🚀 فاین‌تیونینگ کارآمد مدل‌های زبانی با PEFT

✳️در پروژه‌های هوش مصنوعی، مخصوصاً مدل‌های زبانی بزرگ (LLM)، فاین‌تیونینگ کامل تمام وزن‌ها (Full Fine-Tuning) بسیار پرهزینه و نیازمند GPUهای قدرتمند است. تکنیک PEFT (Parameter-Efficient Fine-Tuning) با هدف کاهش این هزینه‌ها معرفی شده و امروز یکی از رایج‌ترین رویکردها برای سفارشی‌سازی مدل‌ها در حوزه تخصصی است.


🔍 ایده اصلی PEFT
به‌جای تغییر دادن همه پارامترهای مدل (که ممکن است میلیاردها وزن باشد)، فقط یک زیرمجموعه کوچک از پارامترها یا لایه‌های اضافه شده (مثل LoRA – Low-Rank Adaptation) آموزش داده می‌شود. وزن‌های اصلی مدل پیش‌آموزش‌دیده (Pretrained Weights) ثابت می‌مانند و تنها ماتریس‌های کم‌رتبه‌ی افزوده شده به‌روزرسانی می‌شوند.


⚙️ مهم‌ترین روش‌های PEFT
LoRA (Low-Rank Adaptation) 🟦
تزریق دو ماتریس کم‌رتبه (A و B) به وزن‌های مدل
به‌روزرسانی فقط این ماتریس‌ها
کاهش چشمگیر تعداد پارامترهای قابل‌آموزش (تا 1000 برابر کمتر از Full Fine-Tuning)


Prefix-Tuning 🟧
اضافه کردن یک توالی از "توکن‌های پیشوند" قابل‌آموزش به ورودی هر لایه ترنسفورمر
مناسب برای وظایف تولید متن (NLG) و دیالوگ


Prompt-Tuning 🟨
آموزش چند embedding به‌عنوان پرامپت ثابت برای هدایت مدل مناسب برای سناریوهایی که ورودی همیشه ساختار مشخصی دارد


Adapters 🟩
اضافه کردن ماژول‌های کوچک بین لایه‌های ترنسفورمر مدل اصلی ثابت می‌ماند و فقط آداپترها آموزش می‌بینند


📊 مزایا برای پروژه‌های صنعتی
💾 نیاز کمتر به حافظه GPU (مثلاً 8GB هم کافی است)
⏱️ سرعت بالاتر آموزش و استقرار
🔄 قابلیت اشتراک و ترکیب ماژول‌های فاین‌تیون (Adapter Fusion)
📦 امکان استفاده روی مدل‌های خیلی بزرگ بدون منابع ابری گران


💡 کاربردهای تخصصی
♻️سفارشی‌سازی GPT یا LLaMA برای تحلیل متون حقوقی، پزشکی یا فنی
♻️آموزش مدل‌های چندزبانه روی داده‌های سازمانی محدود
♻️ایجاد نسخه‌های سبک‌تر و بهینه برای اجرا روی لبه (Edge AI)


📌 جمع‌بندی
روشPEFT با تمرکز روی تغییرات کم‌هزینه و ماژولار، فاین‌تیونینگ را برای همه قابل‌دسترس کرده است. به‌جای روزها آموزش روی چندین GPU، می‌توان با منابع محدود، مدل‌های قدرتمند را دقیقاً مطابق نیاز حوزه تخصصی خود تنظیم کرد.


@rss_ai_ir 🤖

| #هوش_مصنوعی #LLM #PEFT #LoRA #پردازش_زبان_طبیعی