаюць асноўным мэтам паўстання?

Пункт а) адпавядае ўсім агучаным мэтам у тым сэнсе, што каб пры неабходнасьці свае правы можна было абараніць зброяй.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

(працяг)

Пункт а) таксама адпавядае і асабістым мэтам Хмяльніцкага і саміх казакоў.

Пункт б) - ніводнай мэце, толькі асабістай гетмана.

Пункт в) - часткова мэце #2. Паны аддавалі свае землі ў арэнду габрэям, якія жорстка эксплуатавалі сялян.

Пункт г) - адкладзеная мэта #2.
Пункт д) - мэце #2.
Пункт е) - мэце #2.

Якія высновы тут можна зрабіць?
1) Антыфеадальнай барацьбы мы тут не бачым. Казакі не прапанавалі народу і сялянам ніякай альтэрнатывы па гэтаму пытанню.
2) Больш за ўсё абаронена правоў саміх казакоў і праваслаўнай шляхты, часткова - праваслаўнай царквы
3) Усе патрабаванні тычацца толькі ўкраінскіх зямель. Беларускае насельніцтва ВКЛ, атрымоўваецца, Хмяльніцкі выкарыстаў ў сваёй барацьбе ў тактычных мэтах - не даць ударыць войску ВКЛ з тылу. Такі расклад вызначыў у далейшым розныя шляхі станаўлення і фарміравання ўкраінскага і беларускага народаў.
4) Гэтыя гістарычныя падзеі + Валынскія падзеі 1943 г. зрабілі палякаў і ўкраінцаў заклятымі ворагамі, што можна назіраць і зараз.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

1649-ы год. Прыгнечаныя і забітыя праваслаўныя манахі і духавенства запрашаюцца ў Маскву для адукацыі і асветы мясцовага духавенства 😏
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Уз'яднанне ўкраінскага і рускага народаў. Пераяслаўская рада. Багдан Хмяльніцкі. Такой мы ведаем гісторыю таго перыяду з савецкіх падручнікаў.

Прыгнёт праваслаўнай царквы і праваслаўных у Рэчы Паспалітай.

І што мы тут бачым? Нешта праваслаўнае духавенства было не ў захапленні ад перспектывы ўз'яднання па агучанных у тэксце прычынах....
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Эпізод з гісторыі вайны Рэчы Паспалітай з Масквой 1654-1667 гг.

Зварот архімандрыта Слуцкага Троіцкага манастыра Феадосія Васілевіча, які вясной 1655 года знаходзіўся ў стане войска Радзівіла, якое аблажыла Магілёў, да жыхароў горада, якія перайшлі на бок Масквы.

Што тут цікавага. Як гэтыя нашы землі ў тыя часы называлі сучаснікі - Літоўскі край, Літва.
#ГісторыяБеларусі
#КанфесійныяПытанніВКЛ
#ЗУспамінаў

З успамінаў Максіміліяна Восіпавіча Маркса, удзельніка рэвалюцыйнага руху 1860-х гг., даследчыка Сібіры, прыродазнаўца, метэаролага, аб сваім жыцці ў Віцебску ў 1830-1840-х гг.

Спецыяльна для Гігіна Вадзіма Францавіча і іншых, пра доўгачаканае ўз'яднанне ўніятаў з праваслаўнымі:


"С первых годов царствования Николая Павловича началось так называемое добровольное воссоединение унии с православной церковью. Сперва римско-униятам приказано было именоваться греко-униатами, потом предписано священникам во время службы класть поклоны, а не становиться на колени, затем началось на эктении поминовение вселенских патриархов и т.д., и т.д. Что епископы униатские Семашко, Лужинский и др. действовали по доброй воле, в том не было и теперь не может быть никакого сомнения. Эта воля могла иметь даже собственную свою инициативу, исходящую из выработанного ими же убеждения, или быть воспринятою на сделанное им свыше предложение как уступчивое согласие с их стороны; но только эта добрая воля единичных пастырей никак не была волею всей паствы. И вот, чтобы выпутаться из взятой на себя обязанности, пастыри принуждены были прибегать к средствам, не совсем соответствующим их сану. В 1860 г. еще более двадцати униатских священников, административно сосланных в одну только Смоленскую губернию, съезжались в Смоленск говеть великим постом. А сколько их было двадцать пять лет прежде и сколько недуховных лиц подверглось такой же участи? Вспомним еще и то, что административная ссылка была одним из легчайших наказаний за непослушание, и с более упорными совсем не церемонились. Выходили иногда сцены трагически, а чаще – комические фарсы. Когда дело дошло уже до открытой игры, и стали вводить в униатские приходы наехавших невесть откуда православных священников, на поприще действий выступил соборный протоирей отец Иоанн Ремезов. И вот какой казус с ним случился. Явился к нему известный всему городу пьяница и прощелыга Лебедевский с заявлением, что он по собственному желанию и убеждению хочет перевернуться, т.е., по местному выражению, принять православие, причем, просил обратить внимание на его усердие и наградить его пятью рублями, назначенными добровольцам из суммы, неизвестно откуда взявшихся, но находящихся в распоряжении отца Иоанна. Обрадованный появлением приблудившейся овечки, отец протоирей выдал ему следуемое с тем, чтобы он завтра в 10 часов явился к нему для формальной записи его в книгу живота. Лебедевский, прокутивши целую ночь и не протрезвившись нисколько, явился в назначенное время, стал на четвереньки, уперся лбом в пол, перекувыркнулся всем телом и «ну, теперь квиты» сказал, приподнимаясь и намереваясь уйти. Его задержали, отправили в съезжую до вытрезвления, пошлепали немножко и потом выпустили, а отец Иоанн вписал его в список сынов церкви."
#ГісторыяБеларусі
#КанфесійныяПытанніВКЛ
#ЗУспамінаў

З успамінаў Максіміліяна Восіпавіча Маркса, удзельніка рэвалюцыйнага руху 1860-х гг., даследчыка Сібіры, прыродазнаўца, метэаролага, аб сваім жыцці ў Віцебску ў 1830-1840-х гг.

Ізноў пра доўгачаканае ўз'яднанне ўніятаў з праваслаўнымі, вачамі "паляка":

"Дверь церкви отперта, на паперти аналой и тут же хлопочут исправник, становой и губернаторский чиновник особых поручений. Все в мундирах, при шпагах и в треуголках. Тут же был и узнавший меня предводитель дворянства Н.О. Энько, но в качестве помещика и не в форме. В камилавке и епитрахили с причетниками вышел из церкви протоирей, и треуголки и шапки полетели с голов. Началась проповедь на церковно-славянском языке, 36 которую и в десятой части не поняли исправник и его чиновники, а ни бельмеса не смыслили остальные слушатели. Красноречиво, цветисто и восторженно говорил проповедник, и чего он только не наговорил, не собрать всего и в три короба! Вот римская ересь, яко блудница, пляшет под звуки домрей, накрей и сопелей: вот волхвы ее остригли власы, сбрили брады, отметали рясы, иже носил сам Спаситель, и чтобы затереть всякое воспоминание о Нем, перестали складывать персты во святое имя Его! Чудна была проповедь, а еще чуднее окончание ее: «О, вы, агнцы, возвращающиеся на лоно призывающей вас матери вашей церкви, идите одесную; вы же, козлища, остающиеся в смрадных гресех своих, и во власти сатаны и аггелов его, вступайте ошую!» Чиновники и причетники бросились объяснять мужикам и бабам этот эпилог христианского поучения. Толпа заволновалась и устремилась сперва кто вправо, кто влево, но вскоре все слева, как отраженная волна, отбросились обратно и устремились за правыми. Налево в незначительном отдалении стояли два воза с розгами, а при них несколько полицейских сотских и десятских с блестящими бляхами на фуражках; а одесную – две бочки утешительнейшей сивухи! Проповедь возымела полный успех, и обращение совершилось мирно и полюбовно. "
#ГісторыяБеларусі
#ЗУспамінаў
#КанфесійныяПытанніВКЛ

З успамінаў Максіміліяна Восіпавіча Маркса, удзельніка рэвалюцыйнага руху 1860-х гг., даследчыка Сібіры, прыродазнаўца, метэаролага, аб сваім жыцці ў Віцебску ў 1830-1840-х гг.

Ізноў пра доўгачаканае ўз'яднанне ўніятаў з праваслаўнымі, вачамі "паляка":

"Униатские священники не беспокоили помещиков никакими требованиями. Являлись только к ним с поздравлениями на Пасху, на Рождество, в день именин и выканючивали себе таким образом как-нибудь подаяние. Они довольствовались хижинкой при церкви и небольшим огородишком при хижинке. Не то было с наехавшими из России священниками. Они стали требовать себе руги, полей, лугов и приличных, да и со службами еще домов. Морщились помещики, а должны были удовлетворять их требования. Мало того, новообращенную паству нужно же было поучать, хотя на непонятном для нее языке, и прихожане должны были для того ходить по праздничным дням в церковь, а они и не ходили. Священники стали отмечать неходящих, и что же оказалось: дворовые люди, особенно повара и кучера, совсем не посещали храмов божиих. Вышло предписание помещикам беспрекословно отпускать к обедне в праздничные дни всю свою прислугу. Не легче стало: прислуга отговаривается дальностью расстояния от церкви. Приказано давать ей подводы. Тут уж не вытерпели и православные помещики и завели с попами судебные распри. Католики молчали и с самодовольною улыбкою потирали себе руки. Несколько лет продолжалась эта борьба, пока не опротивела обеим сторонам, и дело уладилось как-нибудь."
#ЗУспамінаў
#ГісторыяБеларусі
#КанфесійныяПытанніВКЛ

З успамінаў Максіміліяна Восіпавіча Маркса, удзельніка рэвалюцыйнага руху 1860-х гг., даследчыка Сібіры, прыродазнаўца, метэаролага, аб сваім жыцці ў Віцебску ў 1830-1840-х гг.

Пра складанасці перакладу, вачамі "паляка":

"Самым ярым борцом со священниками выступил полковник Виссарион Савич Комаров, воспетый Сенковским в повести «Висяша и фея», бывший после губернским витебским люстратором казенных имуществ и женившийся потом в третий раз на жене Клингера-Тришки. Как наторелый крючкодей он так ловко громил расходившихся  попов, что сам Полоцкий епископ смиренно глотал пилюли, предписываемые ему этим заступником православия и гонителем унии. Это был господин с огромнейшим задатком энергии, тяжко ложившейся не только на несчастных крепостных, но даже и на собственное его семейство. 
Однажды кормилица младшего сына его Виктора, бывшая униатка, молилась как умела, и он услышал слова "ани жадной речи". Это взбесило его, как кощунство над молитвою. 
– Послушайте, послушайте только, какую эта безумная несет ахинею! – обратился он ко мне в присутствии своих более взрослых детей. 
Оказалось, что кормилица читала десятую заповедь, полагая, что это молитва, и читала так, как ее выучил униатский священник, а именно: «Не пожелай жены ближнего твоего, ани жадной речи (и никакой вещи) его».
 – Слышите, что это такое? Какое жадной речи, когда там сказано не ближнего, а искреннего твоего, и потом уж ни дома ближнего твоего, ни села его, ни раба его, ни рабыни его, ни…"
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

У кнізе "Гісторыя рускай царквы" Мітрапаліта Макарыя сустракаем першыя згадванні пра Сімяона Полацкага. На што тут можна звярнуць увагу.
1. Быў бы Сімяон Полацкі тым, кім мы яго ведаем, без яго біяграфіі, адукацыі, якую ён атрымаў як у Кіеўска-Магілянскай акадэміі, так і ў езуіцкай ВНУ?
2. Вядома, што яшчэ ў XVII ст. на беларускіх землях даволі паспяхова праваслаўныя змагаліся з распаўсюджваннем уніі. Але ў XVIII ст. мы бачым, што да 80% нашага насельніцтва стала ўніятамі. Як так магло атрымацца? Магчыма, адной з прычын было тое, што вядомыя і адукаваныя праваслаўныя дзеячы з'язджалі ў Маскву, як той жа Сімяон Полацкі.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
#ГісторыяБеларусі

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Нажаль, кніга "Гісторыя рускай царквы" Мітрапаліта Макарыя заканчваецца на XVII ст. Можна сказаць, на самым цікавым. Таму будзем вывучаць гісторыю міжканфесійных пытанняў на нашых землях па іншых крыніцах.

Так, я знайшоў працу Філарэта Чарнігаўскага пад той жа самай назвай - "Гісторыя рускай царквы". Гэтая праца аказалася не цікавай, вельмі сціснутай. Самае цікавае на скрыне:

Да сярэдзіны XVIII ст. адукацыя царкоўных устаноў у Расіі абапіралася на Кіеўскую акадэмію, якая ў сваю чаргу была створана па ўзору польскіх навучальных устаноў. Пры гэтым амаль усе архіпастыры праваслаўнай царквы вучыліся менавіта ў Кіеўскай акадэміі.