КУ́ДЗЕРКА (kudzierka)
(назоўнік, жаночы род)

1. Часьцей множны лік (кудзеркі, -рак): кучаравыя або накручаныя валасы.

🔸Аня была дзяўчына невысокая, гібкая, са зграбнай постацьцю, ружова-смуглявым тварам і ня надта цёмнымі валасамі, якія завіваліся кудзеркамі. (Карпюк).

2. Абласное слова: невялікі вузкі ўчастак лесу.

🔸Цімохава сядзіба стаяла на горцы каля кудзеркі невялічкага кучаравага сасоньніку. (Колас).
#словы_К

Ой, студзень ужо хутка і скончыцца, а слова дагэтуль няма 😅 Выпраўляем!

СТУ́ДЗЕНЬ (studzień)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. Першы месяц каляндарнага года.

🔸А ў студзені — на белым полі Наўкруг чысьцюткія сьнягі... Даруй, зямля, што я ніколі Аддаць ня здолею даўгі. (Матэвушаў).

2. Размоўнае слова: тое, што і студзіна, квашаніна, халадзец.

🔸Былі на стале таксама масла, пульхныя дамашнія пірагі, талерка студзеню, пакрытага белым тлушчам. (Гаўрылкін).
#словы_С

КАРУ́НКІ (karunki)
(множны лік)

1. Ажурныя, сятчастыя вырабы зь ільняных, шаўковых і інш. нітак для аздобы бялізны, адзеньня і пад.

🔸Рукавы абрамлялі танюсенькія карункі. (Машара).
🔸На развітаньне .. Кася падаравала .. тоненькую насовачку, аздобленую карункамі. (Васілевіч).

2. Пераноснае значэньне: тое, што сваім выглядам нагадвае такі выраб.

🔸А мора ўжо ўгаманілася, толькі на прыбярэжнай кручы ды на мокрым жвіры пляжа віднеліся белыя карункі пены. (Сабаленка).
🔸Сонца .. паклала на палаючыя вокны двухпавярховага драўлянага дома свае мядзяныя карункі. (Рамановіч).
#словы_К

ШÁЛІ (šali)
(назоўнік)

Вагі (рас. "весы") зь місамі ("чашками") на каромысьле.

🔸Жыцьцё Аўгіні было роўнымі шалямі, якія заўсёды стаялі на адным месцы і не зыбаліся ў бакі. (Бядуля).
🔸Прыпяцкія берагі на шалі пясочныя паклалі хвалі апошняе веры. (Барадулін).
🔸Ужо зусім на сконе быў жнівень, бо тыя колькі дзён, якія заставаліся ў ягоным календары, ці маглі дадаць яшчэ што важкае на нябачныя шалі... (Чыгрынаў).
#словы_Ш

Як сказаць па-беларуску "ИЗ ОДНОГО ТЕСТА"?

🔸Чэрці адной шэрсьці
🔸Бліны-ляпешкі з аднае дзежкі (рас. "квашни")
#фразэалягізмы

ЛЯДÓЎНЯ (ladoŭnia)
(назоўнік, жаночы род)

1. Тое, што й халадзільнік.

2. Памяшканьне зь лёдам або сьнегам для захоўваньня прадуктаў.

🔸Рыбу з кошыкамі паставілі ў лядоўню. (Дубоўка).
#словы_Л

ГАСЬЦÍНА (haścina)
(назоўнік, жаночы род)
⠀
1. Зборны назоўнік: госьці.
⠀
🔸Па бяседзе.. уся гасьціна высыпала на двор. (Вітка).
⠀
2. Прыём гасьцей, частаваньне.
⠀
🔸Усяго стаяла досыць для гасьціны: Нават мёд быў і чмяліны і пчаліны. (Багдановіч).
⠀
3. Знаходжаньне ў гасьцях, гасьцяваньне.
⠀
🔸Два дні і дзьве ночкі Быў Іван у гасьціне, — У тузе-сумоце Пакінуў дзяўчыну... (Чарот).
#словы_Г

СПÓЛАХ / СПАЛÓХ (spałoch)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. Раптоўнае адчуваньне страху.

🔸Цёмна-сінія вочы дзяўчыны ад спалоху зрабіліся вялікія і яшчэ больш сінія. (Грамовіч).

2. Перапалох, агульная нечаканая трывога, хваляваньне.

🔸Жанчыны — ў голас, узьнялі спалох, Пачуўшы, што склікае сваякоў Гарыдавец. (Танк).
🔸Прыйшлося за.. [птушкамі] бегаць, ганяцца, падняўся шум, гвалт, ад гэтага яшчэ большы спалох. (Маўр).
#словы_С

Як сказаць па-беларуску ''ТЫ ПРАВ(-А)''?

🔸Ты маеш рáцыю.

📍Малюнак: @animatarka
📍За ідэю для посту дзякуем @urban_ln
#выразы

Як сказаць па-беларуску "БЫВШИЙ В УПОТРЕБЛЕНИИ, б/у, БЭУШНЫЙ"?

🔸ужываны
🔸карыстаны
🔸які быў у карыстаньні (лічыцца калькаю з расейскае мовы)
#выразы

ТХОР (tchor)
(назоўнік, мужчынскі род)

Драпежны сысун (рас. "млекопитающее") сямейства куніцавых з каштоўным футрам; шашок.
#словы_Ш

МІТУСÍЦЦА (mitusicca)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Хутка і бесьперастанку перамяшчацца ў розных напрамках.

🔸На вуліцы мітусіліся людзі, шмыгалі ў розныя бакі аўтамашыны. (Пянкрат).
Дзяўчына ў чоўне так мітусілася, што некалькі разоў ледзь не перакуліла яго. (Маўр).

2. Бязладна праносяцца, зьяўляцца і хутка зьнікаць у памяці.

🔸Думкі мітусіліся, усё ніяк не маглі прыйсьці да ладу. (Лынькоў).
🔸У галаве мітусілася рознагалосіца гукаў, чутая ўдзень на полі. (Мележ).

3. Увіхацца, мітусьліва рабіць што-н.

🔸[Шымет] яшчэ некалькі гадзін мітусіўся каля згружанай цэглы, папраўляў клеткі, нешта пералічваў, перамерваў. (Кулакоўскі).

4. Мільгацець перад вачыма.

🔸Цяпер не чытае стары, вочы ня так добра бачаць, літары мітусяцца і расплываюцца. (Крапіва).
#словы_М

❗Запомнім: ніколі не адказваем на дзякуй словамі "калі ласка" — гэта калька з расейскае мовы. Нашае "калі ласка" суправаджае просьбу 😉

Трошкі цікавага пра "дзякуй":

🔸Дзякуем мы КАМУ, а не КАГО (як у рас. мове): дзякую (каму?) табе, сябрам.
🔸Слова "дзякуй" скланяецца як звычайны назоўнік: „А што мне з твайго дзякуя? Якая цана яму, гэтаму дзякую? Зь дзякуем, брат, у краму ня пойдзеш. І на дзякуі не пражывеш…” (Я. Рапановіч).
🔸Слова "дзякуй" мужчынскага роду: вялікі дзякуй як вялікі трамвай.
🔸"Дзякуй" зьявіўся ў нашай мове прыкладна у 15 ст.
🔸Калі вы любіце скарачаць словы ў перапісках, пішыце ня "дзяк", а "дзяка" — гэтае слова калісьці ўжывалася ў множным ліку ("дзякі") замест "дзякуй".
#словы_Д

ЗАБАБÓНЫ (zababony)
(назоўнік, толькі множны лік)

Вера ў тое, што некаторыя зьявы і падзеі маюць таямнічы сэнс і зьяўляюцца прадказаньнем будучага.

🔸— Калі сустрэнеш папа на дарозе — не к дабру, — кажуць людзі. Міхалка плюе, нібы верыць у гэтыя дурныя забабоны. (Бядуля).
#словы_З

Засталося зусім трошачкі да вясны! 🥰

ЛЮ́ТЫ (luty)
(назоўнік, мужчынскі род)

Другі месяц каляндарнага года.

🔸Гэтаю зімою .. [сьнегу] выпала мала, да самага лютага зямля ляжала амаль зусім голай. (Васілёнак).
#словы_Л

Як сказаць па-беларуску "СПАТЬ БЕЗ ЗАДНИХ НОГ"?

🔸Як пасьля кірмашу
🔸Як сноп
🔸Як астатняе ў печ усыпаўшы
🔸Як за сьцяну заваліўся
🔸Як пшаніцу (пяньку, каноплі, венікі) прадаўшы
#фразэалягізмы

З Днём усіх закаханых, родненькія! 💞💞💞

ПАЗУ́Р (pazur)
(назоўнік, мужчынскі род)

Абласное слова: кіпцюр; пазногаць.

🔸У адным пакоі.. некалькі.. плякатаў. Пілсудскі зь бізуном у руках, Чэмбэрлен з д'ябальскімі пазурамі замест пазногцяў. (Чорны).
#словы_П

МАХРЫ́ (machry)
(назоўнік, множны лік)

1. Свабодна зьвісаючыя ніткі, шнуркі па краях якой-н. тканіны.

🔸У Івана на шыі новы шалік, шэранькі, а ў Куліны — вялікая кашміровая хустка з махрамі. (Гарэцкі).

2. Шматкі, абвіслыя касмылі па краях чаго-н.

🔸Днём яшчэ цёпла, а ночы — волкія, важкія, і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею. (Мележ).
#словы_М