#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Адным з галоўных абвінавачванняў уніятаў было тое, што яны спрыялі хутчэйшаму апалячванню насельніцтва. Але як бачым з гэтых прыкладаў, на пачатку XVII ст. як уніяты, так і праваслаўныя ўжо актыўна выкарыстоўвалі польскую мову...
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Адным з галоўных абвінавачванняў уніятаў было тое, што яны спрыялі хутчэйшаму апалячванню насельніцтва. Але як бачым з гэтых прыкладаў, на пачатку XVII ст. як уніяты, так і праваслаўныя ўжо актыўна выкарыстоўвалі польскую мову...
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Працягваем расказваць пра дзейнасць уніятскага архіепіскапа Іасафата Кунцэвіча.
Адным з інструментаў Кунцэвіча быў...не прызнавацца, што ён уніят...а так можна было?... аказваецца можна - народ верыў...да пэўнага часу. Тут узгадваецца ўжо праваслаўны архіепіскап Мялецій Сматрыцкі.
Зразумела, як пры такім раскладзе адносіўся народ да Кунцэвіча.
На такую дзейнасць Кунцэвіча не мог не звярнуць увагі сам канцлер ВКЛ Леў Сапега - наш знакаміты дзяржаўны дзеяч. Ён папярэджваў уніяцкага мітрапаліта, прадбачыў ад такой дзейнасці вялікія беды для ўсёй дзяржавы...
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Працягваем расказваць пра дзейнасць уніятскага архіепіскапа Іасафата Кунцэвіча.
Адным з інструментаў Кунцэвіча быў...не прызнавацца, што ён уніят...а так можна было?... аказваецца можна - народ верыў...да пэўнага часу. Тут узгадваецца ўжо праваслаўны архіепіскап Мялецій Сматрыцкі.
Зразумела, як пры такім раскладзе адносіўся народ да Кунцэвіча.
На такую дзейнасць Кунцэвіча не мог не звярнуць увагі сам канцлер ВКЛ Леў Сапега - наш знакаміты дзяржаўны дзеяч. Ён папярэджваў уніяцкага мітрапаліта, прадбачыў ад такой дзейнасці вялікія беды для ўсёй дзяржавы...
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Яшчэ раз бачым, што нават сам кароль Жыгімонт ІІІ, яры прыхільнік каталіцтва і заступнік ўніі часта ішоў насустрач праваслаўным.
Пра гэтыя крокі насустрач мы яшчэ пазней падвядзем вынікі.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Яшчэ раз бачым, што нават сам кароль Жыгімонт ІІІ, яры прыхільнік каталіцтва і заступнік ўніі часта ішоў насустрач праваслаўным.
Пра гэтыя крокі насустрач мы яшчэ пазней падвядзем вынікі.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПыіанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Як адзначалася раней, улады РП і ВКЛ разумелі небяспечнасць метадаў і сродкаў, якімі карысталіся ўніяты ў распаўсюджванні сваіх улады і ўплыву.
Выкладваю тут поўнасцю тэкст пісьма канцлера ВКЛ Льва Сапегі - нашага вядомага і знакамітага гістарычнага дзеяча той эпохі, да Іасафата Кунцэвіча.
Вельмі дакладна і па справе Леў Сапега ўсё растлумачыў уніяцкаму епіскапу. Сапега, як разумны і адукаваны дзяржаўны дзеяч, як патрыёт сваёй радзімы, цудоўна разумеў, чым можа скончыцца ў выніку такое становішча ў дзяржаве ў міжканфесійных пытаннях.
Адзначым, што Леў Сапега ўвогуле быццам бы шкадуе, што з'явілася ўнія, якая прынесла вялікі раскол у грамадства, што без уніі дагэтуль было ўсё алносна спакойна і ціха.
#КанфесійныяПыіанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Як адзначалася раней, улады РП і ВКЛ разумелі небяспечнасць метадаў і сродкаў, якімі карысталіся ўніяты ў распаўсюджванні сваіх улады і ўплыву.
Выкладваю тут поўнасцю тэкст пісьма канцлера ВКЛ Льва Сапегі - нашага вядомага і знакамітага гістарычнага дзеяча той эпохі, да Іасафата Кунцэвіча.
Вельмі дакладна і па справе Леў Сапега ўсё растлумачыў уніяцкаму епіскапу. Сапега, як разумны і адукаваны дзяржаўны дзеяч, як патрыёт сваёй радзімы, цудоўна разумеў, чым можа скончыцца ў выніку такое становішча ў дзяржаве ў міжканфесійных пытаннях.
Адзначым, што Леў Сапега ўвогуле быццам бы шкадуе, што з'явілася ўнія, якая прынесла вялікі раскол у грамадства, што без уніі дагэтуль было ўсё алносна спакойна і ціха.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
А што Іасафат Кунцэвіч? Ці прыслухаўся ён да канцлера ВКЛ? І ўвогуле, ці прыслухоўваўся да каго-небудзь? Не...
Таму і скончыў сваё жыццё тым, што віцябляне забілі яго і ўтапілі ў Дзвіне. Чытаючы гэтыя ўрыўкі з кнігі і на самой справе здаецца, што Кунцэвіч паводзіў сябе як самагубца - спецыяльна напрошваючыся на непрыемнасці.
Канешне, улады жорстка потым пакаралі ўдзельнічаў расправы над уніяцкім епіскапам. Сотню чалавек пакаралі смерцю, астатнім адсеклі рукі. А горад Віцебск пазбавілі Магдэбургскага права.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
А што Іасафат Кунцэвіч? Ці прыслухаўся ён да канцлера ВКЛ? І ўвогуле, ці прыслухоўваўся да каго-небудзь? Не...
Таму і скончыў сваё жыццё тым, што віцябляне забілі яго і ўтапілі ў Дзвіне. Чытаючы гэтыя ўрыўкі з кнігі і на самой справе здаецца, што Кунцэвіч паводзіў сябе як самагубца - спецыяльна напрошваючыся на непрыемнасці.
Канешне, улады жорстка потым пакаралі ўдзельнічаў расправы над уніяцкім епіскапам. Сотню чалавек пакаралі смерцю, астатнім адсеклі рукі. А горад Віцебск пазбавілі Магдэбургскага права.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
І яшчэ раз пра Радзівілаў. У чарговы раз адзначым, што ў міжканфесійных пытаннях Ралзівілы былі часта на баку праваслаўных.
У дадзеным выпадку Хрыстафор (Крыштаф) Радзівіл быў сам кальвіністам. А як мы ведаем, пратэстанты ў тыя часы былі на адным баку з праваслаўнымі супраць езуітаў і ўніятаў. Таму мабыць тут нічога дзіўнага няма, што ён падтрымліваў праваслаўных. За што, мітрапаліт выказваў Крыштафу вялікую падзяку.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
І яшчэ раз пра Радзівілаў. У чарговы раз адзначым, што ў міжканфесійных пытаннях Ралзівілы былі часта на баку праваслаўных.
У дадзеным выпадку Хрыстафор (Крыштаф) Радзівіл быў сам кальвіністам. А як мы ведаем, пратэстанты ў тыя часы былі на адным баку з праваслаўнымі супраць езуітаў і ўніятаў. Таму мабыць тут нічога дзіўнага няма, што ён падтрымліваў праваслаўных. За што, мітрапаліт выказваў Крыштафу вялікую падзяку.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
У барацьбе праваслаўнага і ўніяцкага духавенства, падтрымліваемага ўладай і каталіцкай царквой, паміж сабой першыя пачалі карыстацца магчымасцю мець цесныя стасункі з маскоўскім духавенствам, атрымліваючы там розныя падарункі і падтрымку.
Адзначым, што амаль усе пералічаныя ў тэксце манастыры знаходзяцца на тэрыторыі сучаснай Украіны. Выпадкова гэта ці не, даведаемся пазней.
Калі паглядзець на гэта з пазіцыі сённяшняга дня, то можна паспрабаваць разглядзець гістарычнае імкненне продкаў украінскага народа да цесных стасункаў з Расіяй. І тым больш дзіўна назіраць за тым, што зараз адбываецца паміж гэтымі блізкімі народамі...
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
У барацьбе праваслаўнага і ўніяцкага духавенства, падтрымліваемага ўладай і каталіцкай царквой, паміж сабой першыя пачалі карыстацца магчымасцю мець цесныя стасункі з маскоўскім духавенствам, атрымліваючы там розныя падарункі і падтрымку.
Адзначым, што амаль усе пералічаныя ў тэксце манастыры знаходзяцца на тэрыторыі сучаснай Украіны. Выпадкова гэта ці не, даведаемся пазней.
Калі паглядзець на гэта з пазіцыі сённяшняга дня, то можна паспрабаваць разглядзець гістарычнае імкненне продкаў украінскага народа да цесных стасункаў з Расіяй. І тым больш дзіўна назіраць за тым, што зараз адбываецца паміж гэтымі блізкімі народамі...
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Не першы раз бачым, што і кароль, і сейм Рэчы Паспалітай былі часта на баку праваслаўных. Але пры гэтым урадавыя дзяржаўныя пастановы слаба выконваліся. Уніяты з праваслаўнымі, як бачым з кнігі, працягвалі змагацца і біцца паміж сабой.
На якія думкі наводзяць гэтыя факты? Тут мабыць можна прадбачыць прычыны будучага краху дзяржавы - немагчымасць дзяржавы кантраляваць унутраную сітуацыю ў краіне.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Не першы раз бачым, што і кароль, і сейм Рэчы Паспалітай былі часта на баку праваслаўных. Але пры гэтым урадавыя дзяржаўныя пастановы слаба выконваліся. Уніяты з праваслаўнымі, як бачым з кнігі, працягвалі змагацца і біцца паміж сабой.
На якія думкі наводзяць гэтыя факты? Тут мабыць можна прадбачыць прычыны будучага краху дзяржавы - немагчымасць дзяржавы кантраляваць унутраную сітуацыю ў краіне.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Далей пазнаёмімся з дзейнасцю вядомага філолага, грамадска-палітычнага і царкоўнага дзеяча тых часоў, Мялеція Сматрыцкага.
Цікава, як Сматрыцкі атрымліваў адукацыю. Ён нарадзіўся ў праваслаўнай сям'і і пачатковую адукацыю атрымліваў у праваслаўнай акадэміі. У юнацкім узросце ён вучыўся ў Віленскай езуіцкай акадэміі. Ну а на пачатку свайго дарослага жыцця ўвогуле вучыўся ў Германіі ў розных пратэстантскіх універсітэтах.
Аўтар лічыць, што менавіта гэтая адукацыйная салянка зрабіла Сматрыцкага не цвёрдым у сваёй веры.
Але тым не менш Мялецій Сматрыцкі стаў Полацкім архіепіскапам.
Будзе працяг...
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Далей пазнаёмімся з дзейнасцю вядомага філолага, грамадска-палітычнага і царкоўнага дзеяча тых часоў, Мялеція Сматрыцкага.
Цікава, як Сматрыцкі атрымліваў адукацыю. Ён нарадзіўся ў праваслаўнай сям'і і пачатковую адукацыю атрымліваў у праваслаўнай акадэміі. У юнацкім узросце ён вучыўся ў Віленскай езуіцкай акадэміі. Ну а на пачатку свайго дарослага жыцця ўвогуле вучыўся ў Германіі ў розных пратэстантскіх універсітэтах.
Аўтар лічыць, што менавіта гэтая адукацыйная салянка зрабіла Сматрыцкага не цвёрдым у сваёй веры.
Але тым не менш Мялецій Сматрыцкі стаў Полацкім архіепіскапам.
Будзе працяг...
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Мялецій Сматрыцкі. Працяг...
Я некалькі разоў перачытаў гэты тэкст, каб зразумець, што хацеў гэтым сказаць аўтар. Але так да канца і не зразумеў.
Хутчэй за ўсё Сматрыцкі ў гэты час больш схіляўся да ўніяцтва. І на ўсход, у Канстанцінопаль і Ерусалім, адправіўся з мэтай знайсці там падтрымку сваіх ідэй аб тым, што каталіцкая і праваслаўная царква мала чым адрозніваюцца па сутнасці і што можна знайсці нейкія агульныя шляхі да сусветнай уніі. Але нічога гэтага не знайшоў і расчараваўся.
А па вяртанні на радзіму атрымаў падазрэнні і непрыязнасць ад сваіх аднаверцаў.
Усё вышэй пералічанае ў рэшце рэшт прывяло да яго рашэння прыняць унію. Чаму безумоўна былі радыя, як уніяцкія вышэйшыя духоўныя асобы, так і каталіцкія. Бо навыкі і здольнасці Сматрыцкага былі ўсім добра вядомыя.
Ну і безумоўна гэта была вялікая страта для праваслаўнага духавенства і ўдар па яе аўтарытэту.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Мялецій Сматрыцкі. Працяг...
Я некалькі разоў перачытаў гэты тэкст, каб зразумець, што хацеў гэтым сказаць аўтар. Але так да канца і не зразумеў.
Хутчэй за ўсё Сматрыцкі ў гэты час больш схіляўся да ўніяцтва. І на ўсход, у Канстанцінопаль і Ерусалім, адправіўся з мэтай знайсці там падтрымку сваіх ідэй аб тым, што каталіцкая і праваслаўная царква мала чым адрозніваюцца па сутнасці і што можна знайсці нейкія агульныя шляхі да сусветнай уніі. Але нічога гэтага не знайшоў і расчараваўся.
А па вяртанні на радзіму атрымаў падазрэнні і непрыязнасць ад сваіх аднаверцаў.
Усё вышэй пералічанае ў рэшце рэшт прывяло да яго рашэння прыняць унію. Чаму безумоўна былі радыя, як уніяцкія вышэйшыя духоўныя асобы, так і каталіцкія. Бо навыкі і здольнасці Сматрыцкага былі ўсім добра вядомыя.
Ну і безумоўна гэта была вялікая страта для праваслаўнага духавенства і ўдар па яе аўтарытэту.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Мы памятаем, што пры каралі Жыгімонце III становішча праваслаўных у Рэчы Паспалітай істотна пагоршылася - адбылася Берасцейская унія, у праваслаўных больш за 20 гадоў не было свайго мітрапаліта. Ну і сам кароль быў ярым прыхільнікам каталіцтва і заступнікам уніятаў.
Пасля яго смерці каралём РП стаў Уладзіслаў IV. І тут адразу аўтар кнігі адзначае значныя паляпшэнні ўмоў для праваслаўных - па сутнасці ўзаконіў праваслаўную царкву ў РП. Тут хутчэй за ўсё адыгралі два важныя фактары:
1. Неабходнасць замацаваць прыхільнасць да сябе ўсяго шматэтнічнага і шматканфесійнага народа РП.
2. Знешнепалітычныя пагрозы.
Але будзем назіраць далей за падзеямі.
Дарэчы, Уладзіслаў ІV - гэта той самы Ўладзіслаў, які павінен быў стаць Маскоўскім царом у часы Смуты.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Мы памятаем, што пры каралі Жыгімонце III становішча праваслаўных у Рэчы Паспалітай істотна пагоршылася - адбылася Берасцейская унія, у праваслаўных больш за 20 гадоў не было свайго мітрапаліта. Ну і сам кароль быў ярым прыхільнікам каталіцтва і заступнікам уніятаў.
Пасля яго смерці каралём РП стаў Уладзіслаў IV. І тут адразу аўтар кнігі адзначае значныя паляпшэнні ўмоў для праваслаўных - па сутнасці ўзаконіў праваслаўную царкву ў РП. Тут хутчэй за ўсё адыгралі два важныя фактары:
1. Неабходнасць замацаваць прыхільнасць да сябе ўсяго шматэтнічнага і шматканфесійнага народа РП.
2. Знешнепалітычныя пагрозы.
Але будзем назіраць далей за падзеямі.
Дарэчы, Уладзіслаў ІV - гэта той самы Ўладзіслаў, які павінен быў стаць Маскоўскім царом у часы Смуты.
#РазважанніПраГісторыю
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Не гледзячы на пэўную добразычлівасць новага караля да праваслаўнай царквы, як бачым, ён не дазволіў вывучэння ў праваслаўных школах пэўных дысцыплін, каб тыя не мелі статуса вышэйшых навучальных устаноў. Вось такая яна была каралеўская добразычлівасць 😏
Аднак пры гэтым сярод праваслаўнага насельніцтва існавала адукацыйная цемра і неразуменне, у тым ліку сярод казакоў. За тое, што ў гэтых школах выкладалі латынь, настаўнікаў і нават самога мітрапаліта абвінавачвалі ў здрадзе, называлі іх за гэта ўніятамі. І тым прыходзілася на першых парах апраўдвацца і абараняцца.
Пры гэтым адзначым, што ў тыя часы настаўнікі гэтых новых школ самі вучыліся ў каталіцкіх навучальных установах.
#КанфесійныяПытанніВКЛ
Гісторыя уніі і канфесійных пытанняў у ВКЛ і РП.
Не гледзячы на пэўную добразычлівасць новага караля да праваслаўнай царквы, як бачым, ён не дазволіў вывучэння ў праваслаўных школах пэўных дысцыплін, каб тыя не мелі статуса вышэйшых навучальных устаноў. Вось такая яна была каралеўская добразычлівасць 😏
Аднак пры гэтым сярод праваслаўнага насельніцтва існавала адукацыйная цемра і неразуменне, у тым ліку сярод казакоў. За тое, што ў гэтых школах выкладалі латынь, настаўнікаў і нават самога мітрапаліта абвінавачвалі ў здрадзе, называлі іх за гэта ўніятамі. І тым прыходзілася на першых парах апраўдвацца і абараняцца.
Пры гэтым адзначым, што ў тыя часы настаўнікі гэтых новых школ самі вучыліся ў каталіцкіх навучальных установах.