#Літаратура

СВАЯКІ

Раз абселі Беларуса
Маскалі ды Ляхі,
І давай яму сваяцтва
Тыкаці з-пад пахі:

— Ты мой ісціны браточак! —
Маскалёк бармоча;
— Ты мой хрэснік, мой сыночак! —
Юда-Лях сакоча.

Беларус-жа ім на тое:
— Сваячкі мае вы:
Смачны жолудзь вам на каву,
Дый высока дрэва!

Янка Купала

1914 г.

#Літаратура

СВАЯКІ

Раз абселі Беларуса
Маскалі ды Ляхі,
І давай яму сваяцтва
Тыкаці з-пад пахі:

— Ты мой ісціны браточак! —
Маскалёк бармоча;
— Ты мой хрэснік, мой сыночак! —
Юда-Лях сакоча.

Беларус-жа ім на тое:
— Сваячкі мае вы:
Смачны жолудзь вам на каву,
Дый высока дрэва!

Янка Купала

1914 г.

#Літаратура

Буся

На крыжы твайго цела
вяртаюцца з выраю
траваквецце і птаства,
матылі і грамы.

Убачыць цябе ў палёце –
атрымаць блаславенне,
убачыць на доле –
уварціцца перасцярогі.

«Буся! Буся!» –
гукаюць услед табе дзеці,
а ты ляціш у гняздо сваё,
вятрам і небу адкрытае,
і засяроджана молішся
за іх
доўга-доўга.

Бусько, буся,
чорна-чырвана-белы
герогліф жыцця,
пацалунак прыроды,
якога баяцца
балотныя жабы і гады.

Пацалунак вясны
ззімелым
Палессю і мне.

Ніна Мацяш

#Літаратура

Восень

Над палямі хістаўся пашчэрблены месяц.
Вецер дзьмуў, і шумеў па-над Нёманам бор.
Восень вецце сухое зграбла і на ўзлессі
Падпаліла пагрэцца начлежны касцёр.
Падпаліла касцёр, прылягла у тумане,
Ды кароткім быў гэты пад зорамі сон:
Крык трывожны птушыны збудзіў яе рана,
Па зямлі ад кастра разліваўся агонь.
Загарэліся гнёзды, і іскры пажару
Пачала яна з птушкамі, з ветрам гасіць.
Толькі полымя ўжо разлілося ў імшарах,
Па лясах і палях, па курганах брусніц.
I па сённяшні дзень восень жару не можа
Пагасіць на зямлі, ходзе з краю у край,
Заліваючы ліўнямі ў полі бярозы
I цалуючы кожны рабінавы гай.

Максім Танк

#Літаратура

Над намі словы уладараць.
Мы чуем і гаворым іх.
Яны то здружаць, то пасвараць
Сяброў і ворагаў маіх.
Бо словы розныя бываюць.
Адны — агню стрымаюць шквал,
Другія словы забіваюць
Усё жывое напавал.
Ад слова сэрца халадзее,
Праходзяць сон і забыццё,
Ад слова рушацца надзеі,
Ад слова свеціцца жыццё.
Ад слова вырастаюць крылы,
А ў сэрца стукае любоў,
Ад слова прыбываюць сілы,
Дык не шкадуйце шчырых слоў!
А здатным толькі на дакоры
I гучна словамі грымець,
Каб не прыносіць людзям гора,
Было б найлепей анямець.

Сяргей Грахоўскі

#Літаратура

Я хаце абавязаны прапіскаю

Аркадзь Куляшоў

#Літаратура
#ЛюдзіБеларусі

30 верасня 1931 нарадзіўся беларускі паэт, перакладчык, празаік, драматург, літаратуразнавец, фалькларыст і грамадскі дзеяч Ніл Сымонавіч Гілевіч.

🖌 Не павераць, напэўна, нашчадкі,
Што такія былі ў нас парадкі,
Што дурнілі нас так верхаводы –
Ненавіснікі нашай свабоды,
Нашай мовы, і кнігі, і песні,
Нашых скарбаў і нашых святынь, -
Усяго, што мы ў душах пранеслі
Праз стагоддзяў смяротную стынь.

Як жа сталася, як гэта выйшла,
Што пад выжлаю шчэрыцца выжла,
А пад быдлам скацініцца быдла,
А пад хлусам крыўляецца хлус,
А пад злодзеем хмыліцца злодзей,
А пад лёкаем мыліцца лекай,
Аі пад гнусам капошыцца гнуc,
А пад гэтым усім – беларус?

#ГісторыяБеларусі
#Літаратура

У 1523 годзе — была аддрукавана паэма беларускага паэта-лацініста Міколы Гусоўскага «Песня пра зубра» (лац.: «Carmen de statura ferіtate ac venatіone bіsontіs» — «Песня пра аблічча, дзікасць зубра і паляванне на яго»), якая складалася з прысвячэння каралеве Боне Сфорцы, уласна паэмы і 11 вершаў.

Першы вялікі вершаваны твор, напісаны на лацінскай мове для заходнеславянскага чытача, напісаны па замове Папы Льва X Медычы, выдадзены ў Кракаве.

Паэма лічыцца непераўзыдзенай у эпічным паказе Беларусі і беларускага народа да з’яўлення паэмы «Пан Тадэвуш» Адама Міцкевіча і «Новай зямлі» Якуба Коласа.

#Літаратура

А гэта плэйліст "Песня пра Зубра" на беларускай мове

https://youtube.com/playlist?list=PLFOasMnqCCd60BxlD9E3IRNkedQ5dw-cj&si=7zDyeeFjrrpTRWA1

#Літаратура

Отговорила роща золотая...»
С. Ясенін,

пераклаў Аркадзь Куляшоў

Адгаварыла восень залатая
Вясёлай мовай залатых бяроз.
І выраю, што ўдалеч адлятае,
Ужо нічый не дораг болей лёс.

Чым даражыць? Жыццё, як вандраванне, —
Прайшоў, зайшоў і дом пакінуў свой.
Аб адышоўшых мроіць канаплянне
З шырокім месяцам над заваддзю рачной.

Стаю адзін сярод раўніны голай,
А журавоў знікае чарада,
Аб маладосці думаю вясёлай,
Ды мне ў былым нічога не шкада.

Мне не шкада ні светлае хвіліны,
Мне не шкада пражытых марна дзён.
Гарыць агонь чырвонае рабіны,
Але нікога не сагрэе ён.

Не абгараць рабінавыя кісці,
Пажоўкласць не загубіць асакі.
Так, як раняе дрэва ціха лісце,
Раняю я маркотныя радкі.

І калі час завеяю суровай,
Як смецце, іх зграбе ў адзін грудок...
Скажыце так... што залатою мовай
Адгаварыў бярозавы лясок.

1924.

#Літаратура

Отговорила роща золотая...»

С. Ясенін,

пераклаў Аркадзь Куляшоў

#Літаратура

ВЯРТАННЕ З ВАРШАВЫ НА ВЁСКУ

Францішак Карпінскі

Во з нізкай страхою, абмазаны глінай
Убогі дамок мой ці проста – хаціна.
Печ тая ж без кафлі... Усё, як было тут.
Ды штосьці дамок пахіліўся да плоту.
Шчаслівы, хто мае надзел свой пад небам,
Усё на ягоным стале ёсць, што трэба.
Свой хлеб, свая скварка, гарох з свайго току,
Напоі свае, свая жонка пры боку.
Каб гэтак раней думаў я, ашуканы!
Каб жыў сабе ў вёсцы, нікому не знаны!
Каб нат і ў павеце мяне не пазналі,
І толькі суседзі суседам назвалі.
Каб еў толькі хлеб, сваім потам здабыты,
Каб жыў я без вестак, памёр без граніту.
Што выйграў я, кінуўшы вёску ў даліне?
Аслеплены, плыў я ўвесь час супраць плыні.
Калі ж побач гінуў хто, сябра ці крэўны,
Я думаў сабе: «Плыць не ўмеў ён, напэўна».
Што далі мне ў свеце магнатаў парогі?
На слізкіх іх сходах збіваў толькі ногі.
Ні панам не стаў я і ні капітанам,
Адзін успамін, што піў чай разам з панам.
Мне бацька наказ даў такі перад сконам:
«Дзе б, сын, ты не быў, пад якім бы законам,
Знай: Праўда за скарб даражэй, за дакуты,
Ты бедны, ды з Праўдаю будзеш багаты».. ..

#Літаратура

***
Ляснік мой тата. Мала
працуе языком.
Бо ён амаль што змалку
працуе лясніком.

Спраў у яго багата,
лес трэба сцерагчы.
Ды вымушаны тата
той самы лес сячы.

Ці ж ён тут вінаваты,
ён не мясцовы пан.
А ёсць яшчэ зарплата
і нарыхтоўчы план...

Паснедаўшы, уранні
ідзе ён лес піліць.
І, чую, кажа маме:
– Душа мая баліць!

Мы столькі навалілі,
я столькі напіліў!
На сходзе нас хвалілі,
ляснічы нас хваліў...

Гаворыць – ледзь не плача:
– Наш, мабыць, лёс такі,
мы хутка Рудню ўбачым
і Верб’е – напрасткі.

Мы ведаем, мы знаем,
што лес наш у бядзе.
А той, што мы саджаем –
калі ён падрасце...

Звярнуў з дарогі ўлева
і ў цёмным лесе знік.
Ён будзе рэзаць дрэвы.
Бо тата мой – ляснік.

Мікола Захаранка

#Літаратура
#ЛюдзіБеларусі

Уклад Францішка Багушэвіча ў літаратуру

1. Францішак Багушэвіч даў беларускай літаратуры ўзор аўтарскай сялянскай паэзіі. Да яго беларускамоўныя творы былі альбо ананімныя, альбо напісаныя шляхціцамі пра мужыкоў. Шляхціц жа Багушэвіч для актывізацыі літаратурнага працэсу пісаў ад імя селяніна.

2. Багушэвіч быў аўтарам першай цалкам беларускамоўнай кнігі паэзіі, стварыў першыя беларускія апавяданні «Тралялёначка», «Дзядзіна», «Палясоўшчык». З 1891 года, калі была выдадзена яго першая кніга, пачалі штогод выходзіць кнігі па­-беларуску.

3. Паэт сваёй творчасцю ініцыяваў узнікненне крытычнага рэалізму ў беларускай літаратуры.

4. У прадмове да «Дудкі беларускай» Багушэвіч падняў статус беларускай мовы ад гаворкі да еўрапейскай мовы, абапіраючыся на звесткі па дэмаграфіі, гісторыі і геаграфіі Беларусі, якія таксама сталі адкрыццём для яго чытачоў.

5. Францішак Багушэвіч вызначыў развіццё беларускай літаратуры на некалькі дзесяцігоддзяў наперад: надзвычайная папулярнасць яго вершаў пра сялян і сялянскае жыццё паказала паэтам наступных пакаленняў запатрабаванасць і важнасць гэтай тэмы.

Больш падрабязна пра творчасць Багушэвіча тут

#Літаратура
#ЛюдзіБеларусі

☝️ Навукоўцы гавораць. 

Паводле Ігара Запрудскага, псеўданімы Мацей і Сымон былі абраныя Францішкам Багушэвічам невыпадкова: Мацей выступае як «той, хто гаворыць», а Сымон (у перакладзе са старажытнаяўрэйскай мовы) — як «той, хто чуе».

Так, у другім зборніку «Смык беларускі» паэт зрабіў адсылку да першай кнігі: быццам бы Сымон Рэўка з­пад Барысава, прачытаўшы «Дудку беларускую» Мацея Бурачка, пачуў беларускае слова і таксама стаў пісаць