IWEP.KZ(ИМЭП/ӘЭСИ)
644 subscribers
143 photos
8 videos
1.87K links
Институт мировой экономики и политики при Фонде Нурсултана Назарбаева
加入频道
​​Қарашадағы қоғамдық пікір мониторингінің нәтижелері ҚР халқының елдегі өмір сапасының әртүрлі аспектілерін бағалаудағы жағдайдың қалай екенін көрсетті.

Сауалнама аясында респонденттерге өмірінің әртүрлі жақтарын 5 балдық шкала бойынша бағалау ұсынылды. Қорытындысы бойынша өмір сапасын бағалау рейтингінің алғашқы екі орнын «өз құқықтары мен жеке бостандықтарының қорғалуы» (4,23 балл) және «жеке қауіпсіздік» (4,22 балл) критерийлері алады.

Сонымен қатар, жалпы халық өз денсаулығының жай-күйіне және қолда бар білім деңгейіне қанағаттанады (4,17 баллдан). Тұрғын үй жағдайлары (4,04) сияқты өмір сүру сапасының критерийі аз ұпай жинады.

сауалнамаға қатысқан қазақстандықтар өз жұмыстарына және мансаптарына (3,91 балл), демалыс және бос уақытты өткізу мүмкіндігіне (3,78), сондай-ақ өздерінің материалдық жағдайына (3,28) аз дәрежеде қанағаттанады.

#ӘЭСИ #Қазақстан #Мониторинг
​​Биылғы жыл ауқымды саяси реформалардың белгісімен өтуде. Негізгі оқиғалардың ішінде: президенттік саяси реформалар бағдарламасы, Конституциялық реформа, кезектен тыс президенттік сайлау.

Ішкі саяси күн тәртібі аясында 2022 жылдың негізгі саяси оқиғалары қандай болды?

ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтушақов атап өткендей, биылғы жылы Президенттің 3 бағдарламалық баяндамасы бөлініп, оның барысында жүйелі саяси және экономикалық реформалар ұсынылды.

10 қаңтарда Президент мәжілісте сөз сөйледі, онда қаңтардағы оқиғаларға баға берілді, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық, әскери және басқа салалардағы реформалардың бағыттары берілді.

16 наурызда Мемлекет басшысы Қазақстан халқына – «Жаңа Қазақстан: жаңару және жаңғырту жолы». жолдауын жолдады. Жолдауда президенттік саяси реформалар бағдарламасы ұсынылды.

2019 жылдан бастап жүзеге асыру шеңберінде 10-ға жуық заң қабылданған саяси реформалардың 4 пакеті өздерінің логикалық жалғасын тауып, неғұрлым ауқымды сипатқа ие болды.

1 қыркүйекте тағы бір жолдау ұсынылды – «Әділ мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам». Күзде әлеуметтік-экономикалық күн тәртібі шешуші болды, сондықтан Жолдау жүйелі экономикалық реформаларға көбірек көңіл бөлгені қисынды.

ӘЭСИ сарапшысы атап өткендей, бастамашылық жасалған саяси реформалар ҚР Конституциясына тиісті өзгерістер енгізуді талап етті. Президент бүкілхалықтық референдум арқылы конституцияға түзетулер енгізу туралы шешім қабылдады.

5 маусымда ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша республикалық референдум өтті. Конституциялық түзетулер Негізгі Заңның 30-дан астам баптарына әсер етті-бұл бүкіл Конституцияның үштен бірі.

Референдум өткізудің табыстылығын дауыс берудің ресми қорытындылары куәландырады. Референдум қорытындысы бойынша азаматтардың 77%-ы Конституцияға өзгерістер енгізуге дауыс берді, келу 68% құрады.

Конституцияға енгізілген түзетулер азаматтардың құқықтарын қорғау тетігін күшейтуге, Парламенттің рөлі мен мәртебесін арттыруға, билікті монополиясыздандыруға және бәсекелестікті арттыруға бағытталған.

Ағымдағы жылы партиялық және қоғамдық-саяси өмірде қандай өзгерістер болды және келесі жылы қандай өзгерістер болады деп күтілуде? ҚР Президенті сайлауының негізгі нәтижелері мен маңызы қандай? Елде жүргізіліп жатқан қайта құрулардың негізгі мақсаты қандай?

Толығырақ мына сілтемеден оқыңыз: https://turanpress.kz/politika-i-vlast/4972-itogi-2022-goda-glavnye-politicheskie-sobytija-v-kazahstane.html

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Қазақстан
​​Өткен жылы Таяу Шығыс сияқты маңызды өңірде Қазақстанның сыртқы саяси белсенділігінің артуы байқалды, ол келісімдер жасасумен, сондай-ақ ең жоғары деңгейдегі сапарлармен және кездесулермен бағытталды. Өткен жылы Қазақстанның Таяу Шығыс бағытындағы басты жетістіктері қандай?

Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы Лидия Пархомчик
назар аударғандай, екіжақты және көпжақты форматтар шеңберінде Қазақстан мен оның Таяу Шығыс әріптестері арасындағы сапарлар мен кездесулердің жиілігі артты. 2022 жылы ҚР Президенті БАӘ, Катар, Иран, Сауд Арабиясына ресми сапарлар жасады. Сондай-ақ, Қазақстанға Катар әмірі келді.

«Осы уағдаластықтардың нәтижелері бойынша тараптар сауда-экономикалық ынтымақтастықты да, көліктік-логистикалық өзара әрекеттерді де, әрине, қаржылық бағытты ұлғайту туралы уағдаластықтар спектрін кеңейтті деп айтуға болады», - дейді ӘЭСИ сарапшысы.

Л. Пархомчиктің бағалауы бойынша, бұл тұрғыда Иран тарапымен болашақ өзара әрекеттестік ерекше қызығушылық тудырады, өйткені 2022 жылдың желтоқсан айының басында Еуразиялық экономикалық комиссия мен Иран тарапы арасындағы еркін сауда аймағы туралы толыққанды келісім дайындау туралы келіссөздер процесінің аяқталғаны белгілі болды.

«Біз бұл келісімді келісімнің барлық қатысушыларының үкіметтері ратификациялайды деп күтеміз. Алайда, егер біз 2023 жылы осы құжатқа қол қойатын болсақ, бұл тек ЕЭК форматында ғана емес, Қазақстан мен Иран арасындағы екіжақты қатынастарда да ынтымақтастыққа қосымша серпін болады», - деп атап өтті Лидия Пархомчик.

Таяу Шығыс елдерімен өзара әрекеттістік кезінде Қазақстан қандай мәселелерге тап болады? Өткен жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан мен Таяу Шығыс елдері арасындағы сауданың жиынтық көлемі қанша құрады және бұл тұрғыда оң динамика байқалады ма? Көліктік-логистикалық сипаттағы қандай бастамалар екі аймақ арасындағы көлік ағынын арттыруға бағытталған?

Толығырақ біздің ресми сайттан оқыңыз: https://iwep.kz/#/posts/63b5b607bfc8dd06d1a4d527/#header

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Халықаралық_Қатынастар #Қазақстан #Таяу_Шығыс
​​Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша 2024 жылдың қаңтарынан бастап Ұлттық қордың инвестициялық табысының жартысы балаларға жіберілетін болады. Осыған байланысты Мемлекет басшысы Ұлттық банк пен Үкіметке Ұлттық қорды басқаруды жетілдіруді тапсырды.

ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтышақов атап өткендей, бүгінгі күні мемлекет адами капиталды дамытуға және қазақстандықтардың әлеуметтік қорғалуына жағдай жасауға бағытталған бірқатар жүйелі шараларды жүзеге асыруда. «Ұлттық қор - балалар» бастамасы әлеуметтік-экономикалық саясаттағы әділдіктің тиімді көрінісі, аса маңызды әлеуметтік бастама болып табылады.

«Ұлттық Банк пен Үкіметтің есептеулері бойынша, 18 жасқа толуына орай жеке шотта шамамен 3 мың доллар жинақталатын болады. Басқа деректерге сүйенсек, сома шоттың қашан ашылғанына байланысты $5-тен $6 мыңға дейін өзгеруі мүмкін», - деп атап өтті Арман Тоқтушақов.

А. Тоқтышақовтың пікірінше, «Ұлттық қор-балаларға» жобасын іске асыру өскелең ұрпақтың бойында болашаққа белгілі бір материалдық үлес қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ «Қазақстан халқына» ҚҚ-на жыл сайын «Самұрық-Қазына» қорының таза табысының кемінде 7% аудару жоспарланып отырғанын еске салды.

«Бүгінде жаңа экономикалық бағыттың басымдықтарының бірі ұлттық табысты әділ бөлу болып табылады, атап айтқанда, «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы арқылы іске асырылуда. Бұдан басқа, алдағы кезеңде стратегиялық инфрақұрылымдық жобаларды, сондай-ақ адами капиталды дамытуға бағытталған жобаларды іске асыруға баса назар аудара отырып, Ұлттық қор қаражатын орынды және тиімді пайдалану маңызды міндет болып табылады», - деді Арман Тоқтушаков.

«Ұлттық қор-балаларға» бағдарламасының жұмыс механизмі туралы толығырақ мына сілтеме бойынша оқыңыз: https://www.inform.kz/ru/kak-budet-rabotat-iniciativa-prezidenta-nacfond-detyam_a4022886

#ӘЭСИ #ҰлттықҚор #Балаларға #Қазақстан
​​ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтушақов атап өткендей, алдағы Мәжіліс сайлауының қорытындысы бойынша мықты бір мандатты депутаттардың көп санының қатысуымен неғұрлым өкілді парламент құрылатын болады. Сарапшының пікірінше, оған 4-5 партия кіре алады.

«Әрине, көп нәрсе партиялардың өздеріне және бір мандатты кандидаттарға, олардың саяси әлеуетіне, азаматтарға қызықты даму бағдарламаларын ұсыну қабілетіне, сайлаушылармен сапалы жұмыс істеуге байланысты болады»,-деп атап өтті ӘЭСИ сарапшысы.

Жалпы, А. Тоқтышақов алдағы сайлау бәсекелестік пен ашықтық сияқты негізгі демократиялық қағидаттарға сәйкес өтуі керек екеніне назар аударады.

Сайлау жарысының негізгі интригасы қандай болады?

Толығырақ сілтемеден оқыңыз: https://qmonitor.kz/politics/4671

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Сайлау #Қазақстан #Парламент
​​Әлемдік облигациялар нарығы ағымдағы жылдың басында оң бастама көрсетіп отыр. Мәселен, 1-18 қаңтар аралығында әлемдік эмитенттер $586 млрд сомасына облигациялар орналастырды. Бұл нарықтың 4,1% мөлшеріндегі өсу көрсеткішіне сәйкес келеді.

Bloomberg агенттігі атап өткендей, осы уақыт аралығында бұл динамика 1999 жылдан бері ең үздік болып табылады. Қарыз құралдарының ең үлкен көлемін қаржы компаниялары орналастырды – шамамен $250 млрд. Мемлекеттік облигациялардың көлемі шамамен $214 млрд, ал қаржылық емес компаниялар – шамамен $124 млрд құрады.

#ӘЭСИ #Экономика
​​2022-2023 жылдардағы сайлау кезеңі мәре сызығына шықты. ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтушақов атап өткендей, нәтижесінде Парламенттің төменгі палатасы мен жергілікті өкілді органдар жаңартылатын сайлауды биліктің негізгі институттарын бүгін жүзеге асырылып жатқан қайта жүктеудің бір бөлігі ретінде қарастырған жөн.

Сарапшы атап өткендей, қоғамда алдағы парламенттік сайлаудан жоғары үміт күтілуде. Қазақстандықтар Парламенттің жаңа құрамы құрылғаннан кейін олардың жоғары өкілді органдағы мүдделері жақсы көрініс табады деп үміттенеді.

Арман Тоқтышақов сонымен қатар сайлау өтетін жаңалықтарға назар аударды.

Бірінші маңызды жаңалық - биліктің өкілді органдарын қалыптастыру принциптерін өзгерту. 70⁄30 (партиялық тізімдер бойынша 70%, бір мандатты округтер бойынша 30%) қатынасында Мәжілісті қалыптастырудың аралас пропорционалды-мажоритарлық жүйесіне көшу жүзеге асырылды. 50⁄50 арақатынасы бар аралас модель облыстар мен Республикалық маңызы бар қалалардың мәслихаттарын сайлауда енгізілді. 100% мажоритарлық жүйе аудандық және қалалық мәслихаттарда енгізіледі.

Екінші жаңалық-Мәжіліске сайлау кезінде саяси партиялардың өту шегін 7-ден 5%-ға дейін төмендету, сондай-ақ барлық деңгейдегі сайлау бюллетеньдеріне "барлығына қарсы" бағанын енгізу.

Сайлау процесіне және алдағы сайлауға әсер ететін үшінші жаңалық – саяси партияларды тіркеу процедурасын жеңілдету.

«Осылайша, «ескі ережелер» бойынша сайланған өкілді билік органдары кезектен тыс сайлау циклі арқылы жаңарту рәсімінен өткеннен кейін азаматтардың ең кең топтарының мүдделерін білдіретін депутаттардың жаңа құрамы қалыптастырылады. Ең бастысы, нәтижесінде Мәжіліс пен мәслихаттар жұмысының тиімділігі артуы тиіс», - деп атап өтті Арман Тоқтушақов.

Қазақстанның саяси жүйесін қайта іске қосудың негізгі мәні неде және оның нақты орын алуы үшін не қажет?

Толығырақ біздің ресми сайттан оқыңыз: https://iwep.kz/#/posts/63ca73f4bfc8dd06d1a4d52a/#header

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Сайлау #Парламент #Қазақстан
​​ӘЭСИ сарапшысы Лидия Пархомчиктің пікірінше, Анкара мен Стокгольм Түркияның НАТО-ға кіруіне қатысты келіссөздер процесін жалғастыру мүмкіндігін сақтап қалды. Оның пікірінше, бұл үшін Швеция мен Түркияның тиісті дипломатиялық тетіктері бар, НАТО алаңдарында да, басқа еуропалық форумдарда да кездесуге мүмкіндігі бар.

«Әрине, Финляндия мен Швецияның НАТО-ға кіруін қолдаудан бас тарту қаупі Анкара тарапынан еуропалық саясатқа әсер етудің маңызды тетігі болып табылады. Бұны қажет болған жағдайда түрік тарапы пайдаланатын болады. Сондықтан, осы мәселе бойынша қандай да бір түпкілікті шешімді күту, әсіресе Анкара тарапынан теріс шешім күту әлі ерте. Қосымша консультациялар, дипломатиялық арналар арқылы қатынастарды одан әрі нақтылау орын алуы мүмкін», - деп атап өтті Лидия Пархомчик.

Швеция мен Финляндияның НАТО-дағы серіктестері (ең алдымен АҚШ) жағдайды тегістеу үшін өздерінің дипломатиялық арналарын белсенді пайдаланады деп күтуге бола ма?

Толығырақ біздің ресми сайттан оқыңыз: https://iwep.kz/#/posts/63d29504bfc8dd06d1a4d52c/#header

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Халықаралық_Қатынастар #Түркия #Швеция
​​Өткен жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен саяси жүйені ырықтандыру, бәсекелестікті күшейту және азаматтардың мемлекетті басқарудағы рөлін арттыру бойынша процестер іске қосылды.

Жалпыұлттық референдум арқылы барлық негізгі саяси қайта құрулардың құқықтық негізін қалаған Конституциялық реформа қабылданды. Жаңа ережелерге сәйкес биліктің өкілді институттары аралас пропорционалды-мажоритарлық жүйе бойынша құрылады.

ӘЭСИ сарапшысы Арман Тоқтушақов атап өткендей, аралас модельді енгізудің арқасында Мәжіліске сайлау неғұрлым жанданған және белсенді өтуі тиіс. Партиялар арасында да, одақтас кандидаттар арасында да күрес пен жоғары бәсекелестік өрістетілу керек.

«Сайлау қорытындысы бойынша көппартиялы Парламент құрылуы керек (оған 4-5 партия кіруі мүмкін), мықты бір мандатты депутаттар көп болуы керек»,-деп атап өтті сарапшы.

Парламенттік сайлау болып табылатын алдағы маңызды ішкі саяси оқиға туралы толығырақ біздің сайттан оқыңыз: https://iwep.kz/#/posts/63d0f540bfc8dd06d1a4d52b/

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Сайлау #Парламент #Мәжіліс #Қазақстан
​​АҚШ-тағы кезекті 60 президенттік сайлауға бір жарым жылдан астам уақыт қалды. Олар 2024 жылдың 5 қарашасына жоспарланған. Американың болашағы кімнің өкілі - республикашыл немесе демократ билікке келетініне байланысты болады. Кім президенттікке үміткер бола алады және сайлау нәтижелері әлемнің басқа елдеріне қалай әсер етуі мүмкін?

Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы Жұмабек Сарабеков алдағы сайлау күресінің барысы көбіне Америка Құрама Штаттары экономикасының жағдайына байланысты болады деп есептейді. Әдетте, «кімге дауыс беру керек?» деген сұрақ сайлаушылар мен сайлаушылардың жалпы көңіл-күйін белгілейтін қаржылық жағдай. Осыған байланысты үлкен интрига сақталады.

«Өзім үшін рекордтық инфляциямен күресу мақсатында - 2022 жылдың мамырында ол 8,6% - ға жетті, бұл соңғы 40 жылдағы рекорд болды-АҚШ қаржы билігі ақша-несие саясатын күрт қатайтып, негізгі мөлшерлемені көтере бастады. Ағымдағы жылдың басында ол 4,5% - ға жетті. Нәтижесінде инфляция аздап баяулады-2022 жылдың желтоқсанына қарай 6,5% дейін. Алайда, экономикалық белсенділіктің төмендеуіне әкелетін осындай қатаң шаралардың арқасында АҚШ қазір рецессияға тап болу қаупі бар. Жойқын құлдырау сценарийі екіталай екені анық, алайда экономикалық проблемалардың шыңы сайлауалды кезеңде болуы мүмкін, бұл қазіргі әкімшілікке қатысты сынды күшейтеді және Байденнің қарсыластарының қолында жақсы трамплин болады», - деп атап өтті ӘЭСИ сарапшысы.

Американдықтардың сайлауалды көңіл-күйіне тағы қандай негізгі факторлар әсер етеді?

Толығырақ мына сілтемеден оқыңыз: https://www.inform.kz/kz/aksh-tagy-2024-zhylgy-prezident-saylauy-negizgi-umitkerler-kimder_a4030963

#ӘЭСИ #ӘЭСИ_Саясат #Сайлау #АҚШ