Такім чынам, у Казахстане адпрацаванае чарговае ноў-хаў: той, хто незадаволены 30-гадовым панаваньнем дыктатара — тэрарыст, якога можна і трэба зьнішчаць з дапамогай іншых дыктатараў, найперш — крамлёўскага.

Калі ў XIX cтагодзьдзі Расію называлі “жандарам Еўропы” — сёньня яна пераўтвараецца ў жандара сусьвету. Гэта тое, што Масква разумее пад фразай “двухпалярны сьвет”.

І Захад ну нічога ня здольны з гэтым зрабіць. Уступаем у новую, якасна іншую эру дзяржаўнага тэрору ўжо ў геапалітычным вымярэньні.

ШТО СКАЗАЎ НАЗАРБАЕЎ ЛУКАШЭНКУ?

Зьмест тэлефоннай гутаркі Лукашэнку з Назарбаевым да гэтага часу невядомы і няхутка адкрыецца, але адна парада прагучала пэўна: «Ня вер нікому, Саша, нават самым блізкім – падмануць і здрадзяць».

Праўда, Аляксандар Рыгоравіч ведае гэта і без елбасы.

Калі ў 2020-м Лукашэнка заклікаў «перагарнуць старонку», шмат хто зразумеў гэта як заклік да апанэнтаў, і большасьць удзельнікаў пратэстаў адказалі, што ня могуць і ня хочуць забыцца пра зьбіцьці, катаваньні, забойствы мірных людзей.

Прызнацца, для мяне была дзіўнай такая рэакцыя. Адкуль вы ўзялі, што Лукашэнка зьвяртаецца да вас? Я зь вясны 1990-га асабіста ведаю Лукашэнку і ніколі ня бачыў у ім хаця б мізэрных праяваў гуманнасьці – з чаго раптам вы іх убачылі?

Ён зьвяртаўся не да праціўнікаў, а да дзяржаўнага і сілавога апарату, да ўсіх «ябацек»: больш такіх вольнасьцяў у нашых праціўнікаў ня будзе, забудзьцеся на той бел-чырвона-белы кашмар, мы перагарнулі старонку, далей – тэрор.

Для апанэнтаў рэжыму старонка ня толькі не перагорнутая – на ёй штодня зьяўляюцца новыя адмеціны, напісаныя судовымі прысудамі, катаваньнямі, пакутамі і сьлязьмі.

Цяперашнія словы Лукашэнкі пра «кампэнсацыю» нанесенай акцыямі пратэсту «шкоды» гучаць як загад на новы від рэпрэсій – маёмасны.

Тое, што канстытуцыя гарантуе грамадзянам свабоду «сходаў, мітынгаў, вулічных шэсьцяў, дэманстрацый і пікетаваньня» (арт. 35) –ня мае значэньня.

Выкладчыцы інстытуту няма чым заплаціць за прастой мэтро цягам шасьці гадзінаў шэсьця, на якім яна была (па відэакамэрах вылічылі ўсіх)? А жыльлё прадаць?

А хто сказаў, што ў кватэру зьбеглага айцішніка ня мае права засяліцца сям’я доблеснага лейтэнанта ГУБАЗІКу?

Няма маёмасьці ў журналіста, які абразіў сілавіка (сілавік – гэта сьвятое, гэта цяпер «перадавы клас», як у бальшавікоў пралетарыят)? Але ж ёсьць у бацькоў маёмасьць – хіба не павіны бацькі адказваць за выхаваньне дзяцей?

Лукашэнка не выпадкова сярод любімых дзеячоў назваў Дзяржынскага, гэтага майстра экспрапрыяцый на карысьць перадавога класу, на радзіме якога штогод прыносяць прысягу афіцэры КДБ і чые партрэты вісяць у кабінэтах чэкістаў.

Гэта пра добрыя пэрспэктывы Лукашэнка хлусіць, як дыхае. Наконт дрэннага – слова стрымлівае.

Здольнасьці Лукашэнкі вяртаць сябе ў эпіцэнтар увагі можа пазайздросьціць які заўгодна гуру PR-тэхналёгій.

Нельга сказаць, каб у апошнія месяцы тэма беззаконьня і ўзмацненьня рэпрэсій у Беларусі зьнікла з поля ўвагі міжнароднай супольнасьці — аднак яна ўсё далей адыходзіла ў цень на фоне пагрозы вайсковага нападу Расеі на Ўкраіну.

Але Лукашэнка абвяшчае пра сумесныя беларуска-расейскія манэўры ўздоўж мяжы з паўднёвай суседкай, і ў Вашынгтоне — ня ў форме вэрсіяў палітычных аглядальнікаў, а на ўзроўні Дзярждэпартамэнту — заяўляюць, што напад на Ўкраіну можа быць зьдзейсьнены з поўначы, тэрыторыі Беларусі. І дадаюць, што «праекты канстытуцыйных зьменаў могуць сьведчыць аб плянах Беларусі дазволіць разьмяшчэньне на сваёй тэрыторыі як звычайных, так і ядзерных сіл Расеі».

Вайсковы альянс Пуціна і Лукашэнкі выгодны абодвум — першы выкарыстоўвае тэрыторыю Беларусі для рэалізацыі сваіх «геапалітычных інтарэсаў», другі — замацоўвае сваю патрэбнасьць для гаспадара Крамля.

Тэма падпарадкаваньня краіны Маскве ў вайсковай сфэры для Лукашэнкі хаця і актуальная, але зусім ня новая. Вясной 1993 году менавіта дэпутат Аляксандар Лукашэнка ўнёс у парадак дня сэсіі Вярхоўнага Савета пытаньне аб далучэньні Беларусі да сыстэмы Калектыўнай бясьпекі СНД (больш вядомай як АДКБ). Тады дырэктар саўгасу «Гарадзец» Шклоўскага раёну выявіў незвычайную для аграрыя кампэтэнцыю ў абароннай сфэры, а апазыцыя БНФ ацаніла ўступленьне ў АДКБ як уцягваньне Беларусі ў арбіту вайсковых інтарэсаў расейскага Генштабу.

Цяпер заходнія палітыкі ламаюць галовы: а ці хаця б сам кіраўнік Беларусі ў курсе таго, што плянуе расейскае ваеннае ведамства на тэрыторыі краіны?

Прагнозы адносна разьвіцьця сытуацыі ў выніку вайсковых манэўраў ля граніцы з Украінай рабіць яшчэ цяжэй, але адно можна сказаць пэўна.

Беларусь, якая з моманту абвяшчэньня Незалежнасьці ў жніўні 1991-га акцэнтавала ўвагу на імкненьні да без’ядзрнага статусу і міралюбівым характары зьнешняй палітыкі, якая ў 1994 запісала ў Канстытуцыю імкненьне да нэўтралітэту, — літаральна за некалькі дзён пачала фігураваць у загалоўках сусьветнай прэсы і ў заявах палітыкаў як патэнцыйны агрэсар.

Такое ўпершыню ў гісторыі незалежнай Беларусі.

Ёсьць адна несправядлівая заканамернасьць: дзеяньні кіраўнікоў звычайна асацыююцца зь іх краінай. І народам, рана ці позна, даводзіцца несьці за іх адказнасьць. Прыкладаў у гісторыі хапае, у тым ліку і ў ня вельмі ад нас аддаленай.



https://svb1234.azureedge.net/a/31661158.html

Чым пагражае Беларусі патрабаваньне Масквой ад Захаду «гарантыяў бясьпекі»

Пасьля сустрэчы дзяржсакратара ЗША Блінкена і кіраўніка МЗС Расеі Лаўрова больш дакладна акрэсьліўся пэрымэтар «гарантыяў бясьпекі», які патрабуе Масква. Ён стаў значна большы, чым уяўлялася спачатку.

Калі раней гаворка ішла ў асноўным пра Ўкраіну, дык цяпер узьнікла тэма вываду войскаў НАТА з Баўгарыі і Румыніі. Але наперадзе мінімум яшчэ адна сустрэча кіраўнікоў зьнешнепалітычных ведамстваў двух дзяржаваў, і хто ведае, ці ў патэнцыйную «сфэру інтарэсаў» Крамля не дададуцца іншыя краіны?

Напрыклад, Польшча, ці Літва, ці Латвія, ці Эстонія. Або – усе чатыры разам.

А якія ўвогуле пэрспэктывы для Беларусі нясе гэтае патрабаваньне «гарантыяў бясьпекі»?

Мы ўжо бачым нарошчваньне, прычым імклівае (дзясяткамі эшалёнаў штодня) прысутнасьці расейскіх войскаў у Беларусі і іх разьмяшчэньне на мяжы з Украінай. Пра магчымы вынік у нядаўнім інтэрвію Радыё Свабода выказаўся кіеўскі вайсковы экспэрт: калі з тэрыторыі Беларусі ў бок Ўкраіны пачнуцца ракетныя абстрэлы, украінскае войска будзе страляць у адказ.

Гэта азначае, што, як калісьці ў Афганістане, беларусы будуць гінуць за чужыя інтарэсы — толькі цяпер не за вызначаную Крамлём «дапамогу афгансккаму народу ў пабудове сацыялізму», а за «гарантыі бясьпекі Расеі» (сфармуляваныя пад тымі ж крамлёўскімі вежамі).

І гэта самая дарагая плата — чалавечыя жыцьці.

Але ёсьць і доўгатэрміновыя наступствы, якія могуць надысьці нават у тым выпадку, калі ніякіх баявых дзеяньняў ня будзе. Тэрмін іх дзеяньня можа быць акрэсьлены не гадамі, а дзесяцігодзьдзямі.

Магу памыліцца, але, хутчэй за ўсё, адмова Масквы ад пачатку вайсковага наступу на Ўкраіну адбудзецца тады, калі Захад сапраўды дасьць пэўныя гарантыі.

Прычым, магчыма, зусім не зьвязаныя з НАТА і ўвогуле з вайсковым аспэктам непасрэдна.

Я маю на ўвазе дамоўленасьць пра сфэры палітычнага ўплыву. Гэтыя дамоўленасьці могуць быць і не аформленыя юрыдычна і не абвешчаныя публічна.
Прыгадаем, што ў 1945 годзе ў Ялце кіраўнікі краінаў-пераможцаў (Вялікабрытаніі, ЗША, СССР) не вызначалі канкрэтна, якія менавіта дывізіі паставіць Сталін у Чэхаславаччыне ці ў Польшчы, колькі брытанскіх ці амэрыканскіх крэйсэраў і якіх зойдзе ў парты Італіі. Гэта было даручана вайскоўцам. Палітычныя лідэры дамовіліся пра зоны ўплыву (скажам, Польшча — зона інтарэсаў СССР, а Грэцыя — Вялікабрытаніі).

Беларусь не гучыць у кантэксьце абмеркаваньня «гарантыяў бясьпекі». Так, выказваецца вялікая засьцярога уводам расейскіх войскаў, але — толькі ў кантэксьце небясьпекі для Ўкраіны і краінаў НАТА (Польшчы, Літвы і Латвіі). Заходнімі палітыкамі ня вымаўлена ніводнага слова пра тое, што расейскія войскі павінны пакінуць Беларусь, бо беларускі народ мае права сам рабіць геапалітычны выбар (праз свабодныя выбары, якіх не было).

Пра Ўкраіну — сказана. Пра Беларусь — не.

Выглядае, па факце Захад можа прызнаць (альбо ўжо маўкліва прызнаў), што Беларусь уваходзіць у зону палітычных інтарэсаў Расеі.
Далей можна доўга разважаць пра пэрспэктывы — але дастаткова проста паглядзець на посьпехі ўсходняй суседкі ў эканоміцы, навукі, адукацыі, аховы здароў’я, у ахове навакольнага асяродзьдзя.Ня кажучы ўжо пра дэмакратыю і правы чалавека.

Адзіная сфэра, дзе вынікі сапраўды ўражваюць — вайсковая. Войска ў Расеі за два дзесяцігодзьдзі Пуціна, трэба прызнаць, умацавалася.

Цяпер гэтае войска прыбывае ў Беларусь. І падаецца, што яно дрэнна будзе сумяшчацца з паняцьцем «свабодныя і справядлівыя выбары».

НОВАЯ РЭАЛЬНАСЬЦЬ. Разумею, як балюча прызнаваць гэта тым, хто выходзіў на вуліцы беларускіх гарадоў у жніўні 2020 зь верай, што да перамогі застаўся адзін крок, нават паўкроку, хто спадзяецца на перамогу беларускай рэвалюцыі, — але ёсьць няўмольныя законы палітычных працэсаў.

І як бы горка гэта не было, але трэба нарэшце паглядзець праўдзе ў вочы і прызнаць: рэвалюцыя 2020 году прайграла.

Але шматтысячныя шэсьці — не былі дарэмнымі, бо ніколі не бывае марным уздым чалавечай годнасьці. Той глыток свабоды, якія атрымалі (асабліва маладыя хлопцы і дзяўчаты) пад Бел-Чырвона-Белымі сьцягамі ў сярэдзіне жніўня 20-га, ніколі імі не забудзецца і адыграе сваю ролю ў будучыні — як не забыліся і паўплывалі на грамадзтва гады Адраджэньня і стварэньня беларускай дзяржаўнасьці пачатку 1990-х.

Але рэвалюцыя-2020 скончылася паразай.

Не хачу цяпер рабіць аналіз прычынаў — на жаль, дазволю сабе гэтае слова — халодны аналіз так пакуль і ня зроблены (магчыма і таму, што пакуль няма больш-менш поўнай інфармацыі пра ўсе абставіны). Адзначу толькі дзьве бясспрэчныя для мяне прычыны.

Першая — адсутнасьць сярод лідэраў людзнй хаця б зь мінімальным палітычным вопытам (за выключэньнем двух-трох — на 50 чалавек — у КР, якая фармавалася невядома да гэтага часу кім і па невядомым да гэтага часу крытэрыям. Усе яны — добрыя, паважаныя людзі, але палітыка — гэта такая ж прафэсія, як і іншыя. Тое, што я, ня ведаючы нотаў, люблю Чайкоўскага, Рахманінава і Шнітке, не падстава запрашаць мяне на працу ў сымфанічны аркестар менскай філярмоніі; хаця пры цяперашняй кадравай палітыцы мінкульту я б такому ня вельмі зьдзівіўся).

Другая прычына мае канкрэтнае імя: Пуцін. Без падтрымкі Пуціным Лукашэнкі рэвалюцыя мела шанцы выйграць нават пры наяўнасьці першай прычыны (прыгадаем, што калі 12-13 жніўня ў некаторых гарадах затрыманых выпускалі з РАЎС, у міліцыянтаў дрыжэлі рукі, а ў Гародні мітынг на цэнтральнай плошчы адбываўся пры прамой тэлевізійнай трансьляцыі (!).

Аднак куды больш важным бачыцца неабходнасьць вызначыцца зь цяперашняй рэальнасьцю.

На тэрыторыю Беларусі ўведзеныя расейскія войскі, кіраўніцтва мінабароны дзейнічае цалкам па ўзгадненьню з расейскім генштабам, Беларусь увязаная ў плян стратэгічнага вайсковага ціску на Захад і, канкрэтна, на Ўкраіну.

І калі раней усе 27 гадоў пра акупацыю (у тэрміне «унутраная акупацыя») казаў адзін Пазьняк, ды яшчэ Рада БНР нязьменна зьвяртала ўвагу Захаду на адмоўную ролю Масквы, дык сёньня, калі, па зьвестках, на поўдні краіны пачалі будаваць казармы для расейскіх салдат і дамы для сем’яў расейскіх афіцэраў, палітык, які лічыць сябе беларускім палітыкам, але ня бачыць імпэрскую акупацыю (альбо бачыць, але ня кажа) — займаецца чым заўгодна, але не палітыкай. А калі і палітыкай — дык ня ў інтарэсах Незалежнасьці.


Год таму я пісаў, што Пуцін, найхутчэй, ня будзе праводзіць уключэньне Беларусі ў склад Расеі адной ці сям’ю фэдэральнымі акругамі, ён будзе дамагацца поўнага вайсковага кантролю. Для Крамля Беларусь — гэта, найперш, тэрыторыя. Тэрыторыя транзіту ў другую чаргу, а ў першую —ваенны плацдарм на заходнім накірунку. Беларусь ператворыцца ў рэспубліку выгляду 1978 г. : былі Канстытуцыя, герб, сьцяг, членства ў ААН (апошняга нават ня мела РСФСР), быў нават зафіксаваны сувэрэнітэт — але ўсё вырашала Масква.

Так яно, фактычна, і адбылося. Увод расейскіх войскаў акрэсліў новую рэальнасьць.

Прычым «зачыстка» прасторы, вынішчэньне ўсяго беларускага адбылося рукамі Лукашэнкі — ідэальная сытуацыя для Пуціна. Магу памыляцца (гісторыкі мяне паправяць), але ў агляднай сусьветнай мінуўшчыне ўпершыню ператварэньню краіны ў калёнію папярэднічала зьнішчэньне базавага апірышча сувэрэнітэту — вайсковай самастойнасьці — яе вярхоўным галоўнакамандуючым. З-за бяздарнасьці галоўнакамандуючых, здаралася, прайгравалі і рабіліся калёніяй ці нават проста часткай краіны-захопніка, а каб ён вось так, усьвядомлена, сваімі рукамі — ніколі. (Працяг ніжэй).

(працяг) Да 2020 году значная частка дэмакратычна арыентаванага грамадзтва змагалася з Лукашэнкам. Цяпер змаганьне з рэжымам ускладнілася ў дзясяткі разоў, бо гэта, фактычна, змаганьне зь імпэрыяй, прычым ва ўмовах, калі ўпершыню за дзясяткі гадоў зьнішчаныя, выпаленыя дашчэнту практычна ўсе беларускія нацыянальныя арганізацыі, ліквідаваныя ўсе структуры грамадзянскай супольнасьці.

Падаецца, што гэтая новая рэальнасьць вымагае нейкіх зусім іншых дзеяньняў. Якіх — трэба думаць. Думаць у Беларусі і (магчыма, нават у першую чаргу) — у беларускім замежжы.

Але найперш трэба ўсьвядоміць рэальнасьць.

На месцы ўладаў, ня стаў бы ўручэньне Лукашэнку даверчых граматаў амбасадарам Швэйцарыі падаваць як грандыёзны прарыў – роўна як і не падтрымаў бы гнеўныя рэплікі з боку некаторых апанэнтаў рэжыму.

Справа ў тым, што Швэйцарыя ў дыпляматычным сьвеце – асаблівая краіна. Яна праводзіць палітыку нейтралітэту цягам больш чым пяці стагодзьдзяў (я не агаварыўся – з пачатку XV -га). Да яе пасярэдніцкіх паслугаў прыбягалі варагуючыя бакі ў часы Першай і Другой сусьветных войнаў. Яна прадстаўляе інтарэсы іншых краінаў на ўзроўні сваіх дыпляматычных місій.

Так што ў дадзеным выпадку Швэйцарыя не асабліва адхіляецца ад сваёй дыпляматычнай традыцыі (пры тым што санкцыі ЭЗ яна падтрымала)

Вось менавіта такі статус (у ідэале) мы і мелі на ўвазе, калі ў 1990 у Дэкларацыі аб сувэрэнітэце, а ў 1994 у Канстытуцыі запісалі, што Беларусь імкнецца да нейтралітэту. Тады на сэсіях Вярхоўнага Савета неаднаразова прыводзіўся прыклад Швэйцарыі і гаварылася, што шлях да мэты зойме не адно дзесяцігодзьдзе.

На жаль, ужо ў 1993 годзе з падачы Лукашэнкі (ён унёс пытаньне ў парадак дня) і пад ціскам Кебіча большасьць дэпутатаў прагаласавалі за далучэньне да ваеннага блоку АДКБ.

Але і тады нават у страшным сьне немагчыма было ўявіць, што менш чым праз тры дзесяцігодзьдзі Беларусь будзе фігураваць на першых палосах замежнай прэсы як патэнцыйная краіна-агрэсар. Дзякуючы найперш Лукашэнку, які ў якасьці дэпутата галасаваў за нейтралітэт і ў Дэклярацыі, і ў Канстытуцыі.

І ПРА САНКЦЫІ. Наклаўшы санкцыі на Беларусь (пакінем цяпер у баку спрэчку пра іх мэтазгоднасьці і эфэктыўнасьці), Захад абмінуў імі Пуціна, які ўратаваў Лукашэнку і падтрымаў тэрор (калі не сказаць – даў каманду на тэрор). Пагражаючы ўвесьці «надзвычайныя» санкцыі да Пуціна ў выпадку інтэрвэнцыі ва Ўкраіну – ні слова не сказана наконт санкцый за ўжо зьдзейсьненую інтэрвэнцыю ў Беларусь.

А чым яшчэ, як не інтэрвэнцыяй, можна назваць увядзеньне войскаў на тэрыторыю краіны бяз згоды легітымнага кіраўніцтва гэтай краіны?

Амаль ўсю расейскую вайсковую тэхніку, якая прыбыла на вучэньні, Менск плануе выкупіць — заявіў Лукашэнка.

Перакладзем на простую мову: расейская тэхніка застанеццца ў Беларусі і застанецца пад кантролем маскоўскага Генштабу.

Колькасьць расейскіх вайскоўцаў у такім выпадку нават ня мае значэньня: любую колькасьць можна перакінуць за лічаныя гадзіны, кантралюючы паветраную прастору (а яна, як вядома, ужо кантралюецца Расеяй).

Як кажуць — пазл склаўся. Незвычайнае тут тое, што Беларусь за гэта яшчэ і будзе плаціць грошы.

ФАКТАРЫ АНТОНЧЫКА І СІЎЧЫКА. У працяг дыскусіі пра верагоднасьць перамогі ў жніўні 2020 і характар пратэстаў (мірны ці ня мірны). Агульнапрыняты аргумэнт супраць тых, хто ставіць пад сумнеў абраную лідэрамі тактыку масавых дзеяньняў — «А калі б пачалі рваць на часткі сілавікоў, штурмаваць адміністрацыйныя будынкі, будаваць барыкады — Пуцін увёў бы ў войскі».

Падаецца, гэта — падмена паняцьцяў, абвінавачваньне апанэнта ў тым, што ён не казаў. Заняць будынак — гэта не абавязкова браць яго штурмам. Блякаваць сілавікоў — не абавязкова рваць іх на часткі (пра гэта, між іншым, ніхто і ня казаў, ва ўсякім разе я такога ня чуў; а вось наконт таго, што павінна быць пасьля падзеньня рэжыму — чую пастаянна). Ну і барыкады не абавязкова рабіць зь экспрапрыяваных у грамадзянаў перакуленых аўтамабіляў.

Нарэшце, Пуцін. Мы забываемся, што некалькі дзён пасьля 9 жніўня Пуцін маўчаў — і сілавікі маўчалі. Сілавікі чакалі, што скажа Пуцін. Абсалютна ясна, што калі б Пуцін пазваніў ЛЮБОМУ беларускаму генэралу і сказаў — «Я полагаю, что в эти критические дни Вы, генерал, должны быть с народом» — у лепшым для Лукашэнкі варыянце лайнер унёс бы яго ў блакітныя нябесныя прасторы (надвор’е ў тыя дні, памятаецца,было лётным).


І тут я цалкам згодны з Паўлам Мацукевічам, які ў інтэрвію «Салідарнасьці» сказаў, што «Если бы хотя бы один из топов, вроде Владимира Макея дрогнул, могла рассыпаться вся пирамида Хеопса. Из топов Сергей Румас, похоже, был ближе всех к тому, чтобы дрогнуть». І далей: «Поддержка режима Владимиром Путиным сыграла, наверное, решающую роль для топов».

То бок, тут шмат залажыла ад тактыкі, абранай пратэстоўцамі. «Топы» мусілі бачыць Плошчу.

Дазволю сабе яшчэ адну цытату, гэтым разам пісьменьніка Дзьмітрыя Бартосіка: «Калі вы крычыце „Кожны дзень!“, а выходзіце толькі ў нядзелі, гэта няправільна. Але не! У нядзелі мы робім прыгожыя плакаты, гламурныя лозунгі, а ў панядзелак мы ідзем на працу. Гэта не „кожны дзень“. І не „кожны дзень“, а „каждый день“. Можаце называць мяне старым дурным бээнэфаўцам, але не. Тады крычыце: „Воскресенье, воскресенье!“. Актыўнай фазы не было».

Мне (як і іншым, хто калісьці казаў, што 150 тысяч людзей на Плошчы цягам трох дзён зваляць рэжым) давялося чуць папрокі — «Ну, і дзе вашае «зваленьне рэжыму»?

Пры гэтым забываюцца, што гаворка ішла не пра «выйшлі і разышліся», а — «выйшлі і засталіся».


Ужо тады, пасьля 12 жніўня (важнае ўдакладненьне: кажучы пра тактыку пратэстаў, я маю на ўвазе менавіта дні пасьля 12-га, калі пачалі выпускаць з Акрэсьціна і РАЎСаў, калі народ вывела на вуліцы ня столькі фальсыфікацыя на «выбарах», колькі абурэньне катаваньнямі з боку сілавікоў, і людзей было ў разы болей, чым непасрэдна пасьля «выбараў») — дык вось, ужо ў тыя дні шмат хто пісаў: «Ня трэба разыходзіцца! Трэба заставацца!».

Адразу заўважу, каб запазьбегчы папрокаў у «лёгка раіць з-за мяжы»: пісалі людзі, якія былі ў Беларусі і якія самі выходзілі. Але, відаць, успрыняць такія заклікі людзі маглі ТОЛЬКІ ад тых, хто зрабіўся сімваламі пратэстаў.

Мне кажуць: лідэраў не было. Ну як жа —"не было«? Ды зайдзіце ў Інтэрнэт, у жнівіень 2020 пачытайце, хто пазыцыянаваў сябе як лідэры (ужо пасьля тао, як Ціханоўская была вывезеная ў Літву). Ніхто зь іх на звароты беларускіх ды замежных журналістаў не адказаў — «Не, прабачце, я тут ні пры чым, да ўсяго, што адбываецца, я адносінаў ня маю, ідзіце пытайцеся ў іншых».

І хто тады вызначаў месца збору людзей, хто кіраваў сотысячнымі калонамі, хто выпрацоўваў маршрут, хто даваў каманду, каб разыходзіліся? І чаму не прагучала каманда — каб не разыходзіліся?

Вось толькі не кажыце мне, удзельніку шматтысячных шэсьцяў і вядоўцу шмат якіх мітынгаў пачатку 90-х, што ўсё адбывалася спантанна. Гэтак не бывае.

Калі я ўзгадваю, што да дзейнасьці Кансультацыйнай Рады не былі прыцягнутыя (за выключэньнем двух-трох) прафэсійныя палітыкі, мне прыгадваюць правальны праймэрыз і падобнае: і на што здольныя гэтыя вашы палітыкі?

Але я маю на ўвазе ня ўдзельнікаў праймэрыз, а тых, у каго за плячыма вопыт куды большы. (заканчэньне ніжэй).

(заканчэньне. Пачатак вышэй). Пагаджаючыся з тым, што агульнанацыянальны страйк, калі б ён быў сапраўды агульнанацыянальны і пратрымаўся пару тыдняў, гарантавана зьмёў бы Лукашэнку (Пуцін ня мог бы прыставіць да кожнага з сотняў тысяч яго ўдзельнікаў па адным «росгвардзейцы») — мне цікава, ці быў запрошаны (ну хаця б для кансультацый) дэпутат Апазыцыі БНФ і лідэр рабочага руху пачатку 90-х Сяргей Антончык — так, той самы, які быў арганізатарам славутага красавіцкага страйку 1991-га (калі на Плошчы ў Менску было 100 тысяч рабочых, а ў Воршы быў перакрыты чыгуначны рух, калі ўлады былі вымушаны даць рэгулярны прамы тэлеэфір страйкоўцам?).

Між іншым: а ці была спроба запатрабаваць (пры ўдзеле стотысячнай калоны) прамы тэлеэфір на БТ? Такі эфір быў прадстаўлены лідэрам БНФ на патрабаваньне 100-тысячнага мітынгу ў лютым 1990-га. А ў тым самым жніўні 2020-га ў Гародні пратэстоўцы дамагліся прамой тэлетрансьляцыі мітынгу па мясцовым тэлебачаньні.

Чытаючы меркаваньні што калі б людзі заставаліся на Плошчы і праспэктах, сытуацыя магла б разьвівацца па-іншаму (мтой жа Румас паводзіў бы сябе інакш, ды і шмат хто іншы), падаецца, што заставацца на плошчы — гэта таксама мірны пратэст, ці ня так?

І тут я прыгадваю Вячаслава Сіўчыка — гэтым разам не як аднаго зь першых палітычных вязьняў, не як арганізатара масавых шэсьцяў БНФ 90-х, а як арганізатара таго самага цяпер ужо легендарнага палатачнага лягеру на Плошчы — 2006.

Зрэшты, адказ на пытаньне — ці зьвярталіся да іх па дапамогу, я ведаю, як і тое, што адказалі тым, хто прапаноўваў сваю дапамогу.

І пішу я гэта не каб у чарговы раз выказаць папрокі (тым больш што мы да гэтага часу ня ведаем усіх акалічнасьцяў) — а каб зрабіць высновы на будучыню.

Павінна ж Гісторыя нас калі-небудзь чаму-небудзь навучыць, урэшце рэшт.

Чаму не магу далучыцца да радасных ацэнак у сувязі з заявай пра адвод расейскіх войскаў і да сьцьвярджэньняў, што Пуцін моцна прайграў?

Ня толькі таму, што казаць пра пагрозы зьнікненьне нападу на Ўкраіну зарана.

Пуціну трэба «суцяшальны прыз», і такім можа быць (фактычна, ужо ёсьць) Беларусь.

Мы наўрад ці хутка даведаемся, ці сапраўды, як пра гэта казаў Пазьняк, уся сытуацыя вакол Украіны была разыграная, каб захапіць Беларусь, ці гэта атрымалася ў выніку сукупнасьці падзеяў, а галоўнай мэтай была Ўкраіна – ды гэтым разам Захад паказаў кулак.

Але ў рэальнасьці – Беларусь ужо ў руках Пуціна, бо Крэмль ажыцьцяўляе поўны вайсковы кантроль над яе тэрыторыяй. Я маю на ўвазе нават не прысутнасьць расейскіх войскаў, а гатоўнасьць Лукашэнкі імгненна выканаць якую заўгодна просьбу (калі не выкарыстоўваць слова «загад») Пуціна, а кіраўніцтва Мінабароны РБ – указаньне расейскага генштабу.

У такой сытуацыі, натуральна, Пуціну нават няма патрэба ісьці на поўную анэксію – Беларусь застанецца фармальна сувэрэннай, але вайсковы кантроль над тэрыторыяй будзе страчаны. Ужо страчаны.

Між іншым, ня бачу прычынаў, чаму Пуціну пасьля гэтага мяняць Лукашэнку – ратацыі заўсёды нясуць патэнцыйную пагрозу дэстабілізацыі. А пра стабільнасьць страху, які ў выніку тэрору ўсталяваны ў Беларусі (увядзеньне расейскіх войскаў не сустрэла ніводнай публічнай масавай акцыі, хаця б адзіночнага пікету) – можа марыць любы акупант.

Не магу пагадзіцца зь нядаўнімі словамі шаноўнай Сьвятланы Ціханоўскай (чалавечая сымпатыя да якой у мяне застаецца нязьменнай), што стаўленьне да АДКБ мусіць вызначаць народ, калі ў яго будзе права свабоднага выбару.

Не магу — ні як былы дэпутат, які ў 1990-м удзельнічаў у стварэньні Дэкларацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце, дзе было запісана імкненьне да нейтралітэту, а ў 1993-м галасаваў супраць далучэньня Беларусі да АДКБ (пытаньне ў павестку дня сэсіі, між іншым, прапанаваў дэпутат Лукашэнка). Ні як чалавек, які аналізуе характар дачыненьняў як у самой структуры АДКБ, гэтак і стратэгічны накірунак дзейнасьці гэтай арганізацыі.

Само па сабе права народа вызначаць — уступаць краіне ў вайсковыя блёкі не не ўступаць — безумоўна, сумненьняў не выклікае. Але бясспрэчнай ёсьць і роля лідэраў, якія мусяць указаць народу як на станоўчыя, гэтак і на адмоўныя бакі таго ці іншага рашэньня, узважыць рызыкі і прапанаваць найбольш аптымальны варыянт.

Імкнуся ўбачыць карысныя для Беларусі аспэкты членства ў АДКБ — і не знаходжу іх. Яшчэ ў 1993 годзе (тады мы імкнуліся будаваць незалежнае ад Масквы войска) дэпутаты Апазыцыі БНФ казалі, што далучэньне да АБКБ уцягне краіну ў арбіту вайсковых інтарэсаў расейскага Генштабу. Гэтак і адбылося.

Па-сутнасьці, АДКБ зьяўляецца рэінкарнацыяй блоку Варшаўскай дамовы. З той толькі розьніцай, што меншага памеру, і што калі пры Брэжневе ён абараняў «заваёвы сацыялізму», дык пры Пуціне — ідэю вялікадзяржаўнага расейскага шавінізму, экспансіі «русского мира». У абодвух выпадках, цэнтар прыняцьця рашэньняў — Крэмль. (Я апускаю падпісаныя Лукашэнкам двухбаковыя вайсковыя пагадненьні з РФ у рамках так званай «саюзнай дзяржавы», стварэньне якой Васіль Быкаў назваў «злачынствам стагодзьдзя». Тут, мяркую, і так усё ясна).

За больш як трыццаць гадоў існаваньня незалежнай Рэспублікі Беларусь немагчыма прыгадаць, каб Крэмль прапанаваў беларускаму народу нешта прагрэсіўнае ў якой-небудзь сфэры грамадзкага, палітычнага, культурніцкага ці эканамічнага жыцьця. Зь нядаўняга — менавіта падтрымка Пуціным дазволіла ўшчэнт збанкрутаванаму Лукашэнку ўтрымацца ў жніўні 2020-га. Апошнія ж дзеяньні Крамля вакол Украіны надалі Беларусі пазыцыю патэнцыйнага агрэсара — чаго ніколі не было ў беларускай гісторыі за ўсе стагодзьдзі. Гэта паставіла і беларускіх палітычкаў, і звычайных грамадзян перад неабходнасьцю зрабіць геапалітычны выбар, пра што нядаўна заявіла Рада БНР.

Менавіта праз АДКБ сучасная Расейская імпэрыя (назавем рэчы сваімі імёнамі) вярнула сабе імідж «жандара Эўропы» — што пацьвердзілі нядаўнія падзеі ў Казахстане. АДКБ выявіўся перад сусьветам як «саюз дыктатур».

Калі ж уявіць, што ва ўсіх краінах-членах АДКБ замест дыктатураў усталёўваюцца дэмакратыі — дык і тады існаваньне гэтай арганізацыі сумнеўнае. Бо калі цяпер у ёй можна разглядзець унутраную логіку узаемазахаваньня дыктатарскіх рэжымаў — дык ва ўмовах свабоды вельмі праблематычна будзе знайсьці нешта агульнае ў вайскова-палітычных інтарэсах паміж эўрапейскай Беларусьсю ды Таджыкістанам ці тым жа Казахстанам, які, найхутчэй, будзе арыентаваны на Кітай.

Пасьля зьнішчэньня прарасейскай дыктатуры Лукашэнкі Беларусі сапраўды давядзецца рабіць выбар — ці абіраць шлях у NATO (што запатрабуе выкананьня шмат якіх умоваў), ці пацьвярджаць курс на нейтралітэт (для дасягненьне якога ў ягонай класічнай форме неабходны намаганьні яшчэ большыя).

Менш за ўсё высілкаў спатрэбіцца для захаваньня членства ў АДКБ — але для нацыі гэта будзе выбарам самазабойцы, паўторам трагічнай памылкі, аднойчы ўжо зробленай у 1994 годзе.

Заявав Рады БНР аб расейскіх войсках у Беларусі

Рада Беларускай Народнай Рэспублікі пацьвярджае сваю пазыцыю адносна недапушчальнасьці ўцягваньня Беларусі ў імпэрскія авантуры кіраўніцтва Расейскай Фэдэрацыі, у тым ліку і ў эскалацыю напружанасьці вакол Украіны.

Рада БНР зьвяртае ўвагу лідэраў ЗША, Канады, краінаў ЭЗ і Вялікабрыраніі, што знаходжаньне расейскіх вайсковых падразьдзяленьняў на тэрыторыі Беларусі супярэчыць яе нацыянальным інтарэсам і зьяўляецца незаконным, паколькі прынятае нелегітымным кіраўніком.

Апошнія заявы Лукашэнкі, датычныя магчымасьці пакінуць расейскія войскі, а таксама прызнаць “ЛНР” і “ДНР”, выяўляюць ягоную поўную залежнасьць ад Крамля і ствараюць рэальную пагрозу яшчэ большай дэстабілізацыі ў рэгіёне.

Рада БНР патрабуе неадкладнага вываду ўсіх расейскіх войскаў з тэрыторыі Беларусі. Рада заклікае беларускую дыяспару ва ўсім сьвеце давесьці да парламэнтаў і ўрадаў, што беларускі народ дзесяцігодзьдзямі пазбаўлены права свабоднага выбару, ня можа і не павінен несьці адказнасьць за дзеяньні ўзурпатара. https://svb1234.azureedge.net/a/31708719.html

Я не вялікі прыхільнік Зяленскага, але ягоная прамова пра магчымы выхад з Будапэшцкага мэмарандуму – лепшая прэзыдэнцкая прамова за, магчыма, усе гады незалежнай Украіны. Калі вы (ЗША. Вялікабрытанія, Францыя) абяцалі бясьпеку ўзамен на вывад ядзернай зброі – абараняйце. Ня толькі тэхнікай, але і – жывой сілай і тэхнікай. З наяўнасьцю на мяжы Ўукраіны з Расеяй хаця б сотні амэрыканскіх салдат Пуцін 500 разоў падумае, перш чым сунуцца. Ня згодныя? Ну тады ня трэба было абяцаць. Але 40-мільёённая краіна, якая мае не адзін і ня два атамныя рэактары, мае і права, і тэхнічныя магчымасьці стварыць ядзерную зброю, каб абараняць сябе – без усялякага NATO.

Кіраўнік службы знешняй выведкі Нарышкін не зразумеў навадзячыя пытаньні Пуцінів, выступіў за ўваходжаньне “ЛНР” і “ДНР” у склад РФ і тым самым выдаў план Крамля. У часы Іосіфа Віссарыёнавіча ён бы, як Ягода ці Яжоў, ужо быў у падвалах Лубянкі і пералічваў, якім выведкам (японскай, брытанскай, нямецкай, турэцкай) служыць.

Расейскія войскі з тэрыторымі Беларсі прарваліся ва Ўкраіну і спрабуюць захапіць Чарнобыльскую АЭС. Ядзерны апакаліпсіс можа пакрыць Беларусь у любы момант.