23 наурызда Ресей президенті Владимир Путин табиғи газды Ресей рубліне Еуропа мен АҚШ елдеріне сату туралы шешім қабылдады.
ӘЭСИ сарапшысы Мағбат Спановтың пікірінше, айтарлықтай дәуірлік оқиға болды, өйткені шет елдердің Ресеймен келісімшарттарында төлем негізінен еуро немесе доллармен жазылған. Енді сарапшы атап өткендей, басқа екі валюта – юань және рубль бірінші орынға шығады.
Магбат Спановтың пікірінше, қазіргі жағдайда Ресей экономикасы үшін бұл өте мықты қадам, нәтижесінде рубльдің нығаюына және доллардың әлсіреуіне әсер етеді. Осыған байланысты сарапшы Ресей Федерациясының экономикалық дамуының кез келген нашарлауы немесе жақсаруы Ресеймен екіжақты сауданың үлкен көлемі бар және ЕАЭО мүшесі болып табылатын Қазақстанға да әсер ететінін ескерді.
Сонымен бірге, ӘЭСИ сарапшысы қазіргі уақытта Ресейдің доллар мен еуродан толық бас тартуы туралы айту мүмкін емес екенін айтады.
«Біріншіден, әзірге жоғары деңгейде тек бір ғана тауар айтылған, ол ішінара рубльмен сатылатын болады. Ресей жағы кейіннен оның қалай сәтті немесе сәтсіз болатынын талдап көреді. Ресеймен ұзақ мерзімді келісімшарттары бар көптеген елдер осыған байланысты өздерінің келісімдері мен шарттарын қайта қарайтыны түсінікті. Екіншіден, мен жақын арада Ресей еуро мен долларды толығымен алмастыра алады деп ойламаймын, өйткені Ресей экономикасының көлемі әлемдік экономикалық процестердің ережелерін жазуға және қалыптастыруға мүмкіндік бермейді. Бірақ доллардан әмбебап төлем құралы ретінде кету процесі басталды», - деп назар аударды Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
Бұдан бұрын Еуразиялық экономикалық одақ ішінде кедендік төлемдерді жүргізу кезінде ресей рублімен есеп айырысуға көшу туралы хабарланған болатын. Бұл Қазақстан үшін қаншалықты тиімді немесе тиімсіз?
Толығырақ ӘЭСИ сарапшысының Tengrinews.kz берген сұхбатынан оқыңыз: https://tengrinews.kz/news/li-rossiya-polnostyu-otkazatsya-dollara-evro-mnenie-eksperta-464849/
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Экономика #Халықаралық_Қатынастар #Ресей #Қазақстан #ЕАЭО #Рубль #Доллар #Евро #Юань
ӘЭСИ сарапшысы Мағбат Спановтың пікірінше, айтарлықтай дәуірлік оқиға болды, өйткені шет елдердің Ресеймен келісімшарттарында төлем негізінен еуро немесе доллармен жазылған. Енді сарапшы атап өткендей, басқа екі валюта – юань және рубль бірінші орынға шығады.
Магбат Спановтың пікірінше, қазіргі жағдайда Ресей экономикасы үшін бұл өте мықты қадам, нәтижесінде рубльдің нығаюына және доллардың әлсіреуіне әсер етеді. Осыған байланысты сарапшы Ресей Федерациясының экономикалық дамуының кез келген нашарлауы немесе жақсаруы Ресеймен екіжақты сауданың үлкен көлемі бар және ЕАЭО мүшесі болып табылатын Қазақстанға да әсер ететінін ескерді.
Сонымен бірге, ӘЭСИ сарапшысы қазіргі уақытта Ресейдің доллар мен еуродан толық бас тартуы туралы айту мүмкін емес екенін айтады.
«Біріншіден, әзірге жоғары деңгейде тек бір ғана тауар айтылған, ол ішінара рубльмен сатылатын болады. Ресей жағы кейіннен оның қалай сәтті немесе сәтсіз болатынын талдап көреді. Ресеймен ұзақ мерзімді келісімшарттары бар көптеген елдер осыған байланысты өздерінің келісімдері мен шарттарын қайта қарайтыны түсінікті. Екіншіден, мен жақын арада Ресей еуро мен долларды толығымен алмастыра алады деп ойламаймын, өйткені Ресей экономикасының көлемі әлемдік экономикалық процестердің ережелерін жазуға және қалыптастыруға мүмкіндік бермейді. Бірақ доллардан әмбебап төлем құралы ретінде кету процесі басталды», - деп назар аударды Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
Бұдан бұрын Еуразиялық экономикалық одақ ішінде кедендік төлемдерді жүргізу кезінде ресей рублімен есеп айырысуға көшу туралы хабарланған болатын. Бұл Қазақстан үшін қаншалықты тиімді немесе тиімсіз?
Толығырақ ӘЭСИ сарапшысының Tengrinews.kz берген сұхбатынан оқыңыз: https://tengrinews.kz/news/li-rossiya-polnostyu-otkazatsya-dollara-evro-mnenie-eksperta-464849/
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Экономика #Халықаралық_Қатынастар #Ресей #Қазақстан #ЕАЭО #Рубль #Доллар #Евро #Юань
23 марта президент России Владимир Путин объявил о решении продавать природный газ странам Европы и США за российские рубли.
По мнению эксперта ИМЭП Магбата Спанова, произошло достаточно эпохальное событие, поскольку в контрактах зарубежных стран с Россией в основном прописана оплата в евро или в долларах. Сейчас, отмечает эксперт, на первый план выходят две другие валюты – юань и рубль.
Как считает Магбат Спанов, для экономики России в текущих условиях – это достаточно сильный ход, который в результате скажется на укреплении рубля и возможном ослаблении доллара. В этой связи эксперт подчеркнул, что любое ухудшение или улучшение экономического развития РФ повлияет и на Казахстан, который имеет большой объем двусторонней торговли с Россией и является членом ЕАЭС.
В то же время, эксперт ИМЭП отмечает, что на текущий момент нельзя говорить о полном отказе России от доллара и евро.
«Во-первых, пока на высоком уровне озвучен только один товар, который частично будет реализовываться за рубли. Российская сторона будет впоследствии анализировать и смотреть, как это произойдет, удачно или неудачно. Понятно, что многие страны, которые имели долгосрочные договоры с Россией, наверное, будут в связи с этим пересматривать свои договоренности и договора. Во-вторых, я все же не думаю, что в ближайшее время Россия сможет полностью заменить у себя евро и доллар, так как объем экономики России, не позволяет диктовать и формировать правила мировых экономических процессов. Но процесс отхода от доллара как универсального платежного средства начался», - подчеркнул эксперт Института мировой экономики и политики.
Также ранее сообщалось о переходе на расчеты в российских рублях при проведении таможенных платежей внутри Евразийского экономического союза. Насколько это выгодно или невыгодно Казахстану?
Читайте подробнее в интервью эксперта ИМЭП для Tengrinews.kz: https://tengrinews.kz/news/li-rossiya-polnostyu-otkazatsya-dollara-evro-mnenie-eksperta-464849/
#ИМЭП #ИМЭП_Экономика #Международные_Отношения #Россия #Казахстан #ЕАЭС #Рубль #Доллар #Евро #Юань
По мнению эксперта ИМЭП Магбата Спанова, произошло достаточно эпохальное событие, поскольку в контрактах зарубежных стран с Россией в основном прописана оплата в евро или в долларах. Сейчас, отмечает эксперт, на первый план выходят две другие валюты – юань и рубль.
Как считает Магбат Спанов, для экономики России в текущих условиях – это достаточно сильный ход, который в результате скажется на укреплении рубля и возможном ослаблении доллара. В этой связи эксперт подчеркнул, что любое ухудшение или улучшение экономического развития РФ повлияет и на Казахстан, который имеет большой объем двусторонней торговли с Россией и является членом ЕАЭС.
В то же время, эксперт ИМЭП отмечает, что на текущий момент нельзя говорить о полном отказе России от доллара и евро.
«Во-первых, пока на высоком уровне озвучен только один товар, который частично будет реализовываться за рубли. Российская сторона будет впоследствии анализировать и смотреть, как это произойдет, удачно или неудачно. Понятно, что многие страны, которые имели долгосрочные договоры с Россией, наверное, будут в связи с этим пересматривать свои договоренности и договора. Во-вторых, я все же не думаю, что в ближайшее время Россия сможет полностью заменить у себя евро и доллар, так как объем экономики России, не позволяет диктовать и формировать правила мировых экономических процессов. Но процесс отхода от доллара как универсального платежного средства начался», - подчеркнул эксперт Института мировой экономики и политики.
Также ранее сообщалось о переходе на расчеты в российских рублях при проведении таможенных платежей внутри Евразийского экономического союза. Насколько это выгодно или невыгодно Казахстану?
Читайте подробнее в интервью эксперта ИМЭП для Tengrinews.kz: https://tengrinews.kz/news/li-rossiya-polnostyu-otkazatsya-dollara-evro-mnenie-eksperta-464849/
#ИМЭП #ИМЭП_Экономика #Международные_Отношения #Россия #Казахстан #ЕАЭС #Рубль #Доллар #Евро #Юань
ҚР Ұлттық Банкі 2022 жылғы 15-22 сәуір аралығында жекелеген дамушы елдердің валюталары бойынша шолуды ұсынды. Қолда бар деректерге сәйкес, 22 сәуірдегі Сауда-саттық қорытындылары бойынша теңгенің нарықтық бағамы бір аптада 2,3%-ға (454,27-ден) нығайып, бір АҚШ доллары үшін 443,99 теңге деңгейінде қалыптасты.
Сыртқы валюта нарығында 2022 жылғы 15-22 сәуір аралығында бірқатар маңызды оқиғалар орын алды. АҚШ ФРЖ төрағасы баға тұрақтылығын қалпына келтіру үшін шаралар қабылдауға дайын екенін мәлімдеді және келесі мамыр отырысында мөлшерлемені 50 б.п. көтеру туралы шешім қаралуы мүмкін екендігі туралы сигнал берді. ҚХР-дағы карантиндік шектеулер аясында Наурызда бөлшек сауданың төмендеуі (-3,5% г/г) және жұмыссыздықтың өсуі (5,8%) туралы деректер әлемдік экономика өсуінің баяулауы туралы алаңдаушылық туғызады. АҚШ ФРЖ ставкаларының жылдам өсуі туралы күтулер тәуекел активтерінің динамикасына теріс әсер етті.
Нәтижесінде, дамушы елдердің валюталарының АҚШ долларына қатысты бағамдарының серпіні былайша қалыптасты:
- экспорттаушыларды салық төлемдеріне дайындау аясында Ресей рублі 5,7%-ға (80-ден 75,45-ке дейін) нығайды;
- Индонезия рупиясы 0,1%-ға нығайды (14 381-ден 14 362-ге дейін). Индонезия орталық банкі ставканы 3,5% төмен деңгейде сақтады%;
- Үнді рупиясы АҚШ-тың ФРЖ саясатының күшеюіне байланысты шетелдік капиталдың кетуіне қатысты алаңдаушылық аясында 0,4%-ға (76,18-ден 76,48-ге дейін) әлсіреді;
- АҚШ ФРЖ басшысының ақша жағдайларын одан әрі қатайту саясатын қолдау туралы түсініктемелері аясында Түрік лирасы 0,7%-ға (14,64-тен 14,74-ке дейін) әлсіреді;
- Мексикалық песо АҚШ доллары бағамының жаһандық нығаюы аясында 1,3%-ға (19,97-ден 20,23-ке дейін) әлсіреді;
- Бразилиялық реал бәс тігуді агрессивті жалғастыруға байланысты инвесторлардың күтуінің төмендеуі аясында 2,1%-ға (4,7-ден 4,8-ге дейін) әлсіреді;
– Оңтүстік Африка ранды инфляцияның талдаушылардың болжамынан 5,9% - ға төмен өсуі аясында 6,7%-ға (14,63-тен 15,61-ге дейін) әлсіреді. Бұл таяудағы отырыста мөлшерлеменің өсу ықтималдығын төмендетеді.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Экономика #ВалютаБағамы #Доллар #АҚШ
https://www.nationalbank.kz/ru/news/informacionnye-soobshcheniya/13439
Сыртқы валюта нарығында 2022 жылғы 15-22 сәуір аралығында бірқатар маңызды оқиғалар орын алды. АҚШ ФРЖ төрағасы баға тұрақтылығын қалпына келтіру үшін шаралар қабылдауға дайын екенін мәлімдеді және келесі мамыр отырысында мөлшерлемені 50 б.п. көтеру туралы шешім қаралуы мүмкін екендігі туралы сигнал берді. ҚХР-дағы карантиндік шектеулер аясында Наурызда бөлшек сауданың төмендеуі (-3,5% г/г) және жұмыссыздықтың өсуі (5,8%) туралы деректер әлемдік экономика өсуінің баяулауы туралы алаңдаушылық туғызады. АҚШ ФРЖ ставкаларының жылдам өсуі туралы күтулер тәуекел активтерінің динамикасына теріс әсер етті.
Нәтижесінде, дамушы елдердің валюталарының АҚШ долларына қатысты бағамдарының серпіні былайша қалыптасты:
- экспорттаушыларды салық төлемдеріне дайындау аясында Ресей рублі 5,7%-ға (80-ден 75,45-ке дейін) нығайды;
- Индонезия рупиясы 0,1%-ға нығайды (14 381-ден 14 362-ге дейін). Индонезия орталық банкі ставканы 3,5% төмен деңгейде сақтады%;
- Үнді рупиясы АҚШ-тың ФРЖ саясатының күшеюіне байланысты шетелдік капиталдың кетуіне қатысты алаңдаушылық аясында 0,4%-ға (76,18-ден 76,48-ге дейін) әлсіреді;
- АҚШ ФРЖ басшысының ақша жағдайларын одан әрі қатайту саясатын қолдау туралы түсініктемелері аясында Түрік лирасы 0,7%-ға (14,64-тен 14,74-ке дейін) әлсіреді;
- Мексикалық песо АҚШ доллары бағамының жаһандық нығаюы аясында 1,3%-ға (19,97-ден 20,23-ке дейін) әлсіреді;
- Бразилиялық реал бәс тігуді агрессивті жалғастыруға байланысты инвесторлардың күтуінің төмендеуі аясында 2,1%-ға (4,7-ден 4,8-ге дейін) әлсіреді;
– Оңтүстік Африка ранды инфляцияның талдаушылардың болжамынан 5,9% - ға төмен өсуі аясында 6,7%-ға (14,63-тен 15,61-ге дейін) әлсіреді. Бұл таяудағы отырыста мөлшерлеменің өсу ықтималдығын төмендетеді.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Экономика #ВалютаБағамы #Доллар #АҚШ
https://www.nationalbank.kz/ru/news/informacionnye-soobshcheniya/13439
Национальный Банк РК представил обзор по валютам отдельных развивающихся стран с 15 по 22 апреля 2022 года. Согласно имеющимся данным, по итогам торгов 22 апреля рыночный курс тенге сложился на уровне 443,99 тенге за доллар США, укрепившись за неделю на 2,3% (с 454,27).
На внешнем валютном рынке в период с 15 по 22 апреля 2022 года произошел ряд значимых событий. Председатель ФРС США заявил о готовности предпринимать меры для восстановления ценовой стабильности и дал сигнал, что на ближайшем майском заседании может быть рассмотрено решение о повышении ставки на 50 б.п. Кроме того, глава ФРБ Нью-Йорка Джон Уильямс заявил, что повышение ставки на половину п.п. является целесообразным решением. На фоне карантинных ограничений в КНР, данные о падении розничных продаж (-3,5% г/г) и росте безработицы (5,8%) в марте вызывают опасения о замедлении роста мировой экономики. Ожидания о более быстром повышении ставок ФРС США негативно отразились на динамике рисковых активов.
В результате, динамика курсов валют развивающихся стран по отношению к доллару США складывалась следующим образом:
- российский рубль укрепился на 5,7% (с 80 до 75,45) на фоне подготовки экспортеров к налоговым платежам;
- индонезийская рупия укрепилась на 0,1% (с 14 381 до 14 362). ЦБ Индонезии сохранил ставку на низком уровне 3,5%;
- индийская рупия ослабла на 0,4% (с 76,18 до 76,48) на фоне опасений по поводу оттока иностранного капитала из-за ужесточения политики ФРС США;
- турецкая лира ослабла на 0,7% (с 14,64 до 14,74) на фоне комментариев главы ФРС США о поддержке дальнейшей политики ужесточения денежных условий;
- мексиканское песо ослабло на 1,3% (с 19,97 до 20,23) на фоне глобального укрепления курса доллара США;
- бразильский реал ослаб на 2,1% (с 4,7 до 4,8) на фоне снижения ожиданий инвесторов по поводу продолжения агрессивного повышения ставок;
- южноафриканский ранд ослаб на 6,7% (с 14,63 до 15,61) на фоне роста инфляции ниже ожиданий аналитиков – на 5,9% г/г, что снижает вероятность повышения ставки на ближайшем заседании.
#ИМЭП #ИМЭП_Экономика #КурсВалют #Доллар #США
https://www.nationalbank.kz/ru/news/informacionnye-soobshcheniya/13439
На внешнем валютном рынке в период с 15 по 22 апреля 2022 года произошел ряд значимых событий. Председатель ФРС США заявил о готовности предпринимать меры для восстановления ценовой стабильности и дал сигнал, что на ближайшем майском заседании может быть рассмотрено решение о повышении ставки на 50 б.п. Кроме того, глава ФРБ Нью-Йорка Джон Уильямс заявил, что повышение ставки на половину п.п. является целесообразным решением. На фоне карантинных ограничений в КНР, данные о падении розничных продаж (-3,5% г/г) и росте безработицы (5,8%) в марте вызывают опасения о замедлении роста мировой экономики. Ожидания о более быстром повышении ставок ФРС США негативно отразились на динамике рисковых активов.
В результате, динамика курсов валют развивающихся стран по отношению к доллару США складывалась следующим образом:
- российский рубль укрепился на 5,7% (с 80 до 75,45) на фоне подготовки экспортеров к налоговым платежам;
- индонезийская рупия укрепилась на 0,1% (с 14 381 до 14 362). ЦБ Индонезии сохранил ставку на низком уровне 3,5%;
- индийская рупия ослабла на 0,4% (с 76,18 до 76,48) на фоне опасений по поводу оттока иностранного капитала из-за ужесточения политики ФРС США;
- турецкая лира ослабла на 0,7% (с 14,64 до 14,74) на фоне комментариев главы ФРС США о поддержке дальнейшей политики ужесточения денежных условий;
- мексиканское песо ослабло на 1,3% (с 19,97 до 20,23) на фоне глобального укрепления курса доллара США;
- бразильский реал ослаб на 2,1% (с 4,7 до 4,8) на фоне снижения ожиданий инвесторов по поводу продолжения агрессивного повышения ставок;
- южноафриканский ранд ослаб на 6,7% (с 14,63 до 15,61) на фоне роста инфляции ниже ожиданий аналитиков – на 5,9% г/г, что снижает вероятность повышения ставки на ближайшем заседании.
#ИМЭП #ИМЭП_Экономика #КурсВалют #Доллар #США
https://www.nationalbank.kz/ru/news/informacionnye-soobshcheniya/13439
Ұлттық Банк Төрағасы Тимур Сүлейменов жаһандық инвесторлармен кездесу өткізді. Әңгіме барысында реттеуші басшысы қатысушылардың назарын ағымдағы экономикалық жағдайға, жүргізіліп жатқан ақша-кредит саясатының негізгі бағыттарына және алдағы сын-қатерлерге аударды.
Соңғы екі аптада теңге бағамының әлсіреу себептері туралы сұраққа Ұлттық Банк Төрағасы осы сәттегі бірнеше факторлардың жиынтығын атап өтті: АҚШ долларының жаһандық нығаюы (дамыған елдердің валюталар қоржынына АҚШ долларының индексі қыркүйек айында 2,5%-ға өсті), импорттаушылар тарапынан маусымдық сұраныстың артуы, базалық мөлшерлемені төмендету бойынша қабылданған шешім және Үкіметтің қолданысын тоқтата тұру квазимемлекеттік сектор субъектілерінің валюталық түсімді міндетті түрде сатуы жөніндегі нормалар, бұл жиынтығында теңге бағамының қысқа мерзімді әлсіреуіне әкелді. Іргелі факторлар тұрғысынан мұнайға бағаның өсуі және төлем балансының жалпы жай-күйі теңгеге тұрақтандырушы әсер және қолдау көрсететін болады.
Ұлттық банк қызметінің басым бағыттары ретінде инвесторлармен диалогта бағаның тұрақтылығын қамтамасыз етуден басқа, монетарлық және фискалдық саясатты үйлестіру, ішкі қаржы нарығының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету және оны одан әрі дәйекті дамыту бөлігінде Үкіметпен тиімді жұмыс белгіленді.
#Экономика #Теңге #Доллар #Курс #Қазақстан
Соңғы екі аптада теңге бағамының әлсіреу себептері туралы сұраққа Ұлттық Банк Төрағасы осы сәттегі бірнеше факторлардың жиынтығын атап өтті: АҚШ долларының жаһандық нығаюы (дамыған елдердің валюталар қоржынына АҚШ долларының индексі қыркүйек айында 2,5%-ға өсті), импорттаушылар тарапынан маусымдық сұраныстың артуы, базалық мөлшерлемені төмендету бойынша қабылданған шешім және Үкіметтің қолданысын тоқтата тұру квазимемлекеттік сектор субъектілерінің валюталық түсімді міндетті түрде сатуы жөніндегі нормалар, бұл жиынтығында теңге бағамының қысқа мерзімді әлсіреуіне әкелді. Іргелі факторлар тұрғысынан мұнайға бағаның өсуі және төлем балансының жалпы жай-күйі теңгеге тұрақтандырушы әсер және қолдау көрсететін болады.
Ұлттық банк қызметінің басым бағыттары ретінде инвесторлармен диалогта бағаның тұрақтылығын қамтамасыз етуден басқа, монетарлық және фискалдық саясатты үйлестіру, ішкі қаржы нарығының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету және оны одан әрі дәйекті дамыту бөлігінде Үкіметпен тиімді жұмыс белгіленді.
#Экономика #Теңге #Доллар #Курс #Қазақстан
Председатель Национального Банка Тимур Сулейменов провел встречу с глобальными инвесторами. В ходе беседы глава регулятора акцентировал внимание участников на текущей экономической ситуации, основных направлениях проводимой денежно-кредитной политики и предстоящих вызовах.
Отвечая на вопрос о причинах ослабления курса тенге в последние две недели, Председатель Нацбанка отметил сочетание нескольких факторов в моменте: глобальное укрепление доллара США (к корзине валют развитых стран индекс доллара США вырос за сентябрь на 2,5%), возросший сезонный спрос со стороны импортеров, принятое решение по снижению базовой ставки и приостановление Правительством действия нормы по обязательной продаже валютной выручки субъектами квазигосударственного сектора, что в совокупности привело к краткосрочному ослаблению курса тенге. С точки зрения фундаментальных факторов возросшая цена на нефть и общее состояние платежного баланса будут оказывать стабилизирующий эффект и поддержку тенге.
В диалоге с инвесторами в качестве приоритетных направлений деятельности Нацбанка, кроме обеспечения стабильности цен, были обозначены эффективная работа с Правительством в части координации монетарной и фискальной политик, обеспечение стабильного функционирования внутреннего финансового рынка и его дальнейшее последовательное развитие.
#Экономика #Тенге #Доллар #Курс #Казахстан
Отвечая на вопрос о причинах ослабления курса тенге в последние две недели, Председатель Нацбанка отметил сочетание нескольких факторов в моменте: глобальное укрепление доллара США (к корзине валют развитых стран индекс доллара США вырос за сентябрь на 2,5%), возросший сезонный спрос со стороны импортеров, принятое решение по снижению базовой ставки и приостановление Правительством действия нормы по обязательной продаже валютной выручки субъектами квазигосударственного сектора, что в совокупности привело к краткосрочному ослаблению курса тенге. С точки зрения фундаментальных факторов возросшая цена на нефть и общее состояние платежного баланса будут оказывать стабилизирующий эффект и поддержку тенге.
В диалоге с инвесторами в качестве приоритетных направлений деятельности Нацбанка, кроме обеспечения стабильности цен, были обозначены эффективная работа с Правительством в части координации монетарной и фискальной политик, обеспечение стабильного функционирования внутреннего финансового рынка и его дальнейшее последовательное развитие.
#Экономика #Тенге #Доллар #Курс #Казахстан
