Садко

Быліна "Садко" адносіцца да былін Наўгародскага цыклу. Яе называюць паэтычным апафеозам Ноўгарада.

Пытанне аб паходжанні быліны да гэтага часу застаецца адкрытым. У Наўгародскім Першым летапісе захавалася дакладная вестка пра нейкага Садко Сыцінца, які пабудаваў царкву пакутнікам Барысу і Глебу пры князі Святаславе Расціславічы. Ніякіх іншых звестак аб Садко не захавалася.

У быліне Садко - гэта малады гусляр, якому ўдалося казачна разбагацець дзякуючы свайму таленту, майстэрству і шанцаванню. У фальклорных паданнях няма падрабязнага апісання знешнасці Садко, аднак ёсць эпітэты: "буяная галава", "белыя рукі", "цукровыя вусны".

На вядомай карціне Іллі Рэпіна былінны гусляр намаляваны маладым чалавекам з выразнымі рысамі асобы, цёмна-русымі валасамі і бародкай. Ён апрануты ў дарагое сабалінае футра і чырвоную парчовую шапку з футравай аблямоўкай.

Існуюць тры сюжэты пра Садко і як самастойныя, і аб'яднаныя ў адну.

Mark Formelle прапануе паўдзельнічаць у стварэнні новай калекцыі.

Калі дакладней — падзяліцца ў каментарах пад пастом любімымі фразамі літаратурных класікаў.

Самыя-самыя праз нейкі час можна будзе пабачыць у новай капсуле.

Не парушай чужыя правілы.
Проста жыві па сваіх.

🎨 Малюнак Lusy Fleming

Пагаворым пра АБРАКАДАБРУ. Сёння мы разумеем гэта як хаатычны набор літар, але ёсць розныя версіі яго паходжання.
⠀
⠀⠀Для пачатку, паведамлю я вам сябры і сяброўкі, што - гэта магічнае слова, слова сілы! Абракадабра - згадваецца ва II стагоддзі н. э. у медыцынскім трактаце "De Medicina Praecepta".
⠀
⠀⠀Пры дапамозе слова выраблялі амулет. Выпісвалі АБРАКАДАБРА слупком у радок, кожны раз кароцячы пачатковую форму слова на адну апошнюю літару. Атрымліваўся амулет у форме трыкутніка, закліканы за рахунак пакарочвання слова знішчаць сілы злых духаў. Амулет апраналі на хворых для паскарэння працэсу выздараўлення.

#МіфыЛегендыБеларусі

Каўтун, Калтун, Госцец - у беларускім фальклоры гэта злы дух, дэман, персаніфікацыя аднаіменнай хваробы. Знешне выглядала ўсё так, што ў чалавека былі збітыя, заблытаныя ў адзін ком валасы, быццам бы поўсць. ‌Маглі быць і больш цяжкія сімптомы: боль, ламаццё ў касцях, сутаргі, скураныя язвы, высып, псіхічныя расстройствы.

Каўтун мог трапіць у чалавека праз Сурокі, разам са злым ветрам - Падвей, або нават з кажаном, які мог трапіць у валасы і заблытацца ў іх.

Людзі не спяшаліся пазбавіцца ад Каўтуна, часам лічылася, што гэта добры знак і Каўтун бароніць чалавека ад іншага зла, ад Чарцей.

Каўтун на хатняй жывёле прыпісваўся дзеянням хатніх або дваравых духаў - Хлеўнік або Хатнік, і таму здымаць яго было забаронена, каб ненашкодзіць жывёле.

#КазкіДзецям

Пшанічны каласок

Беларуская народная казка

Апрацоўка Алеся Якімовіча

Добрага ранку, беларусы!

"Пагоня" ад Андрэя Усанава

@usanoff86

#КухняБеларусі
#СтарадаўняяКухня

Абрадавыя стравы на беларускіх землях.
Вялікі пост

У вялікі пост было забаронена ужываць скаромныя стравы (мяса, 
сала, масла, яйкі і інш.), піць гарэлку.

Па апісаннях XIX стагоддзя, у 
пост на снеданне елі вараную (часцей у мундзірах) бульбу, саладуху з хлебам ці бульбаю, на абед — вараную капусту ці квас, крупеню, 
аржаную кашу, гарохавы суп. На вячэру ізноў варылі бульбу ці якую-небудзь кашу.

У святочныя і нядзельныя дні пяклі бліны, рабілі 
верашчаку з грыбамі, селядцовым расолам і "малаком" з канаплянага 
семя.

Акрамя агульнахрысціянскіх, шырока вядомых свят, амаль паўсюдна на Беларусі святкаваліся лакальныя, вядомыя ў межах 
адной мясціны святы. Яны захаваліся з дахрысціянскага часу і таксама мелі свае рытуальныя стравы.

Напрыклад, на тэрыторыі 
цяперашняга Докшыцкага раёна Віцебскай вобласці зафіксавана свята Камаедзіцы, якое адзначалі 24 сакавіка. Лічылася, што ў гэты дзень прачынаюцца і выходзяць з бярлогаў мядзведзі. На гэтае свята 
рыхтавалася рытуальная ежа. Першую страву гатавалі з сушанага рэпніку з-за таго, што мядзведзь пераважна харчуецца раслінамі. 
Паколькі мядзведзь любіць авёс, то другой стравай быў аўсяны кісель, а трэцяй — былі гарохавыя камы, якія і далі назву гэтаму святу.

Дзень рытуальнай сустрэчы буслоў адзначаўся на Звеставанне (25 сакавіка).
На гэты дзень выпякалі галёпы з пшанічнай мукі, якія мелі форму бусла, альбо яго выяву адціскалі на печыве зверху. Былі галёпы таксама ў выглядзе буславай лапы, напрыклад на Піншчыне, 
або яе адбітка. Печыва таксама магло мець форму сахі альбо сярпа.

На Хрэстцы (серада на палове посту) пяклі пірагі ў выглядзе крыжа.

Плявальшчык

На Русі была такая старажытная прафесія! У яго абавязкі ўваходзіў пасеў рэпы. Справа ў тым, што ў рэпы было дробнае насенне, якое складана было раўнамерна пасеяць. Яны часта прачыналіся паміж пальцаў і губляліся.
Плявальшчык такое дазволіць сабе не мог. Ён па-майстэрску выплёўваў дробнае насенне на зямлю, пры гэтым дакладна кантраляваў дыстанцыю і сілу пляўка.
Такія рэдкія навыкі шанаваліся вельмі высока. Плявальшчыкі атрымлівалі дастойную аплату за свае працы і нават займаліся навучаннем гэтаму рамяству.
Кожны селянін лічыў за радасць, калі такі каштоўны працаўнік аплюе яго поле.

Вокладка часопіса "Беларуская работніца і сялянка" №11 1927 года.
Дарэчы, на гэтым малюнку мастака Генадзя Змудзінскага яскрава паказана дэталь па якой у 1920-я гады умоўна адрознівалі работніц ад сялянак - а менавіта па спосабе павязкі хусткі. Работніцы рабілі вузел на патыліцы, а сялянкі - на шыі.
https://yangx.top/belaruskipioner/7404

Пра трохвугольны храм мы ўжо пісалі раней.
А ці ведаеце вы, што ў Беларусі існуе круглая царква?

Чачэрск. Спаса-Праабражэнская царква

Размяшчэнне: Гомельская вобл., г. Чачэрск;
Адлегласць: Гомель 60 км, Мінск 300 км;
Каардынаты: 52.916725, 30.915009;

Нетыповы для Беларусі храм-ратонда быў узведзены ў канцы XVIII стагоддзя.

Граф Захар Чарнышоў, які валодаў тады Чачэрскам, перабудаваў горад у адпаведнасці з рэгулярным планам: планіроўка вуліц стала прамавугольнай, у цэнтры з'явілася ратуша, а на роўным выдаленні ад яе — тры царквы і касцёл.
Аднак з чатырох культавых збудаванняў таго часу да нас дайшла толькі Спаса-Праабражэнская царква.

Лічыцца, што на яе адкрыцці і асвячэнні прысутнічала імператрыца Кацярына II.

Доўгі час алтар царквы ўпрыгожвала абраз» Спасланне ў пекла", датаваная 1678 годам. Цяпер яна захоўваецца ў Нацыянальным мастацкім музеі.

 "Мядзведзь бег з нечаканай хуткасцю, нібы каціўся. Калыхаўся ў паветры горб, куцапыя лапы выкідаліся наперад — спачатку абедзве левыя, потым абедзве правыя — і мякка пляскалі ў снег. Лабастая галава, як трохкутны шчыт, была пагрозліва апушчана.

Вочы глядзелі ў вочы.

Галодны, у роспачы, не разумеючы, што гэта такое робіцца, пакутуючы ад болю ў застуджаных, падмарожаных босых пятках, злосны ад усяго гэтага, ён імчаўся, як страшны крапасны таран, без усякай надзеі на паратунак — бо ён хацеў жыць.

І сіні агонь у вачах звера звязаў яго з вачыма чалавека разуменнем еднасці ўсяго жывога. Каб мядзведзь збочыў у гэты момант — пан Юры не стрэліў бы... Жывое, жывое сапло і задыхалася ў снезе, жывое, адным болем звязанае з усім жывым.

Але звер імчаўся, плылі долі імгнення, і прагучаў стрэл.

Звер скалануўся, але не збавіў хуткасці.

Другі стрэл. Снежная разора ўзмятнулася зусім блізка.

Пан Юры адкінуў стрэльбу і ўпёр у снег рацішча. Звер вось-вось павінен быў устаць, і тады... у жоўтую поўсць пад левай лапай.

...Мядзведзь не ўстаў.

— Гэй-гэй-гэй! Гэй-гэй-гэй! — крычалі адусюль страшнымі галасамі людзі.

Яны беглі сюды разам з сабакамі і крычалі, каб адцягнуць увагу мядзведзя. Але снег быў глыбокі, сабакі, яшчэ раней спушчаныя на першага звера, танулі ў глыбокіх гурбах і не маглі так хутка дабегчы.

І са страшным гарлавым крыкам, кленучы сябе, што пабег да Раткевіча і кінуў князя, кленучы мядзведзя, пушчы, душу і бога, ляцеў ад сёмага нумара на шырокіх лыжах даязджачы Карп...

Мядзведзь не звяртаў увагі на крыкі. Яму трэба было дабрацца толькі да аднаго, што так балюча кусаўся на адлегласці. Боль, непаразуменне і ярасць былі ў дрымучых вочках. Ён адчуваў, што сэрца ў яго разрываецца, што ідзе нешта непапраўнае, чаго ўжо ніяк, ніколі на свеце не выправіш.

Пан Юры сунуў рацішча ў звера, проста так, як дзіду, і паставіў, ускінуў-такі яго старчма, але ад страшнага цяжару дрэўка зламалася. Як камяк жывога болю, рыку, крыві, ярасці насунулася цёмнае.

Чалавек схаваў галаву і з кордам кінуўся проста пад звера. Уцэліў сталь туды, куды і хацеў, у жаўтаватую, мякчэйшую навобмацак поўсць пад левай лапай. Націснуў.

І тут нага яго паслізнулася. Падаючы пад страшным цяжарам на спіну, ён убачыў, зусім блізка, Карпа з сякераю ў руках, пачварную, як уцёс, махіну, што знізу насунулася на яго, адчуў ля самага аблічча гарачае смуроднае дыханне.

І гэта было апошняе, што ён бачыў і чуў...

Юры Загорскі сканаў, так і не прыйшоўшы да прытомнасці, па дарозе ў Загоршчыну, ля яра, дзе выйсце крыніц."   Глава VIІІ. Кніга другая.

Уладзімір Караткевіч.    «Каласы пад сярпом тваім»