#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Мы памятаем, што пры каралі Жыгімонце III становішча праваслаўных у Рэчы Паспалітай істотна пагоршылася - адбылася Берасцейская унія, у праваслаўных больш за 20 гадоў не было свайго мітрапаліта. Ну і сам кароль быў ярым прыхільнікам каталіцтва і заступнікам уніятаў.

Пасля яго смерці каралём РП стаў Уладзіслаў IV. І тут адразу аўтар кнігі адзначае значныя паляпшэнні ўмоў для праваслаўных - па сутнасці ўзаконіў праваслаўную царкву ў РП. Тут хутчэй за ўсё адыгралі два важныя фактары:

1. Неабходнасць замацаваць прыхільнасць да сябе ўсяго шматэтнічнага і шматканфесійнага народа РП.
2. Знешнепалітычныя пагрозы.

Але будзем назіраць далей за падзеямі.
Дарэчы, Уладзіслаў ІV - гэта той самы Ўладзіслаў, які павінен быў стаць Маскоўскім царом у часы Смуты.

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

І яшчэ раз сустракаем згадку пра Радзівілаў, слуцкіх, і іх стаўленне да праваслаўнай царквы.

Не ў першы раз у кнізе ўзгадваецца і род Агінскіх, таксама як абаронца правоў праваслаўнай царквы.

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Тут Мітрапаліт Макарый у сваёй кнізе ўзгадвае пра праваслаўных казнадзеяў (прапаведнікаў). Яны пачалі дзейнічаць у РП па прыкладу каталіцкіх і, мабыць, пратэстантскіх прапаведнікаў.

Атрымліваецца, што праваслаўныя ў тыя часы шмат чаго капіравалі ад католікаў - і метады распаўсюджвання веры, і навучальныя ўстановы. І гэта пры тым, што духавенства абодвух канфесій ставіліся адна да другой варожа.

Можна адзначыць, што канкурэнцыя паміж рознымі канфесіямі ў РП спрыяла агульнаму развіццю адукацыі і асветы.

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

Чым бліжэй да сярэдзіны XVII ст., тым часцей будзем узгадваць пра казакоў, як абаронцаў праваслаўнай веры ў Рэчы Паспалітай.

Калі вы ўважліва чыталі мінулыя ўрыўкі з кнігі, то маглі заўважыць, што ўніяты больш актыўна дзейнічалі на сучасных беларускіх землях і на Валыні.

У гэтым тэксце параўноўваецца становішча праваслаўных на беларускіх землях (Вільня, Полацк) і на ўкраінскіх. Гэта розніца і паўплывала на далейшую гісторыю нашых народаў, якая адбілася ў рэшце рэшт на фарміраванні нашых нацыянальнасцей у будучыні.

Пра гэта мы яшчэ не раз узгадаем пазней.

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

(працяг)
Мне здаецца, што гэта быў з большага асабісты выбар знаці. У каталіцтве і польскасці яны бачылі пэўны прэстыж, магчымасць зблізіцца з Еўропай, у рэшце рэшт шляхецкія вольнасці. Гэты працэс можна параўнаць з XX ст., калі беларусы, пераязджаючы ў гарады, адракліся ад роднай мовы на карысць рускай, як больш перспектыўнай, культурнай, навуковай.

Мы ж за гэта не можам вінаваціць народ і называць гэтых людзей здраднікамі. У такія ўмовы ён трапіў. Таму чаму мы павінны лічыць здраднікамі нашых продкаў з шляхты?

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

(працяг)

Пункт а) таксама адпавядае і асабістым мэтам Хмяльніцкага і саміх казакоў.

Пункт б) - ніводнай мэце, толькі асабістай гетмана.

Пункт в) - часткова мэце #2. Паны аддавалі свае землі ў арэнду габрэям, якія жорстка эксплуатавалі сялян.

Пункт г) - адкладзеная мэта #2.
Пункт д) - мэце #2.
Пункт е) - мэце #2.

Якія высновы тут можна зрабіць?
1) Антыфеадальнай барацьбы мы тут не бачым. Казакі не прапанавалі народу і сялянам ніякай альтэрнатывы па гэтаму пытанню.
2) Больш за ўсё абаронена правоў саміх казакоў і праваслаўнай шляхты, часткова - праваслаўнай царквы
3) Усе патрабаванні тычацца толькі ўкраінскіх зямель. Беларускае насельніцтва ВКЛ, атрымоўваецца, Хмяльніцкі выкарыстаў ў сваёй барацьбе ў тактычных мэтах - не даць ударыць войску ВКЛ з тылу. Такі расклад вызначыў у далейшым розныя шляхі станаўлення і фарміравання ўкраінскага і беларускага народаў.
4) Гэтыя гістарычныя падзеі + Валынскія падзеі 1943 г. зрабілі палякаў і ўкраінцаў заклятымі ворагамі, што можна назіраць і зараз.

#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ

Гісторыя міжканфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.

1649-ы год. Прыгнечаныя і забітыя праваслаўныя манахі і духавенства запрашаюцца ў Маскву для адукацыі і асветы мясцовага духавенства 😏

#ГісторыяБеларусі
#КанфесійныяПытанніВКЛ
#ЗУспамінаў

З успамінаў Максіміліяна Восіпавіча Маркса, удзельніка рэвалюцыйнага руху 1860-х гг., даследчыка Сібіры, прыродазнаўца, метэаролага, аб сваім жыцці ў Віцебску ў 1830-1840-х гг.

Спецыяльна для Гігіна Вадзіма Францавіча і іншых, пра доўгачаканае ўз'яднанне ўніятаў з праваслаўнымі:

"С первых годов царствования Николая Павловича началось так называемое добровольное воссоединение унии с православной церковью. Сперва римско-униятам приказано было именоваться греко-униатами, потом предписано священникам во время службы класть поклоны, а не становиться на колени, затем началось на эктении поминовение вселенских патриархов и т.д., и т.д. Что епископы униатские Семашко, Лужинский и др. действовали по доброй воле, в том не было и теперь не может быть никакого сомнения. Эта воля могла иметь даже собственную свою инициативу, исходящую из выработанного ими же убеждения, или быть воспринятою на сделанное им свыше предложение как уступчивое согласие с их стороны; но только эта добрая воля единичных пастырей никак не была волею всей паствы. И вот, чтобы выпутаться из взятой на себя обязанности, пастыри принуждены были прибегать к средствам, не совсем соответствующим их сану. В 1860 г. еще более двадцати униатских священников, административно сосланных в одну только Смоленскую губернию, съезжались в Смоленск говеть великим постом. А сколько их было двадцать пять лет прежде и сколько недуховных лиц подверглось такой же участи? Вспомним еще и то, что административная ссылка была одним из легчайших наказаний за непослушание, и с более упорными совсем не церемонились. Выходили иногда сцены трагически, а чаще – комические фарсы. Когда дело дошло уже до открытой игры, и стали вводить в униатские приходы наехавших невесть откуда православных священников, на поприще действий выступил соборный протоирей отец Иоанн Ремезов. И вот какой казус с ним случился. Явился к нему известный всему городу пьяница и прощелыга Лебедевский с заявлением, что он по собственному желанию и убеждению хочет перевернуться, т.е., по местному выражению, принять православие, причем, просил обратить внимание на его усердие и наградить его пятью рублями, назначенными добровольцам из суммы, неизвестно откуда взявшихся, но находящихся в распоряжении отца Иоанна. Обрадованный появлением приблудившейся овечки, отец протоирей выдал ему следуемое с тем, чтобы он завтра в 10 часов явился к нему для формальной записи его в книгу живота. Лебедевский, прокутивши целую ночь и не протрезвившись нисколько, явился в назначенное время, стал на четвереньки, уперся лбом в пол, перекувыркнулся всем телом и «ну, теперь квиты» сказал, приподнимаясь и намереваясь уйти. Его задержали, отправили в съезжую до вытрезвления, пошлепали немножко и потом выпустили, а отец Иоанн вписал его в список сынов церкви."