Добрага працоўнага дня і цудоўнага настрою, даражэнькія! 🥰

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

АШЧАПÉРЫЦЬ (aščapieryć)
(дзеяслоў, закончанае трываньне)

Размоўнае слова: моцна абхапіць, абняць.

🔸Ашчаперыўшы.. рыжаватую сынаву галаву,.. [Агата] моцна заплакала на ўсю хату. (Мурашка)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Як мяўкаюць беларускія коцікі? 😻

Мяў, няў, княў, курняў, каў, яў!

🔸ЯЎкаюць — пінскія і слуцкія коцікі
🔸КАЎкаюць — коцікі Падзьвіньня і Падняпроўя
🔸НЯЎкаюць — у Лагойску і Загародзьдзі

Нават у суседніх вёсках каціная гаворка можа адрозьнівацца. Гэтак, коцік можа мяўкаць, каўкаць ці няўчыць.

Коцікі выказваюцца па-рознаму ў залежнасьці ад сытуацыі: прыкладам, у большасьці гаворак курняўканьне — гэта асобны каціны гук, лагодны ці жаласны, а яўканьне — зусім ня тое, што мяўканьне ці каўканьне.

Калі коцік задаволены, ён вуркоча, муркае ці вурчыць. У некаторых мясьцінах кажуць, што ён курняўкае ці "курню пяе". На паўночным захадзе, напрыклад, лічаць, што і ўзрушанае мяўканьне можна назваць "курняў“. Каб коцік вуркатаў, трэба яго пакарміць і прыгалубіць. Але варта быць пільнымі, бо вурчаць коцік можа ня толькі ад задавальненьня, але і тады, калі яму страшна ці балюча.

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

ЗЬДЗЯЦÍНЕЦЬ (ździacinieć)
(дзеяслоў, закончанае трываньне)

У паводзінах, разважаньнях зрабіцца падобным да дзіця.

🔸Некаторыя хацелі адмахнуцца ад [гаворкі пра коней], казалі, што Агей ужо зьдзяцінеў на старасьць і сам ня ведае, што пляце. (Крапіва)
🔸— Дальбог, зьдзяцінеў стары, з малым біцца надумаўся! — абураецца нявестка Іваніха. (Васілевіч)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

СЯБРЫНА (siabryna)
(назоўнік, жаночы род)

1. Размоўнае слова: кола, асяродзьдзе сяброў.

🔸Папрыходзілі сваякі і сябрына ўся. (Чорны)

2. Сяброўская бяседа (рас. "застолье), пачастунак. 

🔸Сябрына скончылася позна. І калі разыходзіліся па сваіх хатах, кожны ціснуў мне руку, запрашаў у госьці. (Сачанка)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

ЖÁДНЫ (žadny)
(прыметнік, мужчынскі род)

Ніякі, ніводны.

🔸Бяз жаднай перашкоды партызаны выйшлі на дуброўскае поле. (Шчарбатаў)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Хутка вясна! 😍

ЛЮТЫ (luty)
(прыметнік, мужчынскі род)

1. Другі месяц каляндарнага года.

🔸Гэтаю зімою .. [сьнегу] выпала мала, да самага лютага зямля ляжала амаль зусім голаю. (Васілёнак)

2. Злы, крыважэрны (пра жывёл).

🔸Лютыя камары.
🔸Люты зьвер.

3. Жорсткі, бязьлітасны (пра чалавека, яго стан).

🔸Люты вораг.
🔸Лютая нянавісьць.

3. Пераноснае значэньне: няшчадны, кровапралітны (пра бітву, бой і пад.).

🔸І ў час, калі была трывога,
Адною дружнаю сямьёю
Ішлі ў нялёгкую дарогу
За родны край мы ў люты бой. (Астрэйка)

4. Пераноснае значэньне: які прычыняе нясьцерпныя пакуты; невыказна цяжкі.

🔸Лютая сьмерць.
🔸Люты боль.

5. Які выражае жорсткасьць, злосьць.

🔸Люты позірк.
🔸Люты выгляд.

5. Суровы, дужа строгі.

🔸Люты нораў.

6. Вельмі моцны ў сваім праяўленьні; сіберны (пра зьявы прыроды).

🔸Лютая сьцюжа.
🔸Лютая бура.

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

ЛАСУНАК (łasunak)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. Штосьці вельмі смачнае; улюбёная страва.

🔸️ Грыбы госьці, вядома, хвалілі, дый удаваліся яны такія, што маглі лічыцца ласункам. (Лужанін)

2. Звычайна множны лік (ласункі, -аў): салодкія кандытарскія вырабы і наогул усё смачнае; прысмакі. 

🔸️У парк рэдка хто заглядваў, і мядзьведзям ужо не прыносілі ніякіх ласункаў. (Даніленка)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

ВІХУРА (vichura)
(назоўнік, жаночы род)

1. Размоўнае слова: бура, завея, завіруха.

🔸Ня ціхне бура, стогне лес...
На ўсе лады віхура сьвішча!.. (Чарот)
🔸Дарожкі і сьцежкі занесла віхура,
Ня знаць, дзе балота, дзе лог, дзе папар. (Купала)

 2. Паэтычнае слова: імклівы віхравы рух. 

🔸Скрыпач закончыў «Крыжачка».
І ў лягерным прылеску
Шуміць віхура гапака,
Гучыць «Малдаванэску». (Калачынскі)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

ПÍЛЬНЫ (pilny)
(прыметнік, мужчынскі род)

1. Які патрабуе неадкладнага выкананьня, неабходны, тэрміновы.

🔸Толькі сыдзе сьнег — і да позьняе восені не было часу займацца падрыхтоўкаю: хапала іншае, больш пільнае работы! (С. Александровіч)
🔸Радыё — бясспрэчна, цудоўная рэч, але ж які неасьцярожны гэты Віцька Радзюк, калі карыстаецца ім бязь пільнае патрэбы — няхай чуе ўвесь сьвет. (Хадкевіч)

2. Старанны, руплівы, дбайны.

🔸— Але ж вы кажаце, што ён паслухмяны. А калі чалавек паслухмяны, то і пільны. (Пальчэўскі)

3. Уважлівы, неаслабны.

🔸Жыцьцё і творчасьць народнага паэта Беларусі Янкі Купалы прыцягваюць пільную ўвагу дасьледчыкаў яшчэ з тых часоў, калі выйшла ў сьвет першая яго кніжка. (Навуменка)

3. Зоркі, чуйны, праніклівы.

🔸Анісім спалохаўся пільнага Алімпінага позірку. (Сабаленка)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Прыгожае, праўда? 😍

ЛЮСТРАВÁЦЬ (lustravać)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Блішчаць, адсьвечваць, як люстра.

🔸Люструе гладзь возера.

2. Адлюстроўваць.

🔸Страха ўжо даўнавата пасьпела замшэць і грузна апускалася над вокнамі, якія люстравалі ў сабе тыя медныя блікі, што доўгаю палосаю застылі далёка над цёмнымі палямі. (Пестрак)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Падабаечку коціку ад кожнага коціка! 👍

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Ці ведалі вы, што ў арэгана, ці па-расейску "душицы", ёсьць нашая беларуская назва? 💚

"Мацярдушка" — безумоўна наш сёлетні фаварыт 😅

МАЦЯРДУШКА (maciarduška)
(назоўнік, жаночы род)

Травяністая лугавая расьліна сямейства губакветных зь вельмі дробнымі пахучымі лілова-ружовымі кветкамі, сабранымі ў суквецьце.

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

А як вы завяце сваіх любых? 🥰

ЯСАЧКА (jasačka)
(мужчынскі і жаночы род)

Ласкавы зварот да кагосьці.

🔸Шэпчуць нечыя вусны: — Як цябе я люблю, мая ясачка. (Зарыцкі)
🔸Куды ж ты, мая ясачка, пойдзеш? (Грахоўскі)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

Ці ведалі вы, што ў арэгана, ці па-расейску "душицы", ёсьць нашая беларуская назва? 💚

"Мацярдушка" — безумоўна наш сёлетні фаварыт 😅

МАЦЯРДУШКА (maciarduška)
(назоўнік, жаночы род)

Травяністая лугавая расьліна сямейства губакветных зь вельмі дробнымі пахучымі лілова-ружовымі кветкамі, сабранымі ў суквецьце.

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

МЯСЬЦÍЦЦА (miaścicca)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Зьмяшчацца, знаходзіцца, разтмяшчацца.

🔸Там жа, дзе пачынаўся за вясковымі платамі выган, мясьціўся і будынак школы. (Галавач)

2. Займаць зручнае месца; уладкоўвацца.

🔸Хутка сястра пайшла, а хворы, крэкчучы і стогнучы, пачаў мясьціцца пад коўдраю. (Быкаў)

3. Умяшчацца, зьмяшчацца.

🔸У галаве ня месьціцца, як гэта можна пайсьці супраць начальства? (Колас)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

УЛЮБЁНЫ (ulubiony)
(прыметнік, мужчынскі род)

1. Закаханы ў кагосьці.

🔸А гэты... улюбёны твой што — таксама на сэмінар? — Улюбёны? — дзяўчына ўскінула бровы і ўсьміхнулася: Які ўлюбёны? Ці вы жартуеце? (Ракітны)

2. Ачараваны, захоплены кім-, чым-н.

🔸Валодзька па-дзіцячы быў улюбёны ў Корзуна, як у добрага казачніка. (Кірэйчык)

3. Такі, якому аддаецца перавага ў параўнаньні з чымсьці іншым; аблюбаваны. 

🔸Гэта вуліца часта вадзіла Ільіча на Жураўліную горку — яго ўлюбёнае месца адпачынку. (Сіпакоў)

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск

РАТАВÁЛЬНАЕ КÓЛА (ratavalnaje koła)

Сродак для аказаньня дапамогі тапельцам.

#беларусь #беларуский #belarus #беларускийязык #минск