#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Акрамя такой відавочнай рэчы як наяўнасць у беларускім алфавіце ўнікальнай літары Ў, існуе нямала іншых адметнасцяў.
Напрыклад, заўсёды цвёрды гук "Р" (арэх, рака, серыя), у той час як у рускай і ўкраінскай мовах ён бывае як цвёрдым, так і мяккім.
З выняткам невялікіх абласцей на паўночным усходзе і паўднёвым захадзе Беларусі, гэты гук заўсёды цвёрды і ў гаворках на тэрыторыі краіны.
Пісьмовыя помнікі фіксуюць зацвярдзенне "Р" ужо з канца XIV стагоддзя, хоць развівалася гэтая з'ява ў мове тагачасных насельнікаў краю, натуральна, раней.
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Акрамя такой відавочнай рэчы як наяўнасць у беларускім алфавіце ўнікальнай літары Ў, існуе нямала іншых адметнасцяў.
Напрыклад, заўсёды цвёрды гук "Р" (арэх, рака, серыя), у той час як у рускай і ўкраінскай мовах ён бывае як цвёрдым, так і мяккім.
З выняткам невялікіх абласцей на паўночным усходзе і паўднёвым захадзе Беларусі, гэты гук заўсёды цвёрды і ў гаворках на тэрыторыі краіны.
Пісьмовыя помнікі фіксуюць зацвярдзенне "Р" ужо з канца XIV стагоддзя, хоць развівалася гэтая з'ява ў мове тагачасных насельнікаў краю, натуральна, раней.
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Адметнымі рысамі беларускай мовы з'яўляюцца дзеканне і цеканне - вымаўленне мяккіх "дзь" і "ць" (ідзі, ціха, дзень, цень) на месцы "дь" і "ть" у рускай і ўкраінскай мовах.
Абедзве гэтыя асаблівасці развіліся вельмі даўно і сёння прысутнічаюць амаль ва ўсіх гаворках Беларусі.
Вядомыя радкі "І ўсё мілагучна для слыху майго: і звонкае "дзе", і густое "чаго" з верша Пімена Панчанкі "Пад'язжаючы да Мінска" - гэта якраз пра дзеканне, а яшчэ пра заўсёды цвёрды ў беларускай мове гук "Ч", які ў рускай толькі мяккі, а ва ўкраінскай хоць і пераважна цвёрды, але зрэдку бывае пашмяккім.
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Адметнымі рысамі беларускай мовы з'яўляюцца дзеканне і цеканне - вымаўленне мяккіх "дзь" і "ць" (ідзі, ціха, дзень, цень) на месцы "дь" і "ть" у рускай і ўкраінскай мовах.
Абедзве гэтыя асаблівасці развіліся вельмі даўно і сёння прысутнічаюць амаль ва ўсіх гаворках Беларусі.
Вядомыя радкі "І ўсё мілагучна для слыху майго: і звонкае "дзе", і густое "чаго" з верша Пімена Панчанкі "Пад'язжаючы да Мінска" - гэта якраз пра дзеканне, а яшчэ пра заўсёды цвёрды ў беларускай мове гук "Ч", які ў рускай толькі мяккі, а ва ўкраінскай хоць і пераважна цвёрды, але зрэдку бывае пашмяккім.
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Ва ўсходнеславянскіх мовах несупадзенні сустракаюцца не толькі на ўзроўні гукаў, але і формаў асобных слоў.
Напрыклад, згодна нарматыўнымі слоўнікамі беларускай і ўкраінскай моў слова "дзверы" не мае формы адзіночнага ліку, у той час як у рускай мове такога абмежавання няма, формы "двери", "дверь" агульнаўжывальныя.
І наадварот, слова "хлопоты" ў рускай мове толькі множналікавае, тады як у беларускай і ўкраінскай нароўні з "клопатамі" ўжываецца і "клопат".
Бывае і так: у беларускай і ўкраінскай мовах словы "мазоль", "накіп" і "сабака" мужчынскага роду, а ў рускай - жаночага, словы "шафа" і "шыпшына", адпаведна, жаночага роду, а "шкаф" і "шиповник" - мужчынскага.
Са словам жа "гусь" склалася ўвогуле ўнікальная сітуацыя: у сучаснай беларускай літаратурнай мове, як і ў большасці гаворак краіны, яно жаночага роду, у рускай - мужчынскага, а ва ўкраінскай такога слова зусім няма.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Ва ўсходнеславянскіх мовах несупадзенні сустракаюцца не толькі на ўзроўні гукаў, але і формаў асобных слоў.
Напрыклад, згодна нарматыўнымі слоўнікамі беларускай і ўкраінскай моў слова "дзверы" не мае формы адзіночнага ліку, у той час як у рускай мове такога абмежавання няма, формы "двери", "дверь" агульнаўжывальныя.
І наадварот, слова "хлопоты" ў рускай мове толькі множналікавае, тады як у беларускай і ўкраінскай нароўні з "клопатамі" ўжываецца і "клопат".
Бывае і так: у беларускай і ўкраінскай мовах словы "мазоль", "накіп" і "сабака" мужчынскага роду, а ў рускай - жаночага, словы "шафа" і "шыпшына", адпаведна, жаночага роду, а "шкаф" і "шиповник" - мужчынскага.
Са словам жа "гусь" склалася ўвогуле ўнікальная сітуацыя: у сучаснай беларускай літаратурнай мове, як і ў большасці гаворак краіны, яно жаночага роду, у рускай - мужчынскага, а ва ўкраінскай такога слова зусім няма.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
👉 Толькі ў выпадку з беларускай мовай правільна будзе казаць двух братоў, але дзвюх сясцёр - ні ў рускай, ні ва ўкраінскай мове такога размежавання формаў лічэбніка "два"/"дзве" ва ўскосных склонах няма.
Асаблівасць гэта даўняя, адлюстроўваецца ў пісьмовых помніках ужо з XVI стагоддзя.
👉 Адметнымі з'яўляюцца таксама словы ён, яна, яно, яны: пашыраныя ў большасці гаворак Беларусі, яны ўзаконеныя ў беларускіх граматыках, у той час як у рускай мове замацаваліся формы он, она, оно, они, а ва ўкраінскай - він, вона, воно, вони.
.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
👉 Толькі ў выпадку з беларускай мовай правільна будзе казаць двух братоў, але дзвюх сясцёр - ні ў рускай, ні ва ўкраінскай мове такога размежавання формаў лічэбніка "два"/"дзве" ва ўскосных склонах няма.
Асаблівасць гэта даўняя, адлюстроўваецца ў пісьмовых помніках ужо з XVI стагоддзя.
👉 Адметнымі з'яўляюцца таксама словы ён, яна, яно, яны: пашыраныя ў большасці гаворак Беларусі, яны ўзаконеныя ў беларускіх граматыках, у той час як у рускай мове замацаваліся формы он, она, оно, они, а ва ўкраінскай - він, вона, воно, вони.
.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Канструкцыі ажаніцца з прыгажуняй, дзякаваць бацькам, захварэць на грып, смяяцца з недарэкі і падобныя, якія збліжаюць беларускую мову з украінскай, але адасабляюць ад рускай (жениться на красавице, благодарить родителей, заболеть гриппом, смеяться над недотёпой).
Праўда, у гэтым плане ёсць і адрозненні - канструкцыі, спецыфічныя для кожнай з трох моў: узяць пад увагу - принять во внимание - взятия до уваги.
І нават на ўзроўні такой дробнай і пазбаўленай самастойнага значэння часціны мовы, як часціца, таксама магчымыя несупадзенні: Ці зразумелы гэты тэкст? - Понятен ли этот текст? - Чи зрозумілий цей текст?
.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Канструкцыі ажаніцца з прыгажуняй, дзякаваць бацькам, захварэць на грып, смяяцца з недарэкі і падобныя, якія збліжаюць беларускую мову з украінскай, але адасабляюць ад рускай (жениться на красавице, благодарить родителей, заболеть гриппом, смеяться над недотёпой).
Праўда, у гэтым плане ёсць і адрозненні - канструкцыі, спецыфічныя для кожнай з трох моў: узяць пад увагу - принять во внимание - взятия до уваги.
І нават на ўзроўні такой дробнай і пазбаўленай самастойнага значэння часціны мовы, як часціца, таксама магчымыя несупадзенні: Ці зразумелы гэты тэкст? - Понятен ли этот текст? - Чи зрозумілий цей текст?
.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
У сучаснай беларускай мове ёсць словы, якіх зусім няма ў рускай і ўкраінскіх мовах або якія маюць там іншае значэнне:
адхлАнне ’кароткае аблягчэнне ад цяжкой працяглай працы, перадышка’
анігАдкі ’хоць бы што; спакойна, са спакойнай душой’
ашчапЕрыць ’моцна абхапіць, абняць’
завінУцца ’спешна і старанна пачаць рабіць
крАска ’кветка’
нЕруш ’што-небудзь некранутае’
ніштавАты ’досыць добры, нядрэнны; значны, немалы’
плЯга ’дажджлівае надвор'е, слата; няшчасце, бяда’
сёлета ’ў гэтым годзе’.....
👉 Запамінайце гэтыя выключна беларускія слоўцы і карыстайцеся імі ў сваім маўленні! Будзем беларусамі!
Крыніца: В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
У сучаснай беларускай мове ёсць словы, якіх зусім няма ў рускай і ўкраінскіх мовах або якія маюць там іншае значэнне:
адхлАнне ’кароткае аблягчэнне ад цяжкой працяглай працы, перадышка’
анігАдкі ’хоць бы што; спакойна, са спакойнай душой’
ашчапЕрыць ’моцна абхапіць, абняць’
завінУцца ’спешна і старанна пачаць рабіць
крАска ’кветка’
нЕруш ’што-небудзь некранутае’
ніштавАты ’досыць добры, нядрэнны; значны, немалы’
плЯга ’дажджлівае надвор'е, слата; няшчасце, бяда’
сёлета ’ў гэтым годзе’.....
👉 Запамінайце гэтыя выключна беларускія слоўцы і карыстайцеся імі ў сваім маўленні! Будзем беларусамі!
Крыніца: В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#МоваНашаРодная
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Няма ў літаратурных рускай і ўкраінскай мовах некаторых слоў, якія ў нарматыўных слоўніках беларускай мовы пададзены як дыялектныя:
вІскуцень ‘вісклівы, пранізлівы вецер’
дрЭнчыць ’не даваць спакою, турбаваць’
жУпіць ’размаўляць, гаварыць’
крУшня ’куча камення’
кулІда ’баханка’
пынІцца ’займацца гаспадарчымі справамі, упраўляцца’
скарАч ’ручнік з доўгімі махрамі’
скОчка ‘блыха’
цяпЕльніца ’невялікае вогнішча’
Атрымаўшы з часам статус паўнавартасных адзінак, гэтыя словы зробяць сучасную беларускую літаратурную мову яшчэ больш адметнай.
👉 Запамінайце і ўжывайце ў сваёй гаворцы прыгожыя і сакавітыя беларускія слоўцы!
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.
#АсаблівасціБеларускайМовы
Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай і ўкраінскай
Няма ў літаратурных рускай і ўкраінскай мовах некаторых слоў, якія ў нарматыўных слоўніках беларускай мовы пададзены як дыялектныя:
вІскуцень ‘вісклівы, пранізлівы вецер’
дрЭнчыць ’не даваць спакою, турбаваць’
жУпіць ’размаўляць, гаварыць’
крУшня ’куча камення’
кулІда ’баханка’
пынІцца ’займацца гаспадарчымі справамі, упраўляцца’
скарАч ’ручнік з доўгімі махрамі’
скОчка ‘блыха’
цяпЕльніца ’невялікае вогнішча’
Атрымаўшы з часам статус паўнавартасных адзінак, гэтыя словы зробяць сучасную беларускую літаратурную мову яшчэ больш адметнай.
👉 Запамінайце і ўжывайце ў сваёй гаворцы прыгожыя і сакавітыя беларускія слоўцы!
* В.Шклярык : Як гавораць беларусы. - "Тэхналогія", 2024 г.