Жастар жұмыссыздығы ең алдымен қалаларда жоғары деңгейде. Бұл ауылдық жерлерден ішкі миграциямен байланысты. Жастардың сыртқа кетуінің негізгі факторларының бірі ауылдық жерлерде сапалы білім алуға қолжетімділіктің нашарлығы болып табылады. Кем дегенде, мұны кәсіптік мектептердің басым көпшілігі (87%) қалаларда орналасқандығы көрсетеді.
Гендерлік фактор жастардың жұмысқа орналасуына да әсер етеді. Әйелдер арасындағы жұмыссыздық ерлердегі 3,4%-ға қарағанда 4,6% деңгейінде сақталды. «Әйелдер» деп аталатын мамандықтар бәсекеге қабілетті емес, көбінесе аз төленеді. «Бүгінде еңбек нарығында ер адамдар жиі алатын арнайы-техникалық білімі бар кадрлар сұранысқа ие. Атап айтқанда, көмір және тау-кен өндіру, мұнай өңдеу аудандарында ерлер еңбегі басым және әйелдер еңбегі неғұрлым толық қолданылатын кәсіпорындар нашар дамыған», - деп атап өтті Жүсіпова.
Жастарды жұмыспен қамту мәселесін кеңейте отырып, тағы бірнеше себептерді анықтауға болады: жұмыс берушілер жалдамалы жұмыс тәжірибесінен 3-5 жыл талап еткен кезде «алғашқы жалдау тұзағы». Бағдарлану жастар беделі сол немесе өзге мамандықтар әкеп соғатын переизбытку заңгерлер мен экономистер. Сондай-ақ, жастардың мамандық таңдауы әрқашан жеке қызығушылықтан туындамайды. 2020 жылы «Жастар» ҒЗО жүргізген зерттеу нәтижелері жастардың үштен бір бөлігі ғана өз кәсібін жеке мүдделері негізінде таңдағанын көрсетті. Сұратылған жастардың 23,7%-ы мамандық таңдауға ата – аналары ықпал етті, тағы 6,4%-ы оқуға гранттардың болуына, 4%-ы достарының ұсыныстарына сүйенді», - дейді Жүсіпова.
2020 жыл жастардың жұмысқа орналасуы мен жұмыспен қамтылуы мәселесін одан сайын ушықтыра түсті. Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтері бойынша, пандемияға байланысты әлемдегі әрбір 5-ші жас жұмысынан айрылды. Сауалнама «Жастар» ҒЗО 2020 жылы бекітеді, бұл енгізілген ТӨТЕНШЕ жағдай режимін және карантин жарияланған 13,2% респонденттер атап өткендей, тағы да басқа жұмыстар. «Бұл, мысалы, сауда саласында айқын көрінді, өйткені бүкіл әлемде онлайн-сауда жаңа серпін алды, оның таралуына азаматтар тауарларды сатып алудың жаңа әдеттерін қалыптастырған кезде қозғалысты мәжбүрлі шектеу кезеңі қатты әсер етті», − деп атап өтті Жүсіпова. Сондай-ақ, ол қысқа мерзімді болашақта туризм, мейрамхана және қонақ үй бизнесі салаларының қысылуын күту керек екенін атап өтті. Ұзақ мерзімді болашақта оларды қалпына келтіру мүмкін. Сонымен қатар, экономикалық жағдайдың нашарлауына байланысты Өнер, ойын-сауық және демалыс салаларында жұмыспен қамтуды одан әрі қысқартуға болады.
Жастар жұмыссыздығының өсуіне адамдарды машиналармен ауыстыру және еңбек процестерін автоматтандыру әсер етуі мүмкін. «Түрлі мамандардың бағалауы бойынша қазіргі кәсіптердің 66%-ы таяудағы 10-20 жылда жойылып кетеді, сонымен қатар 47%-дан астамы таяудағы 5-10 жылда нарықта пайда болады», - деп түйіндеді Жүсіпова.
https://iwep.kz/#/posts/6040c7325fb3932faa0f55c2/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Жұмыссыздық #Жастар #Қазақстан
Гендерлік фактор жастардың жұмысқа орналасуына да әсер етеді. Әйелдер арасындағы жұмыссыздық ерлердегі 3,4%-ға қарағанда 4,6% деңгейінде сақталды. «Әйелдер» деп аталатын мамандықтар бәсекеге қабілетті емес, көбінесе аз төленеді. «Бүгінде еңбек нарығында ер адамдар жиі алатын арнайы-техникалық білімі бар кадрлар сұранысқа ие. Атап айтқанда, көмір және тау-кен өндіру, мұнай өңдеу аудандарында ерлер еңбегі басым және әйелдер еңбегі неғұрлым толық қолданылатын кәсіпорындар нашар дамыған», - деп атап өтті Жүсіпова.
Жастарды жұмыспен қамту мәселесін кеңейте отырып, тағы бірнеше себептерді анықтауға болады: жұмыс берушілер жалдамалы жұмыс тәжірибесінен 3-5 жыл талап еткен кезде «алғашқы жалдау тұзағы». Бағдарлану жастар беделі сол немесе өзге мамандықтар әкеп соғатын переизбытку заңгерлер мен экономистер. Сондай-ақ, жастардың мамандық таңдауы әрқашан жеке қызығушылықтан туындамайды. 2020 жылы «Жастар» ҒЗО жүргізген зерттеу нәтижелері жастардың үштен бір бөлігі ғана өз кәсібін жеке мүдделері негізінде таңдағанын көрсетті. Сұратылған жастардың 23,7%-ы мамандық таңдауға ата – аналары ықпал етті, тағы 6,4%-ы оқуға гранттардың болуына, 4%-ы достарының ұсыныстарына сүйенді», - дейді Жүсіпова.
2020 жыл жастардың жұмысқа орналасуы мен жұмыспен қамтылуы мәселесін одан сайын ушықтыра түсті. Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтері бойынша, пандемияға байланысты әлемдегі әрбір 5-ші жас жұмысынан айрылды. Сауалнама «Жастар» ҒЗО 2020 жылы бекітеді, бұл енгізілген ТӨТЕНШЕ жағдай режимін және карантин жарияланған 13,2% респонденттер атап өткендей, тағы да басқа жұмыстар. «Бұл, мысалы, сауда саласында айқын көрінді, өйткені бүкіл әлемде онлайн-сауда жаңа серпін алды, оның таралуына азаматтар тауарларды сатып алудың жаңа әдеттерін қалыптастырған кезде қозғалысты мәжбүрлі шектеу кезеңі қатты әсер етті», − деп атап өтті Жүсіпова. Сондай-ақ, ол қысқа мерзімді болашақта туризм, мейрамхана және қонақ үй бизнесі салаларының қысылуын күту керек екенін атап өтті. Ұзақ мерзімді болашақта оларды қалпына келтіру мүмкін. Сонымен қатар, экономикалық жағдайдың нашарлауына байланысты Өнер, ойын-сауық және демалыс салаларында жұмыспен қамтуды одан әрі қысқартуға болады.
Жастар жұмыссыздығының өсуіне адамдарды машиналармен ауыстыру және еңбек процестерін автоматтандыру әсер етуі мүмкін. «Түрлі мамандардың бағалауы бойынша қазіргі кәсіптердің 66%-ы таяудағы 10-20 жылда жойылып кетеді, сонымен қатар 47%-дан астамы таяудағы 5-10 жылда нарықта пайда болады», - деп түйіндеді Жүсіпова.
https://iwep.kz/#/posts/6040c7325fb3932faa0f55c2/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Жұмыссыздық #Жастар #Қазақстан
March 10, 2021
2021 жылдың наурыз айының соңында Сенат депутаты Бақытжан Жұмағұлов Қазақстанға жалған ақпарат таратудың алдын алу үшін әлеуметтік желілерді реттеу қажет екенін мәлімдеді. Өз мүдделері мен құндылықтарды қорғау маңызды.
«Біз жастардың бойында еңбексүйгіштікті тәрбиелеуіміз керек. Індет жағдайында әлемде идеологиялық вирустар да таралып жатыр. Бұл вирусты жалған ақпарат бірден әлеуметтік желілер арқылы таратады. Сондықтан біз әлеуметтік желілер туралы заң қабылдауымыз керек», - деді депутат.
Оның айтуынша, бұл Қазақстан азаматтарының құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтірмейді, бұл тек желіні пайдаланушылардың заң алдындағы жауапкершілігін заңнамалық түрде енгізу.
Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Айман Жүсіпова әлемнің әрбір елінде әлеуметтік желілерді қандай да бір түрде реттеу бар деп есептейді. Қазақстан да ерекшелік емес.
Оның айтуынша, желіні бақылауды екі түрге бөлуге болады – постмодерация және премодерация. Бірінші жағдайда барлығына қол жетімді, бірақ заңдарды бұзған жағдайда пайдаланушы жазаланады. Екінші жағдайда азаматтар желіге жауапты мемлекеттік органның мақұлдауымен қол жеткізе алады.
Сарапшы премодерацияның мысалы ретінде Қытайды келтірді. Оның айтуынша, бұл тәжірибені Ресей де енгізуге тырысып жатыр.
Сондай-ақ, ол Түркияда желіні қалай реттейтіні туралы айтты. Онда түрік пайдаланушыларының барлық деректері ел ішінде сақталуы керек деп заңнамалық түрде бекітілген. Сондықтан бір миллионнан астам тіркелген адам бар әлеуметтік желілер Түркияда өз өкілдіктерін ашу керек. Сондай-ақ, әкімшіліктер жергілікті билік қолайсыз деп санайтын мазмұнды жоюы керек. Әйтпесе, бұл әлеуметтік желіге кіру жылдамдығын шектеу, құлыптау және қаржылық шығындарға қауіп төндіреді.
«Яғни, мемлекеттер әлеуметтік желілерді өшіре отырып, қандай да бір нақты нәтижеге қол жеткізуге болмайтынын түсініп, әлеуметтік желілерді бақылауды шешудің өзге жолдарын іздеп жатыр», - дейді Айман Жүсіпова.
Ол мұндай бақылау болуы қажет, бірақ дамыған елдердегідей постмодерация принципін қолдану керек деп ойлайды.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘлеуметтікЖелілер
https://iwep.kz/#/posts/606c1ee15fb3932faa0f55e6/#header
«Біз жастардың бойында еңбексүйгіштікті тәрбиелеуіміз керек. Індет жағдайында әлемде идеологиялық вирустар да таралып жатыр. Бұл вирусты жалған ақпарат бірден әлеуметтік желілер арқылы таратады. Сондықтан біз әлеуметтік желілер туралы заң қабылдауымыз керек», - деді депутат.
Оның айтуынша, бұл Қазақстан азаматтарының құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтірмейді, бұл тек желіні пайдаланушылардың заң алдындағы жауапкершілігін заңнамалық түрде енгізу.
Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Айман Жүсіпова әлемнің әрбір елінде әлеуметтік желілерді қандай да бір түрде реттеу бар деп есептейді. Қазақстан да ерекшелік емес.
Оның айтуынша, желіні бақылауды екі түрге бөлуге болады – постмодерация және премодерация. Бірінші жағдайда барлығына қол жетімді, бірақ заңдарды бұзған жағдайда пайдаланушы жазаланады. Екінші жағдайда азаматтар желіге жауапты мемлекеттік органның мақұлдауымен қол жеткізе алады.
Сарапшы премодерацияның мысалы ретінде Қытайды келтірді. Оның айтуынша, бұл тәжірибені Ресей де енгізуге тырысып жатыр.
Сондай-ақ, ол Түркияда желіні қалай реттейтіні туралы айтты. Онда түрік пайдаланушыларының барлық деректері ел ішінде сақталуы керек деп заңнамалық түрде бекітілген. Сондықтан бір миллионнан астам тіркелген адам бар әлеуметтік желілер Түркияда өз өкілдіктерін ашу керек. Сондай-ақ, әкімшіліктер жергілікті билік қолайсыз деп санайтын мазмұнды жоюы керек. Әйтпесе, бұл әлеуметтік желіге кіру жылдамдығын шектеу, құлыптау және қаржылық шығындарға қауіп төндіреді.
«Яғни, мемлекеттер әлеуметтік желілерді өшіре отырып, қандай да бір нақты нәтижеге қол жеткізуге болмайтынын түсініп, әлеуметтік желілерді бақылауды шешудің өзге жолдарын іздеп жатыр», - дейді Айман Жүсіпова.
Ол мұндай бақылау болуы қажет, бірақ дамыған елдердегідей постмодерация принципін қолдану керек деп ойлайды.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘлеуметтікЖелілер
https://iwep.kz/#/posts/606c1ee15fb3932faa0f55e6/#header
April 9, 2021
«Бүгінгі таңда еліміздегі эпидемиологиялық жағдай ауыр күйінде қалып отыр, өткен жылдың шілде айындағы ең жоғары көрсеткіштерден айтарлықтай жоғары, сондықтан мамандар вакцинацияны жағдайдан шығудың жалғыз жолы деп санайды. Еске сала кетейік, ұжымдық иммунитетті қалыптастыру үшін ел халқының кемінде 60 пайызын вакцинациялау қажет», - дейді ӘЭСИ сарапшысы.
Осылайша, қазақстандық сарапшылар атап өткендей, вакцинациялау қажет, егер сөз өлім деңгейін төмендету, ұжымдық иммунитетті дамыту туралы болса, оған балама жоқ.
Соған қарамастан, азаматтардың процедураға саналы көзқарасын арттыру, жалпы халықты вакцинациялау деңгейін арттыру үшін азаматтар мен басқару органдары арасындағы коммуникацияның жаңа форматтары қажет.
Адамдарға мұның не үшін қажет екенін түсіндіру керек, вакцинамен байланысты барлық сұрақтарға жауап беру керек, вакцинацияның қауіптілігі мен артықшылықтары туралы ашық айту керек. Процестің тиімділігін арттыру үшін мәжбүрлеу арқылы емес, тек түсіндіру, құрмет пен шынайы сөйлесу арқылы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Коронавирус #Вакцина #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/607e71c85fb3932faa0f55f3/#header
Осылайша, қазақстандық сарапшылар атап өткендей, вакцинациялау қажет, егер сөз өлім деңгейін төмендету, ұжымдық иммунитетті дамыту туралы болса, оған балама жоқ.
Соған қарамастан, азаматтардың процедураға саналы көзқарасын арттыру, жалпы халықты вакцинациялау деңгейін арттыру үшін азаматтар мен басқару органдары арасындағы коммуникацияның жаңа форматтары қажет.
Адамдарға мұның не үшін қажет екенін түсіндіру керек, вакцинамен байланысты барлық сұрақтарға жауап беру керек, вакцинацияның қауіптілігі мен артықшылықтары туралы ашық айту керек. Процестің тиімділігін арттыру үшін мәжбүрлеу арқылы емес, тек түсіндіру, құрмет пен шынайы сөйлесу арқылы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Коронавирус #Вакцина #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/607e71c85fb3932faa0f55f3/#header
April 21, 2021
ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпова атап өткендей, бүгінгі таңда білім мен тәжірибенің сабақтастығын қамтамасыз ете отырып, аға буынның әлеуетін іске қосу қажеттілігі мемлекет пен қоғамның міндеті болып табылады.
Қазіргі уақытта Қазақстан демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында тұр. 2019 жылдың басында 65 жастан асқан адамдар бүкіл халықтың 7,5% құрады. Қартаю үрдісі өсуде. Мәселен, 2014 жылы 65 жастан асқан тұрғындар Қазақстан халқының тек 6,8%-ын құрады.
Ел өңірлерінің жартысында қартайған ұлтқа тән 7 пайыздық шек айтарлықтай еңсерілді. Бұл ретте оларда еңбекке қабілетті жастан асқан халықтың үлесі салыстырмалы түрде жоғары: Солтүстік Қазақстан облысында-17,7%, Шығыс Қазақстан облысында – 16,1%, Қостанай облысында-15,9%, Павлодар облысында – 14,8%, Қарағанды облысында – 14,4% және Ақмола облысында – 14,2%.
Егде жастағы тұрғындар көбінесе Қазақстанның солтүстік, солтүстік-шығыс және ішінара орталық өңірлерінде кездеседі, бұл еуропалық этностардың туу деңгейінің төмендігімен, жастардың Ресейге білім алу үшін, жұмыс істеу үшін көші-қоны мәселесімен байланысты, олар көбінесе тұрғылықты жерінде қалады, ал қарт адамдар жергілікті жерлерде қалады.
Болжамды есептер бойынша Қазақстанда 2050 жылға қарай 65 және одан жоғары жастағы қарт адамдардың үлесі екі есеге артады. Тиісінше, Айман Жүсіпова күн тәртібінде мемлекеттік денсаулық сақтау, зейнетақымен қамту және әлеуметтік қорғау жүйелері саласындағы міндеттер барған сайын маңызды бола түсетініне назар аударады.
Осы тұрғыда Қазақстандағы егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасына қатысты жағдай қандай? Халықтың әлеуметтік осал топтарының бірінің әлеуметтік-экономикалық болмысы қандай? Егде жастағы адамдар сандық экономикаға қаншалықты бейімделген? Егде жастағы қазақстандықтардың мәселелерін шешу үшін мемлекет қандай мүмкіндіктерді ұсынады?
Бұл туралы біздің ресми сайттан оқыңыз.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДемографиялықҚартаю #ҚартАдамдардыңМәселелері
https://iwep.kz/#/posts/607e64c95fb3932faa0f55f0/#header
Қазіргі уақытта Қазақстан демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында тұр. 2019 жылдың басында 65 жастан асқан адамдар бүкіл халықтың 7,5% құрады. Қартаю үрдісі өсуде. Мәселен, 2014 жылы 65 жастан асқан тұрғындар Қазақстан халқының тек 6,8%-ын құрады.
Ел өңірлерінің жартысында қартайған ұлтқа тән 7 пайыздық шек айтарлықтай еңсерілді. Бұл ретте оларда еңбекке қабілетті жастан асқан халықтың үлесі салыстырмалы түрде жоғары: Солтүстік Қазақстан облысында-17,7%, Шығыс Қазақстан облысында – 16,1%, Қостанай облысында-15,9%, Павлодар облысында – 14,8%, Қарағанды облысында – 14,4% және Ақмола облысында – 14,2%.
Егде жастағы тұрғындар көбінесе Қазақстанның солтүстік, солтүстік-шығыс және ішінара орталық өңірлерінде кездеседі, бұл еуропалық этностардың туу деңгейінің төмендігімен, жастардың Ресейге білім алу үшін, жұмыс істеу үшін көші-қоны мәселесімен байланысты, олар көбінесе тұрғылықты жерінде қалады, ал қарт адамдар жергілікті жерлерде қалады.
Болжамды есептер бойынша Қазақстанда 2050 жылға қарай 65 және одан жоғары жастағы қарт адамдардың үлесі екі есеге артады. Тиісінше, Айман Жүсіпова күн тәртібінде мемлекеттік денсаулық сақтау, зейнетақымен қамту және әлеуметтік қорғау жүйелері саласындағы міндеттер барған сайын маңызды бола түсетініне назар аударады.
Осы тұрғыда Қазақстандағы егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасына қатысты жағдай қандай? Халықтың әлеуметтік осал топтарының бірінің әлеуметтік-экономикалық болмысы қандай? Егде жастағы адамдар сандық экономикаға қаншалықты бейімделген? Егде жастағы қазақстандықтардың мәселелерін шешу үшін мемлекет қандай мүмкіндіктерді ұсынады?
Бұл туралы біздің ресми сайттан оқыңыз.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДемографиялықҚартаю #ҚартАдамдардыңМәселелері
https://iwep.kz/#/posts/607e64c95fb3932faa0f55f0/#header
April 23, 2021
Дүниежүзілік Банктің бағалауы бойынша 2010 жылдан бастап 2020 жылға дейін Қазақстандағы адам капиталының индексі шамасы 0,59-дан 0,63-ке дейін ұлғайды.
Адам капиталын тұрақты дамуға және кедейлікті қысқартуға ықпал ететін түйінді фактор болып табылады.
Дүниежүзілік Банктің сарапшылары тікелей Адам капиталының индексін (АКИ) 2018 жылдан бастап есептейді және қазіргі уақытта туылған бала өзінің кәмелетке толуына қарай жетуі мүмкін өнімділікті бағалауды білдіреді.
Көрсеткіш қандай да бір елде білім беру мен денсаулық сақтауды дамытудың серпіні мен негізгі факторларын ескере отырып есептеледі.
Сонымен бірге, АКИ серпіні жалпы біздің еліміз үшін оң болғанымен, 2020 жылғы бағалау Қазақстанның адам капиталы саласында бірқатар сын-тегеуріндерге тап болғанын көрсетті. Бұл қиындықтар, соның ішінде COVID-19 індетінің денсаулық пен білімге әсер етуінің салдары болып табылады. Бұл туралы ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың төменде сілтемедегі материалында айтылды.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДүниежүзілікБанк #АдамиКапиталИндексі #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/60938ad05fb3932faa0f5603/#header
Адам капиталын тұрақты дамуға және кедейлікті қысқартуға ықпал ететін түйінді фактор болып табылады.
Дүниежүзілік Банктің сарапшылары тікелей Адам капиталының индексін (АКИ) 2018 жылдан бастап есептейді және қазіргі уақытта туылған бала өзінің кәмелетке толуына қарай жетуі мүмкін өнімділікті бағалауды білдіреді.
Көрсеткіш қандай да бір елде білім беру мен денсаулық сақтауды дамытудың серпіні мен негізгі факторларын ескере отырып есептеледі.
Сонымен бірге, АКИ серпіні жалпы біздің еліміз үшін оң болғанымен, 2020 жылғы бағалау Қазақстанның адам капиталы саласында бірқатар сын-тегеуріндерге тап болғанын көрсетті. Бұл қиындықтар, соның ішінде COVID-19 індетінің денсаулық пен білімге әсер етуінің салдары болып табылады. Бұл туралы ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың төменде сілтемедегі материалында айтылды.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДүниежүзілікБанк #АдамиКапиталИндексі #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/60938ad05fb3932faa0f5603/#header
May 11, 2021
Қарттардың негізгі қажеттіліктері мен мәселелері қандай
Зерттеу медициналық қызметтердің қол жетімділігіне сұраныстың артқанын көрсетеді. Атап айтқанда, Қазақстанның әрбір екінші егде азаматы медициналық қызметтер қолжетімді болуы тиіс деп есептейді (47,7%). Осы көзқарасты ұстанатын респонденттердің саны 2008 жылғы 35%-дан 2020 жылы 48%-ға дейін өсті.
Осы тұрғыда Қазақстанның егде жастағы азаматтары мемлекет тарапынан оларға тиісті қолдау шаралары, оның ішінде медициналық қамтамасыз ету туралы қаншалықты хабардар болғаны, ақпараттың мақсатты аудиторияға қаншалықты «жететіні» туралы мәселеге қайта жүгінген жөн.
Қарт адамдарды толық және сапалы ақпараттық қамту үшін тиімді шаралар жүргізілмейтіні анық.
Бұл ретте, ӘЭСИ сарапшысы, егер мемлекет тарапынан қолдау шаралары туралы хабардар болу мәселелері әлеуметтік желілерде «өмір сүретін» жастарға қатысты болса, онда олар көбінесе интернеттен ақпарат іздеу дағдылары жоқ қарт адамдар үшін де бар.
Сонымен қатар, мәселе аймақтық қиылыста егде жастағы адамдарға медициналық көмек көрсетудің дифференциалды тәсілі болып табылады - мысалы, орталықтағы зейнеткерлерге медициналық көмектің сапасы мен толықтығы күмән тудыратын шалғай аймақтардағы қарт адамдарға қарағанда артықшылықтары айтарлықтай көп.
Жеке және жиі құпия болып табылатын егде жастағы адамдарға қатысты зорлық-зомбылық, оның бар екендігі зерттеуде айқын көрінеді. Сонымен, 2020 жылы қарттардың 61%-ы осындай мәселелерге тап болатынын айтты. Сонымен бірге, 2008 жылы елдің егде жастағы азаматтарының едәуір аз бөлігі сол сұраққа оң жауап берді - 45%.
Аға буын адамдар зорлық-зомбылық фактілері туралы жиі үндемейді, тек төтенше жағдайларда көмек сұрайды.
Сонымен қатар, қарттарға қатысты зорлық-зомбылық көбінесе экономикалық және психологиялық бағытқа ие: зейнеткерлерден ақшаларын жақын туыстарының алып қоюы, оның ішінде институционалдық құрылымдардың өкілдері тарапынан да немқұрайлы қарау.
Егде жастағы адамдарға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу жөніндегі арнайы қызметтердің немесе олар туралы ақпараттың, сондай-ақ арнайы нормативтік құжаттардың болмауы жағдайды ушықтырады. Қарт адамдар үшін арнайы дағдарыс орталықтарын құру бойынша әлемдік тәжірибені белсенді қолдану қажет екені анық.
Осылайша, Айман Жүсіпованың айтуынша, зерттеу Қазақстанда қарт азаматтар өмірінің белгілі бір салаларында сапалы оң өзгерістер болғанын көрсетеді. Бұл әсіресе 2008 жылдан бастап динамикада, тақырып бойынша ұқсас зерттеу жүргізу уақытында көрінеді.
Атап айтқанда, бұл денсаулық жағдайы мәселелеріне қатысты, 2020 жылы өзінің жай-күйін «қанағаттанарлық» (2008 жылғы 59%-дан 2020 жылы 79%-ға дейін) және «жақсы» (5%-дан 18,6%-ға дейін) деп бағалайтын егде жастағы азаматтардың үлесі айтарлықтай өсті.
Осы факторлардың барлығы, оның ішінде Қазақстанның Белсенді ұзақ өмір сүру индексіндегі (БҰИ) жоғары көрсеткіштеріне әсер етеді.
Сонымен қатар Қазақстанда қарт адамдардың белгілі бір бөлігінің кедейлік мәселесі және олардың материалдық қызметтерге қол жеткізу мәселелері бұрынғысынша өзекті болып отыр.
«Бұл тұрғыда, сондай-ақ Қазақстан халқының жалпы санындағы егде адамдар үлесінің болжамды өсуін ескере отырып, қарттыққа қызмет көрсетумен тікелей байланысты салаларды дамыту ерекше маңызға ие болып отыр. Бұл егде жастағы адамдарға мүмкіндігінше қоғамның белсенді мүшесі болып қалуға мүмкіндік береді», - деп түйіндеді Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #БҰИ
https://iwep.kz/#/posts/609cfa435fb3932faa0f560d/#header
Зерттеу медициналық қызметтердің қол жетімділігіне сұраныстың артқанын көрсетеді. Атап айтқанда, Қазақстанның әрбір екінші егде азаматы медициналық қызметтер қолжетімді болуы тиіс деп есептейді (47,7%). Осы көзқарасты ұстанатын респонденттердің саны 2008 жылғы 35%-дан 2020 жылы 48%-ға дейін өсті.
Осы тұрғыда Қазақстанның егде жастағы азаматтары мемлекет тарапынан оларға тиісті қолдау шаралары, оның ішінде медициналық қамтамасыз ету туралы қаншалықты хабардар болғаны, ақпараттың мақсатты аудиторияға қаншалықты «жететіні» туралы мәселеге қайта жүгінген жөн.
Қарт адамдарды толық және сапалы ақпараттық қамту үшін тиімді шаралар жүргізілмейтіні анық.
Бұл ретте, ӘЭСИ сарапшысы, егер мемлекет тарапынан қолдау шаралары туралы хабардар болу мәселелері әлеуметтік желілерде «өмір сүретін» жастарға қатысты болса, онда олар көбінесе интернеттен ақпарат іздеу дағдылары жоқ қарт адамдар үшін де бар.
Сонымен қатар, мәселе аймақтық қиылыста егде жастағы адамдарға медициналық көмек көрсетудің дифференциалды тәсілі болып табылады - мысалы, орталықтағы зейнеткерлерге медициналық көмектің сапасы мен толықтығы күмән тудыратын шалғай аймақтардағы қарт адамдарға қарағанда артықшылықтары айтарлықтай көп.
Жеке және жиі құпия болып табылатын егде жастағы адамдарға қатысты зорлық-зомбылық, оның бар екендігі зерттеуде айқын көрінеді. Сонымен, 2020 жылы қарттардың 61%-ы осындай мәселелерге тап болатынын айтты. Сонымен бірге, 2008 жылы елдің егде жастағы азаматтарының едәуір аз бөлігі сол сұраққа оң жауап берді - 45%.
Аға буын адамдар зорлық-зомбылық фактілері туралы жиі үндемейді, тек төтенше жағдайларда көмек сұрайды.
Сонымен қатар, қарттарға қатысты зорлық-зомбылық көбінесе экономикалық және психологиялық бағытқа ие: зейнеткерлерден ақшаларын жақын туыстарының алып қоюы, оның ішінде институционалдық құрылымдардың өкілдері тарапынан да немқұрайлы қарау.
Егде жастағы адамдарға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу жөніндегі арнайы қызметтердің немесе олар туралы ақпараттың, сондай-ақ арнайы нормативтік құжаттардың болмауы жағдайды ушықтырады. Қарт адамдар үшін арнайы дағдарыс орталықтарын құру бойынша әлемдік тәжірибені белсенді қолдану қажет екені анық.
Осылайша, Айман Жүсіпованың айтуынша, зерттеу Қазақстанда қарт азаматтар өмірінің белгілі бір салаларында сапалы оң өзгерістер болғанын көрсетеді. Бұл әсіресе 2008 жылдан бастап динамикада, тақырып бойынша ұқсас зерттеу жүргізу уақытында көрінеді.
Атап айтқанда, бұл денсаулық жағдайы мәселелеріне қатысты, 2020 жылы өзінің жай-күйін «қанағаттанарлық» (2008 жылғы 59%-дан 2020 жылы 79%-ға дейін) және «жақсы» (5%-дан 18,6%-ға дейін) деп бағалайтын егде жастағы азаматтардың үлесі айтарлықтай өсті.
Осы факторлардың барлығы, оның ішінде Қазақстанның Белсенді ұзақ өмір сүру индексіндегі (БҰИ) жоғары көрсеткіштеріне әсер етеді.
Сонымен қатар Қазақстанда қарт адамдардың белгілі бір бөлігінің кедейлік мәселесі және олардың материалдық қызметтерге қол жеткізу мәселелері бұрынғысынша өзекті болып отыр.
«Бұл тұрғыда, сондай-ақ Қазақстан халқының жалпы санындағы егде адамдар үлесінің болжамды өсуін ескере отырып, қарттыққа қызмет көрсетумен тікелей байланысты салаларды дамыту ерекше маңызға ие болып отыр. Бұл егде жастағы адамдарға мүмкіндігінше қоғамның белсенді мүшесі болып қалуға мүмкіндік береді», - деп түйіндеді Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #БҰИ
https://iwep.kz/#/posts/609cfa435fb3932faa0f560d/#header
May 17, 2021
Айман Жүсіпова жұмыссыздық мәселесіне ерекше назар аударды.
Бұл мәселенің өзектілігін көрсететін фактор ішкі көші-қон болып табылады, оның өсіп келе жатқан ағындары жұмыссыздық мәселелерімен де байланысты. Еліміздің кейбір өңірлерінде бұл мәселе басқаларына қарағанда өткір тұр. Бұл ретте негізінен жастар жұмыс іздеп қалаларға бет бұрады, өйткені олар аға буын өкілдеріне қарағанда ұтқырлықпен ерекшеленеді.
Жұмыссыздық мәселесі зейнеткерлік жасқа дейінгі адамдар мен жастарға көбірек әсер етеді. Гендерлік тұрғыдан алғанда әйелдер үшін өткір болып табылады, бұл статистикалық мәліметтерден көрінеді. Бұл мемлекеттік деңгейде де танылады, өйткені жұмысқа орналастыру бағдарламаларында әйелдер бөлек санатқа бөлінеді. Сондай-ақ, жұмыссыздықтың болуы кедейлік феминизациясы пайда болған кезде зейнетке дейінгі және зейнеткерлік жаста айқын көрінетініне назар аударған жөн.
Жалпы, сарапшы Дүниежүзілік Банктің тұжырымдары туралы айта отырып, аналитикалық шолулар мен баяндамалар мәселелік түйіндерді белгілейтінін, тәуекелдер мен қауіптерді атап өтетінін еске салады. Айман Жүсіпова өршіл мақсат қою жаман емес екенін, сонымен қатар жоғары деңгей ынталандыратынын және жұмылдыратынын ескереді.
«Жан басына шаққанда ІЖӨ-нің неғұрлым жоғары отыз елдің қатарына кіру - мақсат емес, тек жалпы экономикалық көрсеткіш екенін түсіну маңызды. Адам әлеуетін дамыту үшін жоғары экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу қажет. Бұл екі көрсеткіш бір-бірімен тығыз байланысты.
Дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей, адам капиталын дамыту ЖІӨ-нің жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік береді. Демек, ЖІӨ-нің жоғары деңгейі адамның дамуында, білім, біліктілік және әл-ауқат деңгейінде маңызды рөл атқарады», - деп түйіндеді ӘЭСИ сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДүниежүзілікБанк #ЕңбекНарығы
https://spik.kz/feminizatsiya-bednosti-i-rabotayushchie-bezrabotnie-kak-razvitie-chelovecheskogo-kapitala-po-kazakhstanski
Бұл мәселенің өзектілігін көрсететін фактор ішкі көші-қон болып табылады, оның өсіп келе жатқан ағындары жұмыссыздық мәселелерімен де байланысты. Еліміздің кейбір өңірлерінде бұл мәселе басқаларына қарағанда өткір тұр. Бұл ретте негізінен жастар жұмыс іздеп қалаларға бет бұрады, өйткені олар аға буын өкілдеріне қарағанда ұтқырлықпен ерекшеленеді.
Жұмыссыздық мәселесі зейнеткерлік жасқа дейінгі адамдар мен жастарға көбірек әсер етеді. Гендерлік тұрғыдан алғанда әйелдер үшін өткір болып табылады, бұл статистикалық мәліметтерден көрінеді. Бұл мемлекеттік деңгейде де танылады, өйткені жұмысқа орналастыру бағдарламаларында әйелдер бөлек санатқа бөлінеді. Сондай-ақ, жұмыссыздықтың болуы кедейлік феминизациясы пайда болған кезде зейнетке дейінгі және зейнеткерлік жаста айқын көрінетініне назар аударған жөн.
Жалпы, сарапшы Дүниежүзілік Банктің тұжырымдары туралы айта отырып, аналитикалық шолулар мен баяндамалар мәселелік түйіндерді белгілейтінін, тәуекелдер мен қауіптерді атап өтетінін еске салады. Айман Жүсіпова өршіл мақсат қою жаман емес екенін, сонымен қатар жоғары деңгей ынталандыратынын және жұмылдыратынын ескереді.
«Жан басына шаққанда ІЖӨ-нің неғұрлым жоғары отыз елдің қатарына кіру - мақсат емес, тек жалпы экономикалық көрсеткіш екенін түсіну маңызды. Адам әлеуетін дамыту үшін жоғары экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу қажет. Бұл екі көрсеткіш бір-бірімен тығыз байланысты.
Дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей, адам капиталын дамыту ЖІӨ-нің жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік береді. Демек, ЖІӨ-нің жоғары деңгейі адамның дамуында, білім, біліктілік және әл-ауқат деңгейінде маңызды рөл атқарады», - деп түйіндеді ӘЭСИ сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ДүниежүзілікБанк #ЕңбекНарығы
https://spik.kz/feminizatsiya-bednosti-i-rabotayushchie-bezrabotnie-kak-razvitie-chelovecheskogo-kapitala-po-kazakhstanski
May 27, 2021
ҚР Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес, 2021 жылдың І тоқсанында республика экономикасында 8,8 млн адам жұмыспен қамтылған.
Жұмыспен қамтылған халық арасында 6,7 млн адам (жұмыспен қамтылғандардың жалпы санының 76,3%) жалданып еңбек етті.
Жұмыссыздар саны (Халықаралық еңбекті ұйымдастыру әдіснамасы бойынша) 451,3 мың адамды құрады, жұмыссыздық деңгейі – 4,9%.
Коронавирустың таралуын шектеу мақсатында елде қабылданған карантиндік шаралар 2021 жылдың I тоқсанында еңбек нарығына әсер еткені ескерілді. 2020 жылғы IV тоқсанмен салыстырғанда жұмыс көлемінің төмендеуі (толық емес жұмыс күні) немесе жұмыс берушінің бастамасы (259,4 мың адам) себебінен негізгі жұмыста аз жұмыс істеген сағаттар саны 7%-ға өсті.
Қызметін тоқтата тұру себебінен уақытша жұмыс істемейтіндер саны 12,1 мың адамды құрады. Оның ішінде 40,9% - сауда саласының қызметкерлері, 13,1 % - өзге де қызмет түрлерін ұсыну қызметкерлері, 6,9% - көлік және қоймалау қызметкерлері, 5,8% - білім беру қызметкерлері.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЕңбекНарығы #БүгінгіСан
https://stat.gov.kz/news/ESTAT415760
Жұмыспен қамтылған халық арасында 6,7 млн адам (жұмыспен қамтылғандардың жалпы санының 76,3%) жалданып еңбек етті.
Жұмыссыздар саны (Халықаралық еңбекті ұйымдастыру әдіснамасы бойынша) 451,3 мың адамды құрады, жұмыссыздық деңгейі – 4,9%.
Коронавирустың таралуын шектеу мақсатында елде қабылданған карантиндік шаралар 2021 жылдың I тоқсанында еңбек нарығына әсер еткені ескерілді. 2020 жылғы IV тоқсанмен салыстырғанда жұмыс көлемінің төмендеуі (толық емес жұмыс күні) немесе жұмыс берушінің бастамасы (259,4 мың адам) себебінен негізгі жұмыста аз жұмыс істеген сағаттар саны 7%-ға өсті.
Қызметін тоқтата тұру себебінен уақытша жұмыс істемейтіндер саны 12,1 мың адамды құрады. Оның ішінде 40,9% - сауда саласының қызметкерлері, 13,1 % - өзге де қызмет түрлерін ұсыну қызметкерлері, 6,9% - көлік және қоймалау қызметкерлері, 5,8% - білім беру қызметкерлері.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЕңбекНарығы #БүгінгіСан
https://stat.gov.kz/news/ESTAT415760
May 31, 2021
«Біздің алдымызда тұрған ауқымды міндеттерді шешуге қаншалықты дайын екендігімізге біздің тәуелсіз дамуымыздың келесі 30 жылының нәтижелері байланысты. Біз оларды 2050 жылы мақтан ете аламыз ба, тек өзімізге байланысты», - деп түйіндеді А.Жарылғапова.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #ӘЭСИ_Экономика #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Тәуелсіздік #Қазақстан #ТМД
https://iwep.kz/#/posts/60bbaa975fb3932faa0f561e/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #ӘЭСИ_Экономика #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Тәуелсіздік #Қазақстан #ТМД
https://iwep.kz/#/posts/60bbaa975fb3932faa0f561e/#header
June 9, 2021
ХХІ ғасырдың басында БҰҰ жастарға тікелей әсер ететін бес проблемалық аспектіні белгіледі – бұл жаһандану; жастарға үлкен әсер ететін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану көлемінің өсуі; олардың қарулы қақтығыстарға құрбандар және жауынгерлер ретінде де қатысуы; АҚТҚ/ЖҚТБ-ның таралуы; жаһандық қартайып келе жатқан қоғамындағы ұрпақтар арасындағы қатынастардың өсіп келе жатқан маңыздылығы. Осылайша, жастар әлеуметтік және экономикалық өзгерістердің алдыңғы қатарында екендігі танылды, яғни оның адамгершілік-идеологиялық тәрбиесі өте маңызды.
ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың пікірінше, кез келген мемлекет жалпы білім беретін мектептер мен мектептен тыс мекемелер арқылы жүзеге асыра отырып, өзіне тәрбиелік, әлеуметтендіру функциясын алуға тиіс.
Өсіп келе жатқан ұрпақ басты стратегиялық ресурс екенін түсінетін мемлекеттер оның өмірлік мүдделерін қамтамасыз етуді өздерінің басым міндеттерінің бірі ретінде қояды. Бұл міндет әсіресе жас таланттар үшін өсіп келе жатқан жаһандық бәсекелестік жағдайында өзекті болып отыр.
«Дамыған елдер жастар саясатына бюджеттік шығыстарды өсіріп, бейінді басқару құрылымдарын оңтайландырып, академиялық қоғамдастықтың назарын ұлттық және халықаралық деңгейлерде осы саясаттың түрлі аспектілеріне бағыттайтыны кездейсоқ емес», - деп атап өтті А.Жүсіпова.
Мемлекет жас ұрпақты тәрбиелеу процесіне белсенді араласуы керек пе? Болашақта жастардың өмір сапасына әсер ету үшін батыс елдерінде қандай маңызды бастамалар жүзеге асырылады? Еуроодақтың жастар бағдарламаларының ерекшелігі неде?
Бұл туралы біздің жаңа материалда төмендегі сілтемеде.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Жастар
https://iwep.kz/#/posts/60c329515fb3932faa0f5628/#header
ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың пікірінше, кез келген мемлекет жалпы білім беретін мектептер мен мектептен тыс мекемелер арқылы жүзеге асыра отырып, өзіне тәрбиелік, әлеуметтендіру функциясын алуға тиіс.
Өсіп келе жатқан ұрпақ басты стратегиялық ресурс екенін түсінетін мемлекеттер оның өмірлік мүдделерін қамтамасыз етуді өздерінің басым міндеттерінің бірі ретінде қояды. Бұл міндет әсіресе жас таланттар үшін өсіп келе жатқан жаһандық бәсекелестік жағдайында өзекті болып отыр.
«Дамыған елдер жастар саясатына бюджеттік шығыстарды өсіріп, бейінді басқару құрылымдарын оңтайландырып, академиялық қоғамдастықтың назарын ұлттық және халықаралық деңгейлерде осы саясаттың түрлі аспектілеріне бағыттайтыны кездейсоқ емес», - деп атап өтті А.Жүсіпова.
Мемлекет жас ұрпақты тәрбиелеу процесіне белсенді араласуы керек пе? Болашақта жастардың өмір сапасына әсер ету үшін батыс елдерінде қандай маңызды бастамалар жүзеге асырылады? Еуроодақтың жастар бағдарламаларының ерекшелігі неде?
Бұл туралы біздің жаңа материалда төмендегі сілтемеде.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Жастар
https://iwep.kz/#/posts/60c329515fb3932faa0f5628/#header
June 14, 2021
25 маусым күні Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев коронавирустық инфекцияға қарсы екпе алды. Ол Қарағанды фармацевтикалық зауытында өндірілген «Спутник V» вакцинасының бірінші компонентімен егілді.
Вакцина алғаннан кейін Елбасы қазақстандықтарды санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздік шараларын сақтауға және белсенді түрде вакцина алуға шақырды.
ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтышақовтың айтуынша, Нұрсұлтан Назарбаев өз үлгісімен вакцина алудың барлық қазақстандықтар үшін маңыздылығын тағы да еске салады, өйткені халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, тек вакцина ғана індетті еңсерудің жалғыз сенімді және тиімді құралы болып табылады.
Егер тарихқа жүгінетін болсақ, вакциналардың арқасында көптеген ауыр жұқпалы ауруларды жеңіп алдық деп Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы еске салады.
Қазақстанда жаппай иммундау науқаны 2021 жылғы 1 ақпанда басталды, бұл ретте билік коронавирустық инфекциядан екпе алу тегін болып табылатынын бірден атап өтті.
Алғашқы 2 айда дәрігерлер, мұғалімдер және құқық қорғау органдарының қызметкерлері вакцинаны алды, сәуір айынан бастап вакциналар басқа азаматтарға қол жетімді болды.
Қазіргі уақытта елде КВИ-ға қарсы вакцинаның бірінші компонентін 3 миллионға жуық қазақстандық егіп, халықты жаппай вакцинациялау науқаны жалғасуда.
Бүгінгі таңда азаматтарға вакцинаны таңдау құқығы беріледі. QazVac, «Спутник V», Hayat-Vax және CoronaVac препараттарымен егуге болады және олардың барлығы КВИ-мен күресте тиімді екендігі ғылыми дәлелденген.
«Бірақ Қазақстанда вакцина алу халықтың қажетті пайызын ұжымдық иммунитетті қалыптастыру үшін жеткілікті түрде белсенді жүріп жатқан жоқ. Сондықтан жақын арада жаппай вакцина алу процесін жеделдету мақсатында азаматтардың, қоғам мен мемлекеттің күш-жігерін барынша қолдану қажет», - деп назар аударады Арман Тоқтышақов.
Сонымен қатар, іргелес елдердегі эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына және «дельта штаммының» ("Үнді" коронавирус штаммы) анықталуына байланысты жақында 20-дан астам адам жұмыс істейтін еңбек ұжымдарында міндетті вакцинация енгізілді. Сондай-ақ елдің бірқатар қалалары мен облыстарында жаңа шектеу шаралары қабылданды.
«Жалғасып жатқан індет, коронавирустың жаңа штамдарының пайда болуы жағдайында әркім саналы, шыдамды, жауапкершілікті сезініп, өз денсаулығы мен жақындарының денсаулығы үшін тезірек вакцина алуы керек. Тек вакцина алу ғана азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, мәжбүрлі карантиндік шектеулермен байланысты барлық қиындықтарды жеңуге мүмкіндік береді және бұрынғы өмір салтын тез арада қайтаруға ықпал етеді», - деп қорытындылады сарапшы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Коронавирус #COVID
https://iwep.kz/#/posts/60d947635fb3932faa0f563b/#header
Вакцина алғаннан кейін Елбасы қазақстандықтарды санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздік шараларын сақтауға және белсенді түрде вакцина алуға шақырды.
ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтышақовтың айтуынша, Нұрсұлтан Назарбаев өз үлгісімен вакцина алудың барлық қазақстандықтар үшін маңыздылығын тағы да еске салады, өйткені халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, тек вакцина ғана індетті еңсерудің жалғыз сенімді және тиімді құралы болып табылады.
Егер тарихқа жүгінетін болсақ, вакциналардың арқасында көптеген ауыр жұқпалы ауруларды жеңіп алдық деп Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы еске салады.
Қазақстанда жаппай иммундау науқаны 2021 жылғы 1 ақпанда басталды, бұл ретте билік коронавирустық инфекциядан екпе алу тегін болып табылатынын бірден атап өтті.
Алғашқы 2 айда дәрігерлер, мұғалімдер және құқық қорғау органдарының қызметкерлері вакцинаны алды, сәуір айынан бастап вакциналар басқа азаматтарға қол жетімді болды.
Қазіргі уақытта елде КВИ-ға қарсы вакцинаның бірінші компонентін 3 миллионға жуық қазақстандық егіп, халықты жаппай вакцинациялау науқаны жалғасуда.
Бүгінгі таңда азаматтарға вакцинаны таңдау құқығы беріледі. QazVac, «Спутник V», Hayat-Vax және CoronaVac препараттарымен егуге болады және олардың барлығы КВИ-мен күресте тиімді екендігі ғылыми дәлелденген.
«Бірақ Қазақстанда вакцина алу халықтың қажетті пайызын ұжымдық иммунитетті қалыптастыру үшін жеткілікті түрде белсенді жүріп жатқан жоқ. Сондықтан жақын арада жаппай вакцина алу процесін жеделдету мақсатында азаматтардың, қоғам мен мемлекеттің күш-жігерін барынша қолдану қажет», - деп назар аударады Арман Тоқтышақов.
Сонымен қатар, іргелес елдердегі эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына және «дельта штаммының» ("Үнді" коронавирус штаммы) анықталуына байланысты жақында 20-дан астам адам жұмыс істейтін еңбек ұжымдарында міндетті вакцинация енгізілді. Сондай-ақ елдің бірқатар қалалары мен облыстарында жаңа шектеу шаралары қабылданды.
«Жалғасып жатқан індет, коронавирустың жаңа штамдарының пайда болуы жағдайында әркім саналы, шыдамды, жауапкершілікті сезініп, өз денсаулығы мен жақындарының денсаулығы үшін тезірек вакцина алуы керек. Тек вакцина алу ғана азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, мәжбүрлі карантиндік шектеулермен байланысты барлық қиындықтарды жеңуге мүмкіндік береді және бұрынғы өмір салтын тез арада қайтаруға ықпал етеді», - деп қорытындылады сарапшы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Коронавирус #COVID
https://iwep.kz/#/posts/60d947635fb3932faa0f563b/#header
June 28, 2021
Бүгінгі таңда барлық елдер коронавирустық індетпен байланысты қиын кезеңді бастан кешуде. Оның тұрақты салдарының бірі - жұмыссыздықтың өсуі, сарапшылардың пікірінше, дамыған елдерде де ұзақ мерзімді мәселелердің бірі болады.
Бұл тұрғыда әлеуметтік саясат, мемлекеттің халықты қолдау шаралары, олардың тиімділігі мен жеткіліктілігі мәселесі күн тәртібіне заңды түрде шығады.
ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың айтуынша, әлеуметтік сала әрқашан Нұрсұлтан Назарбаев жүзеге асырып отырған саясаттың басында болған.
Әлеуметтік саясаттың бірінші дәрежелі мәні Елбасының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларында айқын көрініс тапқан және ҚР-ның 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары, «Қазақстан-2050» стратегиясы сияқты аса маңызды бағдарламалық құжаттардың барлығының басым міндеті болып табылады.
Елбасы «Nur Otan» партиясының XVIII съезінде азаматтардың лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету және Қазақстанды әлеуметтік бағдарланған мемлекет ретінде дамыту басты мақсат екенін атап өтті.
Қазіргі уақытта Елбасы бастамашылық еткен, табысы аз азаматтардың табысын арттыру мен оларды қолдауға, білім беру мен денсаулық сақтау сапасын жақсартуға, өңірлерді дамытуға бағытталған барлық әлеуметтік шаралар жүзеге асырылуда.
Елбасының бастамасымен қолға алынған «Бақытты Отбасы» бағдарламасына сәйкес, 2020 жылдан бастап жыл сайын 10 мың көп балалы отбасы мен мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасы тиімді шарттар бойынша тұрғын үй сатып ала алады. Ал жалға берілетін тұрғын үй құрылысы үшін 2022 жылға қарай мемлекет 240 млрд. теңгеден астам қаражат бөлетін болады.
Елбасының «Ауыл – Ел Бесігі» арнайы жобасын іске асыру жалғасуда, оның мақсаты үш мыңнан астам тірек және спутниктік ауылдық елді мекендерде инфрақұрылымды дамыту болып табылады.
Нұрсұлтан Назарбаевтың әлеуметтік мемлекеттің тұжырымдамалық көзқарасын көрсететін бастамаларының қатарында Айман Жүсіпова мемлекеттік органдар басшылары мен облыс әкімдерінің жұмысын бағалау азаматтардың әл-ауқаты мен өмір сүру сапасына тікелей байланысты болатындығы туралы шешімді де атап өтті.
Елбасының әлеуметтік саясат саласындағы қандай жобаларын неғұрлым табысты деп санауға болады? Осы бағыт шеңберінде білім беру бастамаларына қаншалықты көп көңіл бөлінеді? Қандай білім беру жобалары ең үлкен нәтиже береді және жастар үшін өзіндік әлеуметтік лифт болып табылады?
Бұл туралы төмендегі сілтемеге берген сұхбатында оқыңыз.
https://iwep.kz/#/posts/60df1aff5fb3932faa0f5649/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘлеуметтікСаясат #Білім #Қазақстан
Бұл тұрғыда әлеуметтік саясат, мемлекеттің халықты қолдау шаралары, олардың тиімділігі мен жеткіліктілігі мәселесі күн тәртібіне заңды түрде шығады.
ӘЭСИ сарапшысы Айман Жүсіпованың айтуынша, әлеуметтік сала әрқашан Нұрсұлтан Назарбаев жүзеге асырып отырған саясаттың басында болған.
Әлеуметтік саясаттың бірінші дәрежелі мәні Елбасының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларында айқын көрініс тапқан және ҚР-ның 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары, «Қазақстан-2050» стратегиясы сияқты аса маңызды бағдарламалық құжаттардың барлығының басым міндеті болып табылады.
Елбасы «Nur Otan» партиясының XVIII съезінде азаматтардың лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету және Қазақстанды әлеуметтік бағдарланған мемлекет ретінде дамыту басты мақсат екенін атап өтті.
Қазіргі уақытта Елбасы бастамашылық еткен, табысы аз азаматтардың табысын арттыру мен оларды қолдауға, білім беру мен денсаулық сақтау сапасын жақсартуға, өңірлерді дамытуға бағытталған барлық әлеуметтік шаралар жүзеге асырылуда.
Елбасының бастамасымен қолға алынған «Бақытты Отбасы» бағдарламасына сәйкес, 2020 жылдан бастап жыл сайын 10 мың көп балалы отбасы мен мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасы тиімді шарттар бойынша тұрғын үй сатып ала алады. Ал жалға берілетін тұрғын үй құрылысы үшін 2022 жылға қарай мемлекет 240 млрд. теңгеден астам қаражат бөлетін болады.
Елбасының «Ауыл – Ел Бесігі» арнайы жобасын іске асыру жалғасуда, оның мақсаты үш мыңнан астам тірек және спутниктік ауылдық елді мекендерде инфрақұрылымды дамыту болып табылады.
Нұрсұлтан Назарбаевтың әлеуметтік мемлекеттің тұжырымдамалық көзқарасын көрсететін бастамаларының қатарында Айман Жүсіпова мемлекеттік органдар басшылары мен облыс әкімдерінің жұмысын бағалау азаматтардың әл-ауқаты мен өмір сүру сапасына тікелей байланысты болатындығы туралы шешімді де атап өтті.
Елбасының әлеуметтік саясат саласындағы қандай жобаларын неғұрлым табысты деп санауға болады? Осы бағыт шеңберінде білім беру бастамаларына қаншалықты көп көңіл бөлінеді? Қандай білім беру жобалары ең үлкен нәтиже береді және жастар үшін өзіндік әлеуметтік лифт болып табылады?
Бұл туралы төмендегі сілтемеге берген сұхбатында оқыңыз.
https://iwep.kz/#/posts/60df1aff5fb3932faa0f5649/#header
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘлеуметтікСаясат #Білім #Қазақстан
July 4, 2021
Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігі Ұлттық статистика бюросының халықты ағымдағы есепке алу деректеріне сәйкес біздің еліміздің 19 миллионыншы тұрғыны 2021 жылғы 20 маусымда дүниеге келді.
Еліміздің 19 миллион тұрғыны Азаматқызы Жәния болып анықталды.
Жания Азаматқызы Алматы қаласында дүниеге келген, отбасындағы төртінші бала. Туу туралы актіге сәйкес баланың ата-анасы Алматы облысы Іле ауданы Чапаево ауылында тұрады. Анасы-Көбентаева Назгүл Балтабайқызы, 1986 жылы туған, әкесі - Нұрғалиев Азамат Әбілғаппарұлы, 1982 жылы туған.
19 миллион тұрғынның туған күнін анықтау барлық демографиялық оқиғаларды ескере отырып жүргізілді: табиғи өсу (тірі туылғандар саны мен белгілі бір кезеңде қайтыс болғандар саны арасындағы айырмашылық) және көші-қон сальдосы (белгілі бір кезеңде ел аумағына келгендер саны мен одан тыс жерлерге кеткендер саны арасындағы айырмашылық). Үміткер тұрғылықты жеріне қарамастан, тұтастай республика бойынша анықталды.
Жалпы, тәуелсіздік жылдары халық саны 2557,9 мың адамға (15,5% - ға) артып, ағымдағы жылдың 1 шілдесіне 19009,6 мың адамды құрады.
1991 жылмен салыстырғанда туылғандар саны 2020 жылы 353,2-ден 426,8 мың адамға дейін өсті.
1000 тұрғынға шаққандағы туу санын көрсететін туудың жалпы коэффициенті тәуелсіздік жылдары 1991 жылғы 21,5-тен 2020 жылы 22,8-ге дейін өсті.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ҰлттықСтатистикаБюросы #ҚР19МиллионыншыТұрғыны
https://stat.gov.kz/news/ESTAT426352
Еліміздің 19 миллион тұрғыны Азаматқызы Жәния болып анықталды.
Жания Азаматқызы Алматы қаласында дүниеге келген, отбасындағы төртінші бала. Туу туралы актіге сәйкес баланың ата-анасы Алматы облысы Іле ауданы Чапаево ауылында тұрады. Анасы-Көбентаева Назгүл Балтабайқызы, 1986 жылы туған, әкесі - Нұрғалиев Азамат Әбілғаппарұлы, 1982 жылы туған.
19 миллион тұрғынның туған күнін анықтау барлық демографиялық оқиғаларды ескере отырып жүргізілді: табиғи өсу (тірі туылғандар саны мен белгілі бір кезеңде қайтыс болғандар саны арасындағы айырмашылық) және көші-қон сальдосы (белгілі бір кезеңде ел аумағына келгендер саны мен одан тыс жерлерге кеткендер саны арасындағы айырмашылық). Үміткер тұрғылықты жеріне қарамастан, тұтастай республика бойынша анықталды.
Жалпы, тәуелсіздік жылдары халық саны 2557,9 мың адамға (15,5% - ға) артып, ағымдағы жылдың 1 шілдесіне 19009,6 мың адамды құрады.
1991 жылмен салыстырғанда туылғандар саны 2020 жылы 353,2-ден 426,8 мың адамға дейін өсті.
1000 тұрғынға шаққандағы туу санын көрсететін туудың жалпы коэффициенті тәуелсіздік жылдары 1991 жылғы 21,5-тен 2020 жылы 22,8-ге дейін өсті.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ҰлттықСтатистикаБюросы #ҚР19МиллионыншыТұрғыны
https://stat.gov.kz/news/ESTAT426352
August 6, 2021
Салдары
Инвестициялар нарығы
Көптеген шетелдік және тіпті қытайлық инвесторлар қытайлық технологиялық стартаптардың болашағының белгісіздігі аясында қытайлық компанияларға инвестиция салудан бас тартады. Осылайша, Қытай билігінің соңғы әрекеттері АҚШ-та тіркелген қытай компанияларының акциялары құнының 400 миллиард долларға төмендеуіне әкелді.
Сонымен қатар, ресми билік тарапынан шараларды жеңілдету туралы мәлімдемелер жоқ. Жеке меншік секторды бақылауды күшейту жалғасады.
Сыртқы нарықтарға әсері
Қытай компанияларының инвестициялық тартымдылығының төмендеуі АҚШ-пен технологиялық қарама-қайшылықта Қытайдың позициясын бұзады.
Бір жағынан, жаһандық инвестициялық портфельді бүгінде үлкен пайда мен үлкен өсу қарқынын көрсететін қытайлық компанияларсыз елестету мүмкін емес. Дүниежүзілік экономикалық форумның мәліметтері бойынша, әрбір үшінші біртұтас компания (капиталдандыру миллиард доллардан асады) Қытайға келеді.
Алайда, сарапшылардың бағалауы бойынша, болашақта инвесторлар жасанды интеллект жүйелері мен 5G форматындағы байланыс желілерін қоса алғанда, Қытайдан келетін компаниялар стратегиялық бәсекелестік артықшылықтарға ие бағыттарға белсенді түрде инвестиция салатын болады.
Қатаң реттеу шаралары сақталған жағдайда Қытайдың басқа бағыттар бойынша бәсекелестік артықшылығы төмендейді.
Көлеңкелі нарық
Қосымша білім беру сияқты сұраныс өте жоғары болып қалатын салаларда тиісті ұсынысты қамтамасыз ету қажет болады.
Сонымен, Chinese Society of Education мәліметтері бойынша, 2016 жылы 6 жастан 18 жасқа дейінгі барлық қытай мектеп оқушыларының шамамен 75 пайызы қосымша сабақтарға қатысты. Онлайн-білім беру саласындағы компаниялардың қызметіне тыйым салынғаннан кейін екі процесс жанданады. Біріншіден, астыртын білім беру орталықтарын дамыту. Екіншіден, үйде оқытуға сұраныстың артуы. Бұл дегеніміз, ата-аналардың балаларды оқытуға кететін шығындары өзгеріссіз қалып қана қоймай, өсуі мүмкін.
Сонымен қатар, балама бағалар да бар. Бірқатар сарапшылардың пікірінше, компаниялардың қызметін қатаң бақылау мен реттеудің қазіргі саясаты ұзақ мерзімді перспективада секторға айтарлықтай әсер етпейді. «Тәртіп орнатылғаннан» кейін интернет-реттеушілер бақылауды әлсіретіп, жағдай тұрақтанады.
«Қалай болғанда да, бір нәрсе анық, жеке компаниялар қандай шығынға ұшыраса да, бұл Компартияны тоқтатпайды. ҚКП үшін басымдық әрқашан елдегі барлық процестерді толық және шектеусіз бақылауды қамтамасыз ету болды және болып қала береді.
Бұл саясат тиімді ме, жоқ па, уақыт көрсетеді. Батыс елдерінің көзқарасы бойынша - жоқ. Бірақ Қытайдың әлемнің екінші экономикасына айналуы мүмкін екенін де Батыс бір кездері болжаған жоқ», - деп қорытындылады ӘЭСИ сарапшысы.
https://tengrinews.kz/world_news/pochemu-kitayskie-it-kompanii-stolknulis-s-davleniem-vlastey-445651/
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #ӘЭСИ_Экономика #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Қытай #IT
Инвестициялар нарығы
Көптеген шетелдік және тіпті қытайлық инвесторлар қытайлық технологиялық стартаптардың болашағының белгісіздігі аясында қытайлық компанияларға инвестиция салудан бас тартады. Осылайша, Қытай билігінің соңғы әрекеттері АҚШ-та тіркелген қытай компанияларының акциялары құнының 400 миллиард долларға төмендеуіне әкелді.
Сонымен қатар, ресми билік тарапынан шараларды жеңілдету туралы мәлімдемелер жоқ. Жеке меншік секторды бақылауды күшейту жалғасады.
Сыртқы нарықтарға әсері
Қытай компанияларының инвестициялық тартымдылығының төмендеуі АҚШ-пен технологиялық қарама-қайшылықта Қытайдың позициясын бұзады.
Бір жағынан, жаһандық инвестициялық портфельді бүгінде үлкен пайда мен үлкен өсу қарқынын көрсететін қытайлық компанияларсыз елестету мүмкін емес. Дүниежүзілік экономикалық форумның мәліметтері бойынша, әрбір үшінші біртұтас компания (капиталдандыру миллиард доллардан асады) Қытайға келеді.
Алайда, сарапшылардың бағалауы бойынша, болашақта инвесторлар жасанды интеллект жүйелері мен 5G форматындағы байланыс желілерін қоса алғанда, Қытайдан келетін компаниялар стратегиялық бәсекелестік артықшылықтарға ие бағыттарға белсенді түрде инвестиция салатын болады.
Қатаң реттеу шаралары сақталған жағдайда Қытайдың басқа бағыттар бойынша бәсекелестік артықшылығы төмендейді.
Көлеңкелі нарық
Қосымша білім беру сияқты сұраныс өте жоғары болып қалатын салаларда тиісті ұсынысты қамтамасыз ету қажет болады.
Сонымен, Chinese Society of Education мәліметтері бойынша, 2016 жылы 6 жастан 18 жасқа дейінгі барлық қытай мектеп оқушыларының шамамен 75 пайызы қосымша сабақтарға қатысты. Онлайн-білім беру саласындағы компаниялардың қызметіне тыйым салынғаннан кейін екі процесс жанданады. Біріншіден, астыртын білім беру орталықтарын дамыту. Екіншіден, үйде оқытуға сұраныстың артуы. Бұл дегеніміз, ата-аналардың балаларды оқытуға кететін шығындары өзгеріссіз қалып қана қоймай, өсуі мүмкін.
Сонымен қатар, балама бағалар да бар. Бірқатар сарапшылардың пікірінше, компаниялардың қызметін қатаң бақылау мен реттеудің қазіргі саясаты ұзақ мерзімді перспективада секторға айтарлықтай әсер етпейді. «Тәртіп орнатылғаннан» кейін интернет-реттеушілер бақылауды әлсіретіп, жағдай тұрақтанады.
«Қалай болғанда да, бір нәрсе анық, жеке компаниялар қандай шығынға ұшыраса да, бұл Компартияны тоқтатпайды. ҚКП үшін басымдық әрқашан елдегі барлық процестерді толық және шектеусіз бақылауды қамтамасыз ету болды және болып қала береді.
Бұл саясат тиімді ме, жоқ па, уақыт көрсетеді. Батыс елдерінің көзқарасы бойынша - жоқ. Бірақ Қытайдың әлемнің екінші экономикасына айналуы мүмкін екенін де Батыс бір кездері болжаған жоқ», - деп қорытындылады ӘЭСИ сарапшысы.
https://tengrinews.kz/world_news/pochemu-kitayskie-it-kompanii-stolknulis-s-davleniem-vlastey-445651/
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #ӘЭСИ_Экономика #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Қытай #IT
August 17, 2021
Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2021 жылдың II тоқсанында республика экономикасында 8,8 млн адам жұмыспен қамтылған. Жұмыспен қамтылған халық арасында 6,7 млн адам (жұмыспен қамтылғандардың жалпы санының 76,1%) жалданып жұмыспен қамтылды. Жұмыссыздар саны (Халықаралық еңбекті ұйымдастыру әдіснамасы бойынша) 451,4 мың адамды құрады, жұмыссыздық деңгейі - 4,9%.
Уәкілетті органның есебінде айтылғандай, 2021 жылдың II тоқсанында еңбек нарығына коронавирустың таралуын шектеу мақсатында елде қабылданған карантиндік шаралардың әсері сақталды. Жалпы алғанда, жұмыс көлемінің төмендеуі (толық емес жұмыс күні) немесе жұмыс берушінің бастамасы себебінен негізгі жұмыста аз жұмыс істегендер саны 2021 жылғы I тоқсан деңгейінде сақталып, 256,5 мың адамды құрады.
Уақытша жұмыс істемейтіндер саны (қызметін тоқтата тұру себебі бойынша) 4,8 мың адамды құрады. Оның ішінде 44,1% - сауда саласының қызметкерлері, 14,8% - көлік және қоймалау, 14,8% - өңдеу өнеркәсібі, 9,7% - өзге де қызмет түрлерін ұсыну, 3,6% - білім беру.
2021 жылғы шілде айының соңында ресми түрде жұмыспен қамту органдарында жұмыссыздар ретінде тіркелгендері - 223,5 мың адам. Тіркелген жұмыссыздар үлесі жұмыс күші санының 2,4% - ын құрады.
https://stat.gov.kz/news/ESTAT427053
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЕңбекНарығы #Қазақстан
Уәкілетті органның есебінде айтылғандай, 2021 жылдың II тоқсанында еңбек нарығына коронавирустың таралуын шектеу мақсатында елде қабылданған карантиндік шаралардың әсері сақталды. Жалпы алғанда, жұмыс көлемінің төмендеуі (толық емес жұмыс күні) немесе жұмыс берушінің бастамасы себебінен негізгі жұмыста аз жұмыс істегендер саны 2021 жылғы I тоқсан деңгейінде сақталып, 256,5 мың адамды құрады.
Уақытша жұмыс істемейтіндер саны (қызметін тоқтата тұру себебі бойынша) 4,8 мың адамды құрады. Оның ішінде 44,1% - сауда саласының қызметкерлері, 14,8% - көлік және қоймалау, 14,8% - өңдеу өнеркәсібі, 9,7% - өзге де қызмет түрлерін ұсыну, 3,6% - білім беру.
2021 жылғы шілде айының соңында ресми түрде жұмыспен қамту органдарында жұмыссыздар ретінде тіркелгендері - 223,5 мың адам. Тіркелген жұмыссыздар үлесі жұмыс күші санының 2,4% - ын құрады.
https://stat.gov.kz/news/ESTAT427053
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЕңбекНарығы #Қазақстан
August 24, 2021
Нұрсұлтан Назарбаев 2012 жылғы «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға Бірдей Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламалық мақаласында Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының моделін ұсынды. Бұл тұжырымдама жаппай әлеуметтік масылдық пен жаһандық дағдарыстың себебіне айналған тұтыну қоғамына балама болуға арналған.
«Әлемдік өркениеттің барлық құндылықтары, барлық экономикалық және мәдени байлықтар виртуалды қаржы институттарымен емес, адам еңбегімен жасалады», – деп дұрыс айтты Нұрсұлтан Әбішұлы.
2014 жылғы сәуірде Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі әлеуметтік даму тұжырымдамасы бекітілді және тұтастай алғанда әлеуметтік салада кейіннен әлеуметтік қолайсыздықтың профилактикасына бағытталған әлеуметтік қызметтер мен әлеуметтік көмек көрсетудің интеграцияланған жаңа моделіне көшу жүзеге асырылды. Еңбек әлеуметтік жаңғырту мен жаһандық бәсекеге қабілеттіліктің шешуші факторы ретінде бірінші кезекке қойылған.
Коронавирустық пандемия жағдайында, шекаралар жабылған кезде, ең дамыған елдер тіпті негізгі және маңызды тұтыну заттарына да тәуелділігін айқын сезінді. Бүгінде барлық мемлекеттер азық-түлік қауіпсіздігі, жеткізу тізбегін қайта құрылымдау мәселелерін қайта қарап қана қоймай, өз мемлекеттеріндегі адам еңбегінің қаншалықты маңызды екенін түсінеді.
Жалпы, «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға Бірдей Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» мақаласы ел дамуының жаңа, өте жауапты кезеңінің басталуын белгіледі. Экономикалық өзгерістерді әлеуметтік процестермен ұштастыру, әлеуметтік бағдарланған экономика құру – Елбасы реформалары стратегиясының маңызды элементі.
««Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» басты мақсаты мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға бірдей еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіруі болып айқындалды.
2050-стратегиясының қойылған мақсатқа қол жеткізуге бағытталған 7 негізгі басымдығы неден тұрады? Әлеуметтік жаңғыртудың қазіргі дәуірдегі дамудың маңызды драйвері ретіндегі маңызын қалай сипаттауға болады?
Толығырақ сілтеме бойынша оқыңыз.
https://www.kazpravda.kz/articles/view/kogda-strategii-podkrepleni-trudom
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЖалпығаБірдейЕңбекҚоғамы #2050Стратегиясы #Індет
«Әлемдік өркениеттің барлық құндылықтары, барлық экономикалық және мәдени байлықтар виртуалды қаржы институттарымен емес, адам еңбегімен жасалады», – деп дұрыс айтты Нұрсұлтан Әбішұлы.
2014 жылғы сәуірде Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі әлеуметтік даму тұжырымдамасы бекітілді және тұтастай алғанда әлеуметтік салада кейіннен әлеуметтік қолайсыздықтың профилактикасына бағытталған әлеуметтік қызметтер мен әлеуметтік көмек көрсетудің интеграцияланған жаңа моделіне көшу жүзеге асырылды. Еңбек әлеуметтік жаңғырту мен жаһандық бәсекеге қабілеттіліктің шешуші факторы ретінде бірінші кезекке қойылған.
Коронавирустық пандемия жағдайында, шекаралар жабылған кезде, ең дамыған елдер тіпті негізгі және маңызды тұтыну заттарына да тәуелділігін айқын сезінді. Бүгінде барлық мемлекеттер азық-түлік қауіпсіздігі, жеткізу тізбегін қайта құрылымдау мәселелерін қайта қарап қана қоймай, өз мемлекеттеріндегі адам еңбегінің қаншалықты маңызды екенін түсінеді.
Жалпы, «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға Бірдей Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» мақаласы ел дамуының жаңа, өте жауапты кезеңінің басталуын белгіледі. Экономикалық өзгерістерді әлеуметтік процестермен ұштастыру, әлеуметтік бағдарланған экономика құру – Елбасы реформалары стратегиясының маңызды элементі.
««Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» басты мақсаты мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға бірдей еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіруі болып айқындалды.
2050-стратегиясының қойылған мақсатқа қол жеткізуге бағытталған 7 негізгі басымдығы неден тұрады? Әлеуметтік жаңғыртудың қазіргі дәуірдегі дамудың маңызды драйвері ретіндегі маңызын қалай сипаттауға болады?
Толығырақ сілтеме бойынша оқыңыз.
https://www.kazpravda.kz/articles/view/kogda-strategii-podkrepleni-trudom
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ЖалпығаБірдейЕңбекҚоғамы #2050Стратегиясы #Індет
August 25, 2021
2021 жылғы шілдеде Қазақстан халқының саны 19 млн адамға жеткені туралы жарияланды. Саны мен этникалық құрамы бойынша неғұрлым нақты деректер жақын арада Қазақстан Республикасының 2021 Ұлттық санағының нәтижелері бойынша белгілі болады.
Еліміздің саясаты мен экономикасы үшін ауқымды әрі маңызды іс-шара 2021 жылғы 1 қыркүйекте басталады, ол кезде әрбір қазақстандық өзіне және бүкіл отбасына арналған онлайн-сауалнаманы ресми сайтта толтыра алады.
Соңғы онжылдықтағы қазіргі демографиялық жағдай халықтың жыл сайынғы тұрақты өсуімен сипатталғанына қарамастан, бұл әрдайым болған емес, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында тіпті қиын жағдайға жақын болды.
1990 жылдардағы демографиялық дағдарыс
ӘЭСИ сарапшысы Әлия Оразғалиева ескергендей, 90-шы жылдардың басында Одақ ыдырағаннан және осыған байланысты елдегі саяси және әлеуметтік-экономикалық коллапстан кейін Қазақстан елеулі демографиялық дағдарысқа тап болды. Оған халықтың кетуі, туудың төмен деңгейі және өлімнің жоғары деңгейі себеп болды.
Тәуелсіздіктің алғашқы үш жылында ғана 1,3 миллионнан астам адам елден кетті.
Ең жоғары көші-қон кезеңі 1994 жыл болды – сол кезде Қазақстаннан жарты миллионнан астам қазақстандық кетті.
Жалпы, 1990 жылдан 2002 жылға дейін халық саны 1,8 млн-ға - 16,6-дан 14,8 млн адамға дейін қысқарды. Осылайша, тәуелсіз Қазақстан үшін 2002 жылды демографиялық шұңқырдың түбі деп санауға болады.
Республиканың Тұңғыш Президенті мен билігі ел экономикасын қалпына келтіру және дамыту үшін демографияның маңыздылығын түсіне отырып, 90-шы жылдардың соңына қарай жаңа демографиялық саясаттың айқын бағытын айқындады.
Бұл саясат үш негізгі бағытпен сипатталды:
- бала туудың өсуін ынталандырудың әлеуметтік-экономикалық тетіктерін енгізу
- елге Халықтың көші-қон ағынын қамтамасыз ету
- азаматтардың өмір сүру ұзақтығын ұлғайту және сапасын арттыру
Демографиялық қалпына келтіру
Демографиялық дағдарысты еңсерудің алғашқы нәтижелері 2002 жылға қарай алынды. Осы кезеңнен бастап бала туудың тұрақты өсуі байқалды.
Нәтижесінде қабылданған стратегиялық шаралардың арқасында 2011 жылға қарай Қазақстан халқы өз санын 1990 жылғы деңгейге — 16,6 млн адамға дейін қалпына келтірді.
Әлия Оразғалиева демографиялық ахуалдың жақсаруына бала туудың артуы ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің этникалық қазақ-қандастарды отанына қайтару жөніндегі мақсатты саясаты да ықпал еткенін атап өтті.
Көші-қон саясаты қандастардың тарихи отанына оралуына жағдай жасауды, олардың еңбек ресурстарына мұқтаж өңірлерге қоныстануын ынталандыруды, сондай-ақ олардың бейімделуі мен интеграциялануына жәрдемдесуді қамтыды.
Тәуелсіздік жылдарында республикаға барлығы 1,79 млн этникалық қазақ оралды.
Демографиялық перспективалар
Туудың демографиялық өрлеуі немесе 2000 жылдардың басындағы «бэби-бум» Қазақстанға болашақта халықтың ұдайы өсуінің тұрақты және оңтайлы түрін қамтамасыз етеді. Бұл тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамудың негізі болып табылады.
Халық өсімінің ағымдағы серпіні сақталған жағдайда, 2025 жылға қарай Қазақстанда халық санының кемінде 1 млн адамға ұлғаюы күтілуде.
Осылайша, алдағы жылдары халықтың депопуляциясы проблемасы біздің елге қауіп төндірмейді. Дегенмен, демографиялық өсудің ағымдағы көрсеткіштерін сақтау және көбейту елдің адами капиталын ұлғайтудың тиісті саясатымен нығайтылуы тиіс.
«Осы шарттарды сақтай отырып, Қазақстанға одан әрі қарышты дамуға кепілдік беріледі, бұл болашақта тұрақты және теңгерімді демографиялық өсу үшін негіз болып табылады», - деп түйіндеді А.Оразғалиева.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘЭСИ_Демография #Қазақстан
https://365info.kz/2021/08/demografiya-kazahstana-i-stran-sng-itogi-30-let-nezavisimosti
Еліміздің саясаты мен экономикасы үшін ауқымды әрі маңызды іс-шара 2021 жылғы 1 қыркүйекте басталады, ол кезде әрбір қазақстандық өзіне және бүкіл отбасына арналған онлайн-сауалнаманы ресми сайтта толтыра алады.
Соңғы онжылдықтағы қазіргі демографиялық жағдай халықтың жыл сайынғы тұрақты өсуімен сипатталғанына қарамастан, бұл әрдайым болған емес, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында тіпті қиын жағдайға жақын болды.
1990 жылдардағы демографиялық дағдарыс
ӘЭСИ сарапшысы Әлия Оразғалиева ескергендей, 90-шы жылдардың басында Одақ ыдырағаннан және осыған байланысты елдегі саяси және әлеуметтік-экономикалық коллапстан кейін Қазақстан елеулі демографиялық дағдарысқа тап болды. Оған халықтың кетуі, туудың төмен деңгейі және өлімнің жоғары деңгейі себеп болды.
Тәуелсіздіктің алғашқы үш жылында ғана 1,3 миллионнан астам адам елден кетті.
Ең жоғары көші-қон кезеңі 1994 жыл болды – сол кезде Қазақстаннан жарты миллионнан астам қазақстандық кетті.
Жалпы, 1990 жылдан 2002 жылға дейін халық саны 1,8 млн-ға - 16,6-дан 14,8 млн адамға дейін қысқарды. Осылайша, тәуелсіз Қазақстан үшін 2002 жылды демографиялық шұңқырдың түбі деп санауға болады.
Республиканың Тұңғыш Президенті мен билігі ел экономикасын қалпына келтіру және дамыту үшін демографияның маңыздылығын түсіне отырып, 90-шы жылдардың соңына қарай жаңа демографиялық саясаттың айқын бағытын айқындады.
Бұл саясат үш негізгі бағытпен сипатталды:
- бала туудың өсуін ынталандырудың әлеуметтік-экономикалық тетіктерін енгізу
- елге Халықтың көші-қон ағынын қамтамасыз ету
- азаматтардың өмір сүру ұзақтығын ұлғайту және сапасын арттыру
Демографиялық қалпына келтіру
Демографиялық дағдарысты еңсерудің алғашқы нәтижелері 2002 жылға қарай алынды. Осы кезеңнен бастап бала туудың тұрақты өсуі байқалды.
Нәтижесінде қабылданған стратегиялық шаралардың арқасында 2011 жылға қарай Қазақстан халқы өз санын 1990 жылғы деңгейге — 16,6 млн адамға дейін қалпына келтірді.
Әлия Оразғалиева демографиялық ахуалдың жақсаруына бала туудың артуы ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің этникалық қазақ-қандастарды отанына қайтару жөніндегі мақсатты саясаты да ықпал еткенін атап өтті.
Көші-қон саясаты қандастардың тарихи отанына оралуына жағдай жасауды, олардың еңбек ресурстарына мұқтаж өңірлерге қоныстануын ынталандыруды, сондай-ақ олардың бейімделуі мен интеграциялануына жәрдемдесуді қамтыды.
Тәуелсіздік жылдарында республикаға барлығы 1,79 млн этникалық қазақ оралды.
Демографиялық перспективалар
Туудың демографиялық өрлеуі немесе 2000 жылдардың басындағы «бэби-бум» Қазақстанға болашақта халықтың ұдайы өсуінің тұрақты және оңтайлы түрін қамтамасыз етеді. Бұл тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамудың негізі болып табылады.
Халық өсімінің ағымдағы серпіні сақталған жағдайда, 2025 жылға қарай Қазақстанда халық санының кемінде 1 млн адамға ұлғаюы күтілуде.
Осылайша, алдағы жылдары халықтың депопуляциясы проблемасы біздің елге қауіп төндірмейді. Дегенмен, демографиялық өсудің ағымдағы көрсеткіштерін сақтау және көбейту елдің адами капиталын ұлғайтудың тиісті саясатымен нығайтылуы тиіс.
«Осы шарттарды сақтай отырып, Қазақстанға одан әрі қарышты дамуға кепілдік беріледі, бұл болашақта тұрақты және теңгерімді демографиялық өсу үшін негіз болып табылады», - деп түйіндеді А.Оразғалиева.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #ӘЭСИ_Демография #Қазақстан
https://365info.kz/2021/08/demografiya-kazahstana-i-stran-sng-itogi-30-let-nezavisimosti
August 26, 2021
ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтышақовтың пікірінше, қоғамда қазақстандық патриотизмді қабылдау, бұл тақырып теріс тұрғыда талқыланатын жекелеген жағдайларға қарамастан, жалпы алғанда оң сипатқа ие. Халықтың көпшілігі үшін Отанға деген адалдық пен сүйіспеншілік, елдің және оның көрнекті азаматтарының жетістіктері үшін мақтаныш сияқты құндылықтар іргелі болып табылады.
Бұл тұрғыда мемлекеттік билікпен патриотизм әрқашан қоғамдағы тұрақтылықты, азаматтық бейбітшілік пен келісімді қамтамасыз етудегі негіздердің бірі болып табылатын маңызды идеологиялық бағыт ретінде белгіленгенін атап өткен жөн.
Арман Тоқтышақов қазақстандық патриотизмнің негізгі ұстанымдары мен қағидаттары Нұрсұлтан Назарбаев бастамашылық еткен «Рухани жаңғыру» және ««Қазақстан-2050» Стратегиясы» сияқты аса маңызды стратегиялық бағдарламалық құжаттарда көрініс тапқанына назар аударады.
Бұл бағдарламаларда өз мәдениетін, өзіндік ұлттық кодын сақтау арқылы патриоттық сезімді қалыптастыруға ерекше назар аударылады. Бұл ретте «патриотизмнің негізі мемлекет пен азаматтың мақсаттары барлық негізгі бағыттар мен құндылықтарға сәйкес келетіндігінде» деп атап көрсетіледі.
Қоғамда патриотизмді дамыту және нығайту арқылы құндылық бағдарларын қалыптастырудың маңыздылығы туралы Президенттің таяудағы Қазақстан халқына Жолдауында да айтылған. Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, «біздің қоғамда патриотизм, білімге ұмтылу, еңбексүйгіштік, ынтымақтастық және жауапкершілік сияқты қасиеттерді насихаттау қажет».
Қазақстандық патриотизмді дамытуға бағытталған жоғарыда аталған барлық идеологиялық ұстанымдар қоғамда кең қолдау табады. Demoscope қоғамдық пікірге экспресс-мониторинг жүргізу бюросы осы жазда жүргізген «қазақстандықтардың басты қоғамдық құндылықтары» тақырыбындағы сауалнама нәтижелеріне сәйкес, «бірлік пен патриотизм сезімі» қазақстандықтар үшін барынша басым он құндылықтың бірі болып шықты.
«Соңғы уақытта қазақстандық патриотизм азаматтық секторда белсенді түрде көрініс табуда. Атап айтқанда, бұл еріктілер қозғалысының қарқынды дамуында көрініс табады. Өткен жыл Еріктілер жылы деп жарияланғаны кездейсоқ емес, оның аясында пандемия кезінде денсаулық сақтау жүйесін қолдау және халықтың әлеуметтік осал топтарына көмек көрсету бойынша белсенді жұмыс жүргізген «Birgemiz» республикалық фронт-офисі ашылды. Ресми деректер бойынша, бүкіл ел бойынша ТЖ кезінде волонтерлік қызметке *36* мыңнан астам адам тартылған. *850* мыңнан астам адамға белсенділер көмек көрсеткен», - дейді Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
Арман Тоқтышақовтың пікірінше, патриоттық құндылықтар орталығында орналасқан қазақстандық қоғамдық бірлік пен келісім жүйесі өзінің тиімділігін дәлелдеді. Қазақстанның осы саладағы жетістіктері Халықаралық тұрақсыздық, түрлі елдердегі этносаралық және дінаралық қақтығыстар, мультимәдениеттілік дағдарысы жағдайында ерекше маңызға ие болуда. Атап айтқанда, Қазақстан халқы Ассамблеясының тәжірибесін бүгіннің өзінде басқа елдер, бірінші кезекте посткеңестік кеңістік (Ресей, Қырғызстан, Молдова) пайдаланады.
«Жалпы, патриоттық сезім қазақстандық қоғамның бірлігі мен ынтымағын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады деп толық сеніммен айтуға болады. Ол біздің адамдарды шынайы құндылықтардың айналасына біріктіреді, мемлекеттің одан әрі табысты және серпінді дамуының факторы болып табылады», - деп түйіндеді ӘЭСИ сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Патриотизм #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/61498b7c5fb3932faa0f56bc/#header
Бұл тұрғыда мемлекеттік билікпен патриотизм әрқашан қоғамдағы тұрақтылықты, азаматтық бейбітшілік пен келісімді қамтамасыз етудегі негіздердің бірі болып табылатын маңызды идеологиялық бағыт ретінде белгіленгенін атап өткен жөн.
Арман Тоқтышақов қазақстандық патриотизмнің негізгі ұстанымдары мен қағидаттары Нұрсұлтан Назарбаев бастамашылық еткен «Рухани жаңғыру» және ««Қазақстан-2050» Стратегиясы» сияқты аса маңызды стратегиялық бағдарламалық құжаттарда көрініс тапқанына назар аударады.
Бұл бағдарламаларда өз мәдениетін, өзіндік ұлттық кодын сақтау арқылы патриоттық сезімді қалыптастыруға ерекше назар аударылады. Бұл ретте «патриотизмнің негізі мемлекет пен азаматтың мақсаттары барлық негізгі бағыттар мен құндылықтарға сәйкес келетіндігінде» деп атап көрсетіледі.
Қоғамда патриотизмді дамыту және нығайту арқылы құндылық бағдарларын қалыптастырудың маңыздылығы туралы Президенттің таяудағы Қазақстан халқына Жолдауында да айтылған. Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, «біздің қоғамда патриотизм, білімге ұмтылу, еңбексүйгіштік, ынтымақтастық және жауапкершілік сияқты қасиеттерді насихаттау қажет».
Қазақстандық патриотизмді дамытуға бағытталған жоғарыда аталған барлық идеологиялық ұстанымдар қоғамда кең қолдау табады. Demoscope қоғамдық пікірге экспресс-мониторинг жүргізу бюросы осы жазда жүргізген «қазақстандықтардың басты қоғамдық құндылықтары» тақырыбындағы сауалнама нәтижелеріне сәйкес, «бірлік пен патриотизм сезімі» қазақстандықтар үшін барынша басым он құндылықтың бірі болып шықты.
«Соңғы уақытта қазақстандық патриотизм азаматтық секторда белсенді түрде көрініс табуда. Атап айтқанда, бұл еріктілер қозғалысының қарқынды дамуында көрініс табады. Өткен жыл Еріктілер жылы деп жарияланғаны кездейсоқ емес, оның аясында пандемия кезінде денсаулық сақтау жүйесін қолдау және халықтың әлеуметтік осал топтарына көмек көрсету бойынша белсенді жұмыс жүргізген «Birgemiz» республикалық фронт-офисі ашылды. Ресми деректер бойынша, бүкіл ел бойынша ТЖ кезінде волонтерлік қызметке *36* мыңнан астам адам тартылған. *850* мыңнан астам адамға белсенділер көмек көрсеткен», - дейді Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы.
Арман Тоқтышақовтың пікірінше, патриоттық құндылықтар орталығында орналасқан қазақстандық қоғамдық бірлік пен келісім жүйесі өзінің тиімділігін дәлелдеді. Қазақстанның осы саладағы жетістіктері Халықаралық тұрақсыздық, түрлі елдердегі этносаралық және дінаралық қақтығыстар, мультимәдениеттілік дағдарысы жағдайында ерекше маңызға ие болуда. Атап айтқанда, Қазақстан халқы Ассамблеясының тәжірибесін бүгіннің өзінде басқа елдер, бірінші кезекте посткеңестік кеңістік (Ресей, Қырғызстан, Молдова) пайдаланады.
«Жалпы, патриоттық сезім қазақстандық қоғамның бірлігі мен ынтымағын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады деп толық сеніммен айтуға болады. Ол біздің адамдарды шынайы құндылықтардың айналасына біріктіреді, мемлекеттің одан әрі табысты және серпінді дамуының факторы болып табылады», - деп түйіндеді ӘЭСИ сарапшысы.
#ӘЭСИ #ӘЭСИ_ӘлеуметТану #Патриотизм #Қазақстан
https://iwep.kz/#/posts/61498b7c5fb3932faa0f56bc/#header
September 22, 2021