#ЛюдзіБеларусі

Геаграфія вучыць: Вільня і Беласток - гарады Беларускія.
Менавіта да такіх высноў упэўнена прыйшоў першы ў Беларусі прафесар геаграфіі Аркадзь Антонавіч Смоліч.

Ён з'явіўся на свет 29 верасня 1891 года, у вёсцы Бацэвічы, што цяпер у Клічаўскім раёне Магілёўскай вобласці.
Прафесарскія рэгаліі наўрад ці нават сніліся ў дзяцінстве хлопчыку з сціплай сям'і сельскай дз'якана, якому наканавана было пражыць бурную, поўную звілістых паваротаў жыццё, пуцяводнай зоркай у якой апынулася вельмі папулярная ў пачатку ХХ стагоддзя навука геаграфія.

У 1919 годзе ў Вільні 28-гадовы Смоліч апублікаваў "Геаграфію Беларусі", сваю галоўную кнігу, якая стала ў савецкіх перавыданнях крыніцай пазнання аб родным краі для масавага беларускага чытача 1920-х гадоў.

Займальна напісаная геаграфічная навучальная літаратура прыцягвала ўжо эпіграфам:"каб Беларусь перастала быць краем, невядомым для саміх беларусаў".

Беларускі погляд на геаграфію Усходняй Еўропы атрымаўся ў аўтара настолькі пранізліва шчырым, што кнігу неўзабаве забаранілі ў суседніх Польшчы, Літве і Латвіі.

Забаранялі, скажам прама, нездарма: ужо на пятай старонцы першага выдання "геаграфіі Беларусі" чытаем вось што: "Беларусь займае плошчу каля 300 тысяч квадратных вёрст, або 30 мільёнаў дзесяцін... Большая частка краін у Еўропе займае меншую плошчу...
Пароўну з Беларуссю маюць землі Англія (без калоній), Італія і Фінляндыя. А астатнія - Балгарыя, Румынія, Польшча, Літва, Грэцыя, Сербія, Бельгія, Швейцарыя і многія іншыя маюць землі менш, чым у Беларусі, у 2, у 3 і больш за тое раз".

Палякі і літоўцы, якія прэтэндавалі ў 1919-м на значную частку беларускіх зямель, страшна пакрыўдзіліся, але тут як раз рацыю меў географ Смоліч: па дакладных дадзеных тагачасных навукоўцаў, этнаграфічныя межы Польшчы не перавышалі 150 тысяч квадратных кіламетраў, пра Літву і казаць няма чаго.

Насельніцтва Беларусі, якое жыве ў 62 - 65 паветах былой Расійскай імперыі, Аркадзь Антонавіч ацэньваў у 15,5 мільёна чалавек, з якіх 77 працэнтаў беларусы.

На 40-й старонцы геаграфіі Смоліча бачым карту, на якой у складзе Беларусі маюцца і Вільня, і Беласток.

Падзяліўшы беларускія землі на 14 рэгіёнаў, Смоліч уключыў у іх і Віленскі край, і Надбужанскі край (Падляшша).

200 - тысячны ў тую пару Вільня ўдастоіўся ў геаграфіі Смоліча падрабязнага сямістаронкавага нарысу, які пачынаецца так: "Вільня - культурны і эканамічны цэнтр усёй Беларусі і Літвы, сталіца вялікіх князёў літоўска-беларускіх, самы вялікі горад на ўсёй прасторы Беларусі".

100-тысячны Беласток, з якога, як і ад Вільні, адразу ў пяці кірунках разыходзяцца чыгункі, Смоліч вылучае з пункту гледжання прамысловага развіцця: "У наш час Беласток самы фабрычны горад Беларусі. У ім больш за 300 фабрык, на якіх працуе каля 6 тыс.рабочых; тавараў вырабляецца больш чым на 6 мільёнаў рублёў".

Гэтых ідэй не цуралася і кіраўніцтва БССР, з дазволу якога Смоліч у жніўні 1922 года вярнуўся ў Мінск.

Савецкі перыяд яго дзейнасці аказаўся надзвычай насычаным - прафесарства ў БДУ, упартая праца па арганізацыі Акадэміі навук у яе папярэдніку Інбелкульце, адкрыццё сельгасакадэміі ў Горках, арганізацыя краязнаўчага руху ў Беларусі, падрыхтоўка першага масавага выдання твораў яго сябра і аднагодка, выдатнага паэта Максіма Багдановіча, Малы залаты медаль Рускага геаграфічнага таварыства як прызнанне навуковых заслуг.

Бальшавікі, зрэшты, не забывалі пра тое, што Смоліч усяго толькі "спадарожнік рэвалюцыі", якога пры выпадку варта скінуць з "парахода сучаснасці".

Далейшае было прадказальна: арышт у 1930-м па сфабрыкаванай справе Саюза вызвалення Беларусі, высылка ў 1931-м, паўторны арышт у 1937-м, гібель у 1938-м, рэабілітацыя ў 1988-м.

З 2018 года ў Мінску ёсць вуліца Аркадзя Смоліча, і гэты геаграфічны аб'ект падкрэслівае значнасць спадчыны аднаго з самых яркіх беларусаў свайго пакалення.

#СучаснаяБеларусь
#ЛюдзіБеларусі

Беларуска Наталля Дарошка стала пераможцай "Місіс Сусвет-2024"

Міжнародны конкурс прайшоў у Паўднёвай Карэі. Беларуска абышла ўдзельніц з Азіі, Еўропы, ЗША і пастсавецкай прасторы.

Конкурс праводзіцца з 2007 года для замужніх, разведзеных або аўдавелых жанчын ад 18 да 55 гадоў. І з'яўляецца не проста аглядам прыгажосці, але і сацпраектам, дзе ўдзельніцы асвятляюць важныя праблемы.

@SPUTNIKBY

#ЛюдзіБеларусі

23 кастрычніка 1816 года – нарадзіўся  Арцём Вярыга-Дарэўскі, беларускі паэт, драматург, публіцыст і даследчык фальклору, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры.

Вядомы як аўтар паэм, гутарак і драматычных твораў, якія разыходзіліся ў рукапісах: паэмы «Ахульга» (тэматычна звязаная з барацьбой горцаў пад кіраўніцтвам Шаміля), драмы «Гордасць», камедый «Хцівасць» і «Грэх 4-ы — гнеў».
Першым пераклаў на беларускую мову паэму Адама Міцкевіча «Конрад Валенрод».

Беларускія творы з-за цэнзурных умоў не друкаваліся. У 1850-я арганізаваў у Віцебску публічную бібліятэку.

#ЛюдзіБеларусі
#Літаратура

3 лісіапада 1882 года нарадзіўся класік беларускай літаратуры - Якуб Колас

📌 Дэбютаваў у друку вершам «Наш родны край» у газеце «Наша доля» за 1 верасня 1906 г.

📌 Працаваў настаўнікам, браў удзел у нелегальных гуртках і нават адкрыў падпольную школу.

📌 Атрымаў 3 гады турмы за ўдзел у настаўніцкім руху, які "падрываў устоі імперыі".

📌 Быў падпаручнікам на Румынскім фронце падчас І Сусветнай вайны.

📌 У 1923 г. асобнай кнігай выйшаў самы знакаміты твор класіка - паэма "Новая зямля".

📌 У 1926 г. стаў народным пісьменнікам, але ў 1930-ых неаднойчы трапляў пад увагу НКУС.

📌 Па вайне працаваў у АН БССР.

📌 У 1954 г. скончаная трылогія "На ростанях".

📌 У 1956 годзе Якуб Колас звярнуўся да ЦК кампартыі з лістом пра месца і стан беларускай мовы ў грамадскім жыцці, прапаноўваў меры яе абароны.

📌 Пахаваны ў Мінску на Вайсковых могілках.

📌 У Мінску працуе Дзяржаўны музей Якуба Коласа, філіялы знаходзяцца ў Стаўбцоўскім раёне: у Акінчыцах, Смольні, Мікалаеўшчыне і Альбуці.

#ЛюдзіБеларусі

📝4 лістапада 1887 года нарадзіўся Дзмітрый Фёдаравіч Жылуновіч (Цішка Гартны), беларускі пісьменнік, грамадзкі і дзяржаўны дзеяч.

Удзельнік рэвалюцыі 1905–1907 гадоў. У 1918 годзе — сакратар Беларускага нацыянальнага камісарыяту. Рэдактар першай беларускай бальшавіцкай газеты «Дзянніца».

З 1 студзеня і па 3 лютага 1919 года — старшыня Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўраду Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі.

Аўтар раманаў «Сокі цаліны» і «Перагуды»; зборнікаў вершаў: «Песні працы і змагання», «Урачыстасць»; зборнікаў п’ес: «Хвалі жыцця», «Сацыялістка», «На стыку», «Дзве сілы»; зборнікаў апавяданняў: «Трэскі на хвалях» і «Прысады»; публіцыстычных нарысаў «Па чатырох краінах»; артыкулаў па літаратурнай крытыцы і пра падзеі сведкам якіх ён быў.

Быў знаёмы і падтрымліваў сяброўскія, творчыя сувязі й вёў перапіску з Юліасам Фучыкам, Здэнекам Неедлым, Іаганесам Бехерам, Францам Вайскопфам і іншымі

Падрабязна пра яго лёс і адданасць Радзіме чытайце тут

#ЛюдзіБеларусі
#Літаратура

9 снежня 1891 года нарадзіўся (г. Мінск) Максім Багдановіч, беларускі паэт, перакладчык, крытык, гісторык літаратуры. Адзін са стваральнікаў беларускай літаратуры і беларускай літаратурнай мовы новага часу.

Разам з Я. Купалам стаў заснавальнікам пейзажнай і інтымнай лірыкі, першым у беларускай літаратуры звярнуўся да урбаністычных матываў. Аўтар зборніка вершаў "Вянок", фальклорна-рамантычных паэм "Максім і Магдалена", "Страцім-лебедзь" і інш.

На беларускую мову пераклаў Гарацыя, Авідзія, Ф.Шылера, Г.Гейне, А.Пушкіна.

Выдаўшы адзін прыжыццёвы зборнік "Вянок" ён ўвайшоў ў залаты фонд беларускай культуры.🌟

Духаўздымная "Пагоня", робіць яго імя несмяротным і ставіць у шэраг найталенавіцейшых сыноў Айчыны!

Усё лятуць і лятуць тыя коні,
Срэбнай збруяй далёка грымяць…
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць.🔥

#ЛюдзіБеларусі

23 снежня 1891 года нарадзіўся Мінай Піліпавіч Шмыроў (партызанскі псеўданім Бацька Мінай).

Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Віцебскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза.

Удзельнік Грамадзянскай вайны, баёў супраць войск Краснова, Карнілава, Юдзеніча.

З 1921 года — камандзір атрада па барацьбе з бандытызмам на Віцебшчыне.

У ліпені 1941-га ў Суражскім раёне арганізаваў і ўзначаліў партызанскі атрад, які ўвайшоў у склад 1-й Беларускай партызанскай брыгады.

Пасля вайны быў на гаспадарчай рабоце ў Віцебску.

Сёння яго імем названы вуліца, парк, сярэдняя школа ў Віцебскім раёне. У Віцебску ўстаноўлены бюст і створаны мемарыяльны музей.

#ЛюдзіБеларусі

☦️ 5 снежня 1104 года мяркуемая дата нараджэння Еўфрасінні Полацкай (мірское імя — Прадслава Святаслаўна).

Інакіня і асветніца перыяду Полацкага княства.

Пасля дасягнення паўналецця (12 гадоў) яна адмовілася ад дынастычнага шлюбу і пайшла ў манастыр. Пасля пасялілася ў келлі полацкага Сафійскага сабора, дзе ў храмавай скрыпторыі перапісвала, а магчыма, і перакладала кнігі, вяла актыўную міратворчую і асветніцкую дзейнасць.

Пабудавала на свае сродкі дзве царквы ў Полацку, заснавала пад Полацкам жаночы і мужчынскі манастыры, якія сталі цэнтрам асветы ў Полацкім княстве (працавалі вучылішчы, бібліятэкі, скрыпторый, багадзельня, верагодна, іканапісная і ювелірная майстэрні).

Па яе замове Лазар Богша зрабіў крыж, вядомы як крыж Еўфрасінні Полацкай. Мужчынскаму манастыру падарыла выдатны твор візантыйскага мастацтва — абраз «Маці Божая Адзігітрыя Эфеская».

У 1167 годзе памерла ў Іерусаліме, здзяйсняючы туды паломніцтва, і была пахавана ў манастыры Святога Феадосія.

#ЛюдзіБеларусі

2 лютага 1838 года нарадзіўся Кастусь Каліноўскі.

Pэвaлюцыянep-дэмaкpaт, пyблiцыcт i пaэт.

Яшчэ будучы студэнтам Пецярбургскага ўніверсітэта ён paшyчa cтyпiў нa cцяжынy пaлiтычнaй бapaцьбы з caмaўлaддзeм, paзaм з бpaтaм нaлeжaў дa pэвaлюцыйнaгa гypткa 3ыгмyнтa Cepaкoўcкaгa i Яpacлaвa Дaмбpoўcкaгa.

Ha Бaцькaўшчынy Kaлiнoўcкi вяpнyўcя ў 1861 г. пepaкaнaным змaгapoм cyпpaць цapызмy.

У 1862 годзе пачаў выдаваць газету «Myжыцкaя пpaўдa» cyпoльнa з Фeлiкcaм Paжaнcкiм, Cтaнicлaвaм Caнгiным i Baлepыeм Уpyблeўcкiм.    

Увoceнь 1862 г. ён yзнaчaлiў Лiтoўcкi пpaвiнцыйны кaмiтэт, штo pыxтaвaў пaўcтaннe ў Бeлapyci. Kacтycь cтaяў нa чaлe нaйбoльш пacлядoўныx pэвaлюцыянepaў, якix y aдpoзнeннe aд лiбepaлaў («бeлыx») нaзывaлi «чыpвoнымi».

Яны выcтyпaлi cyпpaць cacлoўнaй няpoўнacцi, зa дэмaкpaтычнyю pэcпyблiкy, зa пepaдaчy зямлi cялянaм.

Kaлiнoўcкi лiчыў, штo нapoды Бeлapyci, Лiтвы ды Укpaiны пaвiнны caмi paзвязaць пытaннe пpa cвaю нeзaлeжнacць.