Qozog‘iston Sibir daryolarini Markaziy Osiyoga burish loyihasini yana ko‘tardi

Sibir daryolarini Qozog‘iston va Markaziy Osiyoga ko‘chirish loyihasi haqida Qozog‘iston Xalq Assambleyasi a’zosi, siyosatshunos Oqbope Abilqosimova “Valday klubi”ning Markaziy Osiyo konferensiyasida ishtirok etishi munosabati bilan aytib o‘tdi. U g‘oyaga tijoriy yondashuvni taklif qildi.

Norasmiy xabarlarga koʻra, Qozogʻiston tomon rozi, endi Oʻzbekistonning ham fikri kutilmoqda.

🔥🔥🔥🔥

🇮🇹 EU4Ocean Yozgi Maktabi

EU4Ocean Summer School – bu talabalar va yosh mutaxassislar uchun mo‘ljallangan 5 kunlik intensiv dastur bo‘lib, okeanning barqaror rivojlanishiga bag‘ishlangan. Yozgi maktab 2025-yil 29-iyundan 4-iyulgacha Italiyadagi Venetsiya shahrida bo‘lib o‘tadi. Dastur asosan O‘rta yer dengizi va Qora dengiz hamda okean boshqaruvida tabiiy yechimlarga qaratiladi. Ishtirokchilar xalqaro tashabbuslar, samarali hamkorlik usullari va loyihalarni boshqarish bo‘yicha qimmatli bilimlarga ega bo‘ladilar.

Kimlar ariza topshirishi mumkin?

🤴Magistratura va PhD talabalari, shuningdek 35 yoshgacha bo‘lgan yosh mutaxassislar

🤴Okean bilan bog‘liq sohaga qiziqqan turli yo‘nalish vakillari

Ishtirok etish shartlari:

🤴Yashash xarajatlari (umumiy xonalarda) qoplanadi

🤴Tushliklar va jamoaviy kechki taom (social dinner) dasturga kiritilgan

🤴UNESCO-IOC tomonidan 5 nafar ishtirokchiga transport xarajatlari uchun grant ajratiladi


🗓 Ariza topshirish uchun oxirgi muddat: 2025-yil 16-mart

🔗 Batafsil ma'lumot

🔥🔥🔥🔥

🔥🔥🔥🔥
Yer iqlimini vulqon otilishlari va quyosh shakllantiradi

Millionlab yillar davomida Yer iqlimi ichki omillar, masalan, vulqon faolligi, va tashqi omillar, masalan, quyoshdagi o‘zgarishlar ta’sirida shakllangan.

Olimlar qadimgi iqlim ma’lumotlarini yuqori aniqlikda sinxronlashtirib, Hindistonning g‘arbiy va markaziy qismlarida joylashgan Dekan platosidagi katta magmatik hudud – Dekan yotqiziqlarida sodir bo‘lgan ommaviy vulqon otilishlari global ekotizimlarga qanday ta’sir ko‘rsatganini ko‘rsatib berdi. Okean yotqiziqlaridagi geokimyoviy izlarni tahlil qilib, ular vulqon faolligi va iqlim o‘zgarishlari o‘rtasidagi bog‘liqlikni tasdiqlovchi ishonchli dalillar topdilar. Bu kashfiyot bizning Yer tarixi haqidagi tasavvurlarimizni o‘zgartiradi.

O‘n ming yillardan millionlab yillargacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida Yer iqlimi ichki va tashqi omillar ta’sirida shakllandi. Radioaktiv yemirilish natijasida ajralib chiqadigan issiqlik hamda vulqon faolligi natijasida ajraladigan gazlar, jumladan, oltingugurt dioksidi (SO₂) va karbonat angidrid (CO₂), atmosfera va okean holatiga ta’sir qiladi. Yer orbitasining Quyosh atrofida siklik o‘zgarishi sayyoraga yetib boradigan quyosh energiyasining miqdori va taqsimotini o‘zgartirib, mavsumiy o‘zgarishlarga sabab bo‘ladi. Ushbu ichki va tashqi omillar murakkab geokimyoviy jarayonlar orqali o‘zaro ta’sirlashib, biz bugun kuzatayotgan iqlimni shakllantiradi.

Bremen universitetining Dengiz ekologik fanlari markazi olimlari geologik ma’lumotlardagi quyosh radiatsiyasining ritmik o‘zgarishlaridan foydalanib, Janubiy Atlantika va Shimoli-g‘arbiy Tinch okeanidagi geologik iqlim arxivlarini sinxronlashtirdi. Ushbu asosiy yozuvlar bo‘r davrining so‘nggi million yilini qamrab olib, 5000 yil yoki undan ham aniqroq sinxronlashtirilgan. Yer tarixida bir necha bor yirik vulqon faolligi sayyora yuzasidagi hayotning ommaviy qirilib ketishiga olib kelgan. Ayniqsa, vulqon gazlari, xususan, karbon va oltingugurt dioksidining ajralishi asosiy omil bo‘lishi mumkin.

Tadqiqotchilar ikkala okeanda ham osmiyning izotop tarkibidagi o‘zgarishlarning ikki bosqichini aniqladilar. Bu bosqichlar Dekan trapplarining asosiy otilish davrlari bilan mos keldi. Qiziqarli tomoni shundaki, bu o‘zgarishlar turli xil ekologik ta’sirlar ko‘rsatganini qazilma qoldiqlar isbotlaydi. Olimlar taxminan 66,288 million yil oldin ro‘y bergan Dekan yotqiziqlaridagi yirik vulqon faolligining dastlabki bosqichida oltingugurtga boy otilishlar yuz bergan, bu esa mahalliy va ehtimol global ekotizimlarga salbiy ta’sir ko‘rsatgan, degan xulosaga kelishdi.

🔥🔥🔥🔥

2 soat ichida respublikamizning 2 hududida 2-3 ballik zilzila kuzatildi

1. Toshkent vaqti bilan 6:16 da poytaxtning barcha hududlarida 2-3 ballik zilzila kuzatildi.

2. Toshkent vaqti bilan 8:11 da Andijon viloyatining Xoʻjaobod, Buloqboshi, Jalaquduq tumanlarida ham 2-3 ballik zilzila kuzatildi.

🔥🔥🔥🔥

1️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣
Rixter shkalasiga asoslangan zilzila darajalari va ularning ta’siri

0–2,9 (Juda kichik)
Ta’siri: Odatda odamlar tomonidan sezilmaydi. Faqat seysmograf kabi maxsus asboblar bilan aniqlanadi.
Xavf: Hech qanday zarar keltirmaydi.

3,0–3,9 (Kichik)
Ta’siri: Ba’zida seziladi, ayniqsa yuqori qavatlarda bo‘lgan odamlar buni payqashi mumkin. Ichkarida osilgan narsalar (masalan, lampalar) biroz tebranishi mumkin.
Xavf: Odatda jiddiy zarar yo‘q, faqat yengil titrash seziladi.

4,0–4,9 (O‘rtacha)
Ta’siri: Ko‘pchilik tomonidan seziladi. Derazalar, idish-tovoqlar jiringlashi, devorlardan ovoz chiqishi mumkin. Turgan mashinalar tebranishi kuzatiladi.
Xavf: Kuchsiz qurilgan binolarda kichik yoriqlar paydo bo‘lishi ehtimoli bor, lekin katta zarar yetmaydi.

5,0–5,9 (Kuchli)
Ta’siri: Hamma sezadi. Mebellar siljishi, devorlarda yoriqlar paydo bo‘lishi, ba’zi narsalar yiqilishi mumkin.
Xavf: Zaif binolarda jiddiy zarar, mustahkam binolarda esa yengil shikastlanishlar bo‘lishi mumkin.

6,0–6,9 (Juda kuchli)
Ta’siri: Katta hududlarda seziladi. Binolarning devorlari yoriladi, baʼzilari qulashi mumkin. Odamlar yugurib chiqib ketishga harakat qiladi.
Xavf: O‘rtacha mustahkamlikdagi binolar qulashi, infratuzilmalarga (yo‘llar, ko‘priklar) zarar yetishi mumkin.

7,0–7,9 (Yuqori)
Ta’siri: Keng hududlarda kuchli tebranishlar. Mustahkam binolar ham shikastlanadi, yer yorilishi mumkin. Favqulodda holat yuzaga keladi.
Xavf: Ko‘p sonli binolar qulashi, odamlar o‘limi va jarohatlanishi ehtimoli yuqori.

8,0–8,9 (Yuqori darajada kuchli)
Ta’siri: Butun mintaqada halokatli zarar. Ko‘p binolar butunlay vayron bo‘ladi, yer sathida katta o‘zgarishlar (chuqurliklar, ko‘chkilar) yuzaga keladi.
Xavf: O‘ta katta hududlarda infratuzilma va hayotga jiddiy xavf tug‘diradi.

9,0 va undan yuqori (Halokatli)
Ta’siri: Butunlay vayronagarchilik. sunami kabi ikkilamchi xavflar paydo bo‘lishi mumkin (agar dengiz yaqinida bo‘lsa). Yer sathida ulkan o‘zgarishlar ro‘y beradi.
Xavf: Yuzlab kilometrlik hududda hayot va mulk uchun fojiali oqibatlar.

🔥🔥🔥🔥

IQAir maʼlumotlariga koʻra respublikamizda oxirgi 7 yillikda yillik o'rtacha PM2.5 zarrachalari miqdori

2018-yil: 34.3 mkg/m3 (16-o'rin)
2019-yil: 41.2 mkg/m3 (9-o'rin)
2020-yil: 29.9 mkg/m3 (18-o'rin)
2021-yil: 42.8 mkg/m3 (12-o'rin)
2022-yil: 33.4 mkg/m3 (20-o'rin)
2023-yil: 28.6 mkg/m3 (23-o'rin)
2024-yil: 31.4 mkg/m3 (19-o'rin)

🔥🔥🔥🔥