✏️Сьвяткаваньне пад назваю калядная ялінка, перажыўшы савецкія часы на эміграцыі, вярнулася на Бацькаўшчыну. То хай жыве ялінка!

🔸А ялінка!.. Чаго толькі
На яе няма галінках!
Сьвецяць зоркі і вясёлкі
У бліскучых павуцінках. (Я. Колас).

ХÁЛЕПА (chalepa)
(назоўнік, жаночы род)

1. Надвор'е са сьнегам і дажджом; мокры сьнег.

2. Вадкі бруд, што ўтвараецца ад дажджу ці мокрага сьнегу.

Мінула восеньская халепа, падшэрхла, пабралася ў груды гразь. (Місько).
Халепа страшная была, секла, ды яшчэ зь ветрам. (Дубоўка).
[Старая:] — Ды і дарогу пазамятала. Такая ж ноччу халепа была, ня дай божа... (Кандрусевіч).
#словы_Х

КО́ЎЗАНКА (koŭzanka)
(назоўнік, жаночы род)

Размоўнае слова: расчышчанае месца, пакрытае лёдам, для катаньня; каток.

🔸Убачыць зімой на тратуары коўзанку — і няхай сабе тут людзі ня людзі, а яна [жонка], як маленькая — раз і пакаўзнулася... (Васілевіч).
#словы_К

✏️Як сказаць па-беларуску ''ЧТО В ЛОБ, ЧТО ПО ЛБУ''?

🔸Ці савою аб пень, ці пнём аб саву — усё саве баліць.

Совенька небарака😬
#прымаўкі #прыказкі

АНЁЛ (anioł)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. У рэлігійным вучэньні пасланец бога, якога малявалі ў выглядзе юнака з крыламі.

🔸— О! — выгукнуў.. [партызан] маладым голасам. — Хто ты? Анёл зь неба ці зорка вячэрняя? (Шамякін).

2. Пераноснае значэньне: увасабленьне чаго-н. дадатнага, ідэальнага.

🔸Анёл прыгажосьці.
🔸Анёл цярплівасьці.
🔸А сам.. [Паходня], калі на тое пайшло, не такі ўжо анёл, не такі чысьцюля, ян прыкідваецца, — дадаў Шнітаў. (Хадкевіч).
#словы_А

ШЭ́РАНЬ (šerań)
(назоўнік жаночы род)

1. Белыя рыхлыя крышталікі, формаю падобныя да сьняжынак, што нарастаюць пры значным марозе й тумане на галінах дрэваў, дроце і пад.

🔸Ляжыць зямля ў адзеньні белым, І дрэвы ў шэрані стаяць. (Колас)

2. Тое, што й шарон (тонкі слой крышталяў лёду, які ўтвараецца на паверхні зямлі й прадмэтах на ёй пры рэзкім пахаладаньні.
⠀
🔸У тыя дні, пасьля ласкавага веснавога сонца, раптам пекануў мароз і ўкрыў шэраньню траву, што пачала была весела зелянецца на грудах. (Лецка).
⠀
3. Пераноснае значэньне: сівізна.
⠀
🔸Зьмізарнеў [Гаруноў], твар выцягнуўся, на скронях прабілася шэрань. (Дуброўскі).
⠀
4. Змрок, цемра.
⠀
🔸Пасярод двара, насупраць студні, над якой у перадранішняй шэрані чарнее высокі журавель, стаяць калёсы. (Навуменка).
⠀
5. Шэрая афарбоўка чаго-н.; шэрасьць.
⠀
🔸Сонца не відно, недзе заблыталася ў аднастайнай шэрані хмар. (Гамолка).
#словы_Ш

Што такое месяц🌜па-беларуску, вы пэўна ведаеце. А ці ведаеце вы, як завуцца ягоныя фазы? Давайма разьбярэмся!

Месяц праходзіць наступныя фазы асьвятленьня (гл. малюнак вышэй):

1. 🌑 Ветах (ці вятох) — стан, калі Месяц ня бачны; першая квадра.
2. 🌒 Раньні маладзік — першае зьяўленьне Месяца на небе пасьля ветаху ў выглядзе вузкага сярпа.
3. 🌓 Маладзік — стан, калі асьветленая «правая» палова Месяца; другая квадра.
4. 🌔 Позьні маладзік — пераходны стан паміж маладзіком і поўняй, большая частка Месяца асьветленая.
5. 🌕 Поўня (ці поўнік, падпоўня) — стан, калі асьветлены ўвесь Месяц цалкам; трэцяя квадра.
6. 🌖 Раньні сход — пераходны стан паміж поўняй і сходам, асьветленая частка Месяца пачынае зьмяншацца.
7. 🌗 Сход (ці схадок) — стан, калі асьветленая «левая» палова месяца
8. 🌘 Позьні сход — стан перад ветахам у выглядзе вузкага сярпа.

ПЛЯВУ́ЗГАЦЬ (plavuzhać)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

Размоўнае слова: гаварыць абы-што, пустое, бяз толку.

🔸Можа, цэлую гадзіну.. [Гардзей] знарок, не зважаючы на непрыхільнасьць Ігната, плявузгаў пра розныя дробязі. (Мележ).
#словы_П

Да сьвятаў засталося зусім трошачкі 💖 Таму зычым вам добрага панядзелка, лёгкага і хуткага працоўнага тыдня 🙌

Слова ''рысаваць'' — беларускае! Ад слова ''рыса'' (рас. ''черта'').

❕В. Вячорка ўвогуле лічыць, што ў расейскую мову гэтае слова (толькі з крыху зьмененым сэнсам) прыйшло якраз ад нас.

РЫСАВÁЦЬ (rysavać)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Перадаваць прадметы на плоскасьці ад рукі пры дапамозе графічных сродкаў (звычайна контурамі, рыскамі і пад.).

🔸[Дзед] браў вялізныя лісты медзі, рысаваў на іх розныя геамэтрычныя фігуры. (Бядуля).
🔸Ня добра, аднак, рысаваць пры лямпе, сьвятло жаўціць і цені вельмі вострыя, густыя. (Брыль).

2. Пераноснае значэньне: мысьленна падаваць у якіх-н. вобразах, формах.

🔸Яе дзіцячыя ўяўленьні рысавалі ўсё як бы ў застылым моманце. (Чорны).
🔸Паслушнае і ўслужлівае ўяўленьне ўжо рысавала .. [Лабановічу] вобраз дзяўчыны, гэту чыстую і прыгожую краску, узгадаваную ў глухіх палескіх барах. (Колас).

❗Назоўнік ''РЫСУНАК'' — рас. ''чертеж''.
#словы_Р

БРАКАВÁЦЬ (brakavać)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Прызнаваць што-н. недабраякасным, заганным.

🔸Бракаваць тавар.

2. Адмаўляцца ад каго-, чаго-н., адпрэчваць што-н.

[Маі:] — Ну дзякаваць і.. [Сяргею Пятровічу] і ўсім, што не бракуюць цябе [Касю]. (Дубоўка).

3. Безасабовая форма: неставаць, не хапаць; быць у недастатковай колькасьці.

🔸Праўда, у.. [Аксёна Верамеевіча] бракавала ведаў, але Гаруноў амаль не заўважаў гэтага. (Дуброўскі).
🔸[Лішчыкаву] патрэбен быў час на гаворку аб жыцьці-быцьці, а ў лётчыкаў на вайне часу бракавала. (Алешка).
#словы_Б

Раім зьвярнуць ўвагу на апошнія два прыклады 😅

✏️Як гучыць па-беларуску: "ЛЮБИШЬ КАТАТЬСЯ — ЛЮБИ И САНОЧКИ ВОЗИТЬ"?

🔸Любіш паганяць, любі і каня гадаваць.
🔸Любіш гасьцяваць, любі і гасьціну вітаць.
🔸Любіш ездзіць, любі і саначкі цягаць.
🔥Любіў цалаваць — любі і калыхаць (любі і палюляць).
🔥Умеў гуляць — умей і дзіця забаўляць.
#фразэалягізмы

А вам больш даспадобы канікулы ці вакацыі?🧐

ВАКÁЦЫI (vakacyi)
(назоўнік)

Тое, што і канікулы, адпачынак.

🔸Загорская сямігодка была распушчана на два тыдні зімовых вакацый. (Колас).
#словы_В

😅 Падчас навагодніх сьвятаў галоўнае — не...

ЗАБУТЭ́ЛІЦЦА (zabutelicca)
(дзеяслоў, закончанае трываньне)

Тое, што і запіць.

🔸Забутэліцца так можна, што ад гарэлкі памрэш. (Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна).
#словы_З