Карабахский метроном
Метроном в блокадном Ленинграде имел символическое и почти сакральное значение, был символом продолжающейся жизни и надежды.
Сегодня – в 21 веке, перед глазами мирового сообщества идет жесточайшая блокада Нагорного Карабаха. Отсутствие лекарств, жизненно необходимых средств, детского питания; больницы перестают принимать пациентов…
Представитель МИД РФ М. Захарова вчера призвала Баку «не делать карабахское население заложником политических разногласий с Ереваном».
ПАСЕ вчера приняла резолюцию, решительно призывающую прекратить блокаду Лачинского коридора.
Достаточны ли эти меры для решения ситуации? Однозначно – нет. «Карабахский метроном» сегодня должен бить в колокол тревоги намного сильнее и настойчивее. Безусловно, мы все должны в этом участвовать, многое определенно еще не сделано. Наше очевидное бездействие и «недодействие» не имеют оправдания.
Реальное ожидание в вопросе спасения 120-тысячного населения сегодня в первую очередь со стороны России, в том числе и в правовом аспекте, как вытекающее из трехстороннего заявления подписанного также президентом Путиным 9-го ноября.
Важную роль должны сыграть влиятельные деятели армянского происхождения, проживающие в России, представители культурной, научной, общественной, бизнес элит. Но их голос как-то скромно молчит. Это молчание в итоге будет неправильно истолковано и в Армении, и в России.
Бить тревогу в поддержку голодающих детей - это дело чести и достоинства. И гражданского долга, кстати. Тысячи армян, в том числе карабахских, пали защищая блокадный Ленинград. Карабахские армяне имеют полное моральное право – ожидать от России конкретных действий для спасения жизни и достоинства.
От России ждем конкретных шагов по дипломатическим и гуманитарным каналам – наземным, воздушным, любым путем. Кстати, в Степанакерте есть недавно отремонтированный, современный аэропорт, готовый принимать любые воздушные судна.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Карабахский метроном
Метроном в блокадном Ленинграде имел символическое и почти сакральное значение, был символом продолжающейся жизни и надежды.
Сегодня – в 21 веке, перед глазами мирового сообщества идет жесточайшая блокада Нагорного Карабаха. Отсутствие лекарств, жизненно необходимых средств, детского питания; больницы перестают принимать пациентов…
Представитель МИД РФ М. Захарова вчера призвала Баку «не делать карабахское население заложником политических разногласий с Ереваном».
ПАСЕ вчера приняла резолюцию, решительно призывающую прекратить блокаду Лачинского коридора.
Достаточны ли эти меры для решения ситуации? Однозначно – нет. «Карабахский метроном» сегодня должен бить в колокол тревоги намного сильнее и настойчивее. Безусловно, мы все должны в этом участвовать, многое определенно еще не сделано. Наше очевидное бездействие и «недодействие» не имеют оправдания.
Реальное ожидание в вопросе спасения 120-тысячного населения сегодня в первую очередь со стороны России, в том числе и в правовом аспекте, как вытекающее из трехстороннего заявления подписанного также президентом Путиным 9-го ноября.
Важную роль должны сыграть влиятельные деятели армянского происхождения, проживающие в России, представители культурной, научной, общественной, бизнес элит. Но их голос как-то скромно молчит. Это молчание в итоге будет неправильно истолковано и в Армении, и в России.
Бить тревогу в поддержку голодающих детей - это дело чести и достоинства. И гражданского долга, кстати. Тысячи армян, в том числе карабахских, пали защищая блокадный Ленинград. Карабахские армяне имеют полное моральное право – ожидать от России конкретных действий для спасения жизни и достоинства.
От России ждем конкретных шагов по дипломатическим и гуманитарным каналам – наземным, воздушным, любым путем. Кстати, в Степанакерте есть недавно отремонтированный, современный аэропорт, готовый принимать любые воздушные судна.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Որտեղ էր Լուկաշեկոն 1917 թ-ին
Ռազմական բունտի առաջին ժամերին Պուտինի ելույթում կատարվողը հեռավոր 1917-ի անալոգիայով դիտարկելը բավականին ճշգրիտ էր իր պատմական մասշտաբայնությամբ։ Բայց իսկապե՞ս շատ հեռավոր է չարաբաստիկ 1917-ը։
Ռուսաստանը կրկին համաշխարհային առճակատման մեջ է, և ֆրոնտի փլուզումը հանգեցնելու էր Ռուսաստանի համար ահռելի կորուստների, որոնց ճշգրիտ սահմանները դժվար է պատկերացնելը։
Դա մեր 5+2 շրջանը չէ, որը մեր պետական ինֆանտիլիզմի պատճառով քանդվեց։ Դա Ռուսաստանն է՝ իր անծայրածիր չափերով ու 150 մլն բազմազգ բնակչությամբ։
Որքանո՞վ էր իրական քաղաքացիական պատերազմի հնարավորությունը Ռուսաստանում։ Դրա պատասխանը նույն Պուտինի օրոք կասեցված չեչենական պատերազմի, ազգայնական–գլոբալիստական հոսանքների ներկայիս գերսրվածության, և իհարկե, անարդարությունների տիրույթում է։ Մյուս կողմից, 24 ժամվա ընթացքը ցույց տվեց, որ լայն զանգվածները հակված չէին ողջունելու «հեղափոխական զարգացումները»։
1917-ի անալոգիան ճշգրիտ էր նաև այլ ժողովուրդների տեսանկյունից, մասնավորապես՝ հայ ժողովրդի, որի մի մասը ուրախանում էր ռուսական դեպքերով։ Ուղղակի ապշեցուցիչ է, որ 100 տարվա պատմությունը, երկու անգամ ձեռք բերած անկախ պետականությունը, հաղթած և պարտված պատերազմները ու անհամար աղետները հայ ժողովրդին չեն հասունացրել, և մեր պետական մտածողության մակարդակը գրեթե հեռավոր 1917-ի վրա է։
Ստացվում է՝ մենք պատմական որևէ տարեթվից հետևություն չենք անում. ո´չ 1915-ից, ո´չ 1918-ից, 1920-ից, 2018-ից, և ոչ անգամ՝ 2020-ից։ Հայ ժողովրդին այդպես էլ նրա վերնախավերը չբացատրեցին, թե ո´ր տարեթիվը ի´նչ սխալների կամ ինչ զարգացումների հետևանք էր։ Բայց դրա համար պետք էր, որ նախևառաջ վերնախավերն իրենք հասկանային։ Պաթոլոգիկ ցիկլը 100-200 տարի գործել է անխափան։ Սա նշանակում է, որ մենք բոլորս հիմա համատեղ հասունացնում ենք նոր ողբերգական ամիս-ամսաթիվ։
Անխուսափելի՞ է այս ընթացքը. միանշանակ՝ ոչ։ Մենք արդեն ունենք ազգային-առաջադիմական լավ պոտենցիալ, որը մերժում է բոլշևիզմի նախկիններ-նորեր դրոշը, մերժում է տգիտությունը որպես ազգային արժեք ընկալելը, տեսնում է հասարակական համակեցության և արդար բարքերի կարևորությունը, և տեսնում է ժամանակակից պետության հնարավորությունը։
Այդ մարդկային պոտենցիալը մենք ունենք, իհարկե դժվար է լինելու, որովհետև դիմացը կանգնելու են բոլշևիզմի, տգիտության, խեղճության կուռ շարքերը՝ իրենց առաջնորդներով։
Եվ վերջում. երեկվա պատմական օրը ցույց տվեց, թե որքան կարևոր ինստիտուտ է միջնորդությունը և ճիշտ միջնորդը։ Պայմանական ասած, եթե 1917-ին լիներ Լուկաշենկոն, չէր բացառվում, որ պատմությունը այլ կերպ զարգանար։ Եթե 2018-2020 թթ-ին ճիշտ հասկանայինք միջնորդության (Մինսկի խումբ) բովանդակությունը և մեսիջները, ապա հնարավոր է՝ պատերազմ չլիներ, և չլիներ աղետը։
Մենք հիմա ունենք ներքին և արտաքին միջնորդության սուր կարիք. ներսում՝ ներքին հաշտեցման գնալու, դրսում՝ պետական շահերը պաշտպանելու։ Երկուսն էլ այս պահին ցավալիորեն տապալում ենք։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Որտեղ էր Լուկաշեկոն 1917 թ-ին
Ռազմական բունտի առաջին ժամերին Պուտինի ելույթում կատարվողը հեռավոր 1917-ի անալոգիայով դիտարկելը բավականին ճշգրիտ էր իր պատմական մասշտաբայնությամբ։ Բայց իսկապե՞ս շատ հեռավոր է չարաբաստիկ 1917-ը։
Ռուսաստանը կրկին համաշխարհային առճակատման մեջ է, և ֆրոնտի փլուզումը հանգեցնելու էր Ռուսաստանի համար ահռելի կորուստների, որոնց ճշգրիտ սահմանները դժվար է պատկերացնելը։
Դա մեր 5+2 շրջանը չէ, որը մեր պետական ինֆանտիլիզմի պատճառով քանդվեց։ Դա Ռուսաստանն է՝ իր անծայրածիր չափերով ու 150 մլն բազմազգ բնակչությամբ։
Որքանո՞վ էր իրական քաղաքացիական պատերազմի հնարավորությունը Ռուսաստանում։ Դրա պատասխանը նույն Պուտինի օրոք կասեցված չեչենական պատերազմի, ազգայնական–գլոբալիստական հոսանքների ներկայիս գերսրվածության, և իհարկե, անարդարությունների տիրույթում է։ Մյուս կողմից, 24 ժամվա ընթացքը ցույց տվեց, որ լայն զանգվածները հակված չէին ողջունելու «հեղափոխական զարգացումները»։
1917-ի անալոգիան ճշգրիտ էր նաև այլ ժողովուրդների տեսանկյունից, մասնավորապես՝ հայ ժողովրդի, որի մի մասը ուրախանում էր ռուսական դեպքերով։ Ուղղակի ապշեցուցիչ է, որ 100 տարվա պատմությունը, երկու անգամ ձեռք բերած անկախ պետականությունը, հաղթած և պարտված պատերազմները ու անհամար աղետները հայ ժողովրդին չեն հասունացրել, և մեր պետական մտածողության մակարդակը գրեթե հեռավոր 1917-ի վրա է։
Ստացվում է՝ մենք պատմական որևէ տարեթվից հետևություն չենք անում. ո´չ 1915-ից, ո´չ 1918-ից, 1920-ից, 2018-ից, և ոչ անգամ՝ 2020-ից։ Հայ ժողովրդին այդպես էլ նրա վերնախավերը չբացատրեցին, թե ո´ր տարեթիվը ի´նչ սխալների կամ ինչ զարգացումների հետևանք էր։ Բայց դրա համար պետք էր, որ նախևառաջ վերնախավերն իրենք հասկանային։ Պաթոլոգիկ ցիկլը 100-200 տարի գործել է անխափան։ Սա նշանակում է, որ մենք բոլորս հիմա համատեղ հասունացնում ենք նոր ողբերգական ամիս-ամսաթիվ։
Անխուսափելի՞ է այս ընթացքը. միանշանակ՝ ոչ։ Մենք արդեն ունենք ազգային-առաջադիմական լավ պոտենցիալ, որը մերժում է բոլշևիզմի նախկիններ-նորեր դրոշը, մերժում է տգիտությունը որպես ազգային արժեք ընկալելը, տեսնում է հասարակական համակեցության և արդար բարքերի կարևորությունը, և տեսնում է ժամանակակից պետության հնարավորությունը։
Այդ մարդկային պոտենցիալը մենք ունենք, իհարկե դժվար է լինելու, որովհետև դիմացը կանգնելու են բոլշևիզմի, տգիտության, խեղճության կուռ շարքերը՝ իրենց առաջնորդներով։
Եվ վերջում. երեկվա պատմական օրը ցույց տվեց, թե որքան կարևոր ինստիտուտ է միջնորդությունը և ճիշտ միջնորդը։ Պայմանական ասած, եթե 1917-ին լիներ Լուկաշենկոն, չէր բացառվում, որ պատմությունը այլ կերպ զարգանար։ Եթե 2018-2020 թթ-ին ճիշտ հասկանայինք միջնորդության (Մինսկի խումբ) բովանդակությունը և մեսիջները, ապա հնարավոր է՝ պատերազմ չլիներ, և չլիներ աղետը։
Մենք հիմա ունենք ներքին և արտաքին միջնորդության սուր կարիք. ներսում՝ ներքին հաշտեցման գնալու, դրսում՝ պետական շահերը պաշտպանելու։ Երկուսն էլ այս պահին ցավալիորեն տապալում ենք։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
«Անտոռմուզ» ձևակերպումներին չի կարելի պատասխանել
Ինչո՞ւ պետք չէ պատասխանել Նիկոլին, և ինչու՞ են հնարավոր դառնում նրա «անտոռմուզ» ելույթները։
Այս հարցերն ունեն առավելագույն հստակության պատասխանների կարիք։
Հարց 1. Ինչո՞ւ պետք չէ պատասխանել Նիկոլին
Որովհետև Նիկոլի խոսքը, հերքող պատասխանները և մեր հեռանկարը տարբեր իրականություններում են։ Մինչև 2018 թ. երեք նախագահների օրոք եղել է «Արցախը Հայաստան է և վերջ» իրականությունը, որի մասին ուղղակի չէին գոռում, Շուշիում քեֆեր ու պարեր չէին բռնում։ Եղել են «դժվար բանակցություններ են և վերջ», «Ադրբեջանի հետ բալանսը պահում ենք և վերջ», «Լուրջ ռիսկեր կան և վերջ» շեշտադրումներ, որոնք ամբողջականացնում էին իրականությունը։
2018-2020 ժամանակահատվածը աղետի նախապատրաստման կոպտագույն սխալների փուլն էր։
2020-ից առ այսօր «Ամեն ինչ տապալված է և վերջ» իրականությունն է՝ հավելյալ շեշտադրումներով. «Կարող ենք պետականություն կորցնել և վերջ» «Արցախը մոռացեք և վերջ»։
Վերջապես, կա երրորդ իրականությունը, և դա այն է, ինչի շուրջ այսօր պետք է ձևավորվի ազգային-առաջադիմական միտքը. «Տեր ենք կանգնում մեր երկրին և վերջ», «Հայկական Արցախ հնարավոր է, և վերջ», «Հարևանների հետ գնում ենք բարդ բանակցությունների և վերջ»։
Նախկին նախագահների համակարգերից պատասխանները Նիկոլին տարբեր իրականությունների մասին են՝ իրար հետ բացարձակ չհատվող, եթե նույնիսկ կոնկրետ հարցի կոնկրետ պատասխան է հնչում։
Նիկոլի ինֆորմացիայի և ոգենչման աղբյուրը իր իսկ թերթի 20-ամյա վաղեմության հոդվածների ռետրոսպեկտիվ ընթերցանությունն է։ Եվ եթե Քոչարյանը՝ Ջ. Բուշի ձեռը բռնած, Քի Վեսթի ամբողջական պայմանագիրը դնի նրա առաջ, միևնույն է, նա կարդալու է իր իսկ հոդվածը՝ «... որ Մեղրին տալիս էին»։
Ու՞մ մասին են նրա ասածները
Ոչ միայն քաղաքականապես, այլև՝ զուտ մարդկայնորե´ն է սխալ Նիկոլի «անտոռմուզ» ասածներին պատասխանելը։ Իրականում շատ դժվար է ասել, թե ում են ուղղված, նույնիսկ եթե նա կոնկրետ անուններ է տալիս։ Նիկոլի ասածները, ըստ էության, վերաբերում են ՔՊ-ից դուրս բոլորին։ Նա մոտավորապես ասում է. «Այն, ինչը դուք գիտեք, տեսել եք անձամբ, լսել եք, մասնակիցն եք եղել, ձեր կյանքն է եղել, սխալ է, սուտ է, չի եղել։ Ես հիմա նոր պատմություն եմ հորինում, ձեզ նոր պատմություն եմ պարտադրում։ Կներեք, բայց ես այլ ելք չունեմ»։
Իսկ ինչո՞ւ է նա կարողանում այդքան անկաշկանդ դա անել, ինչ ուզել՝ ասել, թքած ունենալով, որ ծայրահեղ վնասում է պետությանը, կխոսենք հաջորդիվ։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
«Անտոռմուզ» ձևակերպումներին չի կարելի պատասխանել
Ինչո՞ւ պետք չէ պատասխանել Նիկոլին, և ինչու՞ են հնարավոր դառնում նրա «անտոռմուզ» ելույթները։
Այս հարցերն ունեն առավելագույն հստակության պատասխանների կարիք։
Հարց 1. Ինչո՞ւ պետք չէ պատասխանել Նիկոլին
Որովհետև Նիկոլի խոսքը, հերքող պատասխանները և մեր հեռանկարը տարբեր իրականություններում են։ Մինչև 2018 թ. երեք նախագահների օրոք եղել է «Արցախը Հայաստան է և վերջ» իրականությունը, որի մասին ուղղակի չէին գոռում, Շուշիում քեֆեր ու պարեր չէին բռնում։ Եղել են «դժվար բանակցություններ են և վերջ», «Ադրբեջանի հետ բալանսը պահում ենք և վերջ», «Լուրջ ռիսկեր կան և վերջ» շեշտադրումներ, որոնք ամբողջականացնում էին իրականությունը։
2018-2020 ժամանակահատվածը աղետի նախապատրաստման կոպտագույն սխալների փուլն էր։
2020-ից առ այսօր «Ամեն ինչ տապալված է և վերջ» իրականությունն է՝ հավելյալ շեշտադրումներով. «Կարող ենք պետականություն կորցնել և վերջ» «Արցախը մոռացեք և վերջ»։
Վերջապես, կա երրորդ իրականությունը, և դա այն է, ինչի շուրջ այսօր պետք է ձևավորվի ազգային-առաջադիմական միտքը. «Տեր ենք կանգնում մեր երկրին և վերջ», «Հայկական Արցախ հնարավոր է, և վերջ», «Հարևանների հետ գնում ենք բարդ բանակցությունների և վերջ»։
Նախկին նախագահների համակարգերից պատասխանները Նիկոլին տարբեր իրականությունների մասին են՝ իրար հետ բացարձակ չհատվող, եթե նույնիսկ կոնկրետ հարցի կոնկրետ պատասխան է հնչում։
Նիկոլի ինֆորմացիայի և ոգենչման աղբյուրը իր իսկ թերթի 20-ամյա վաղեմության հոդվածների ռետրոսպեկտիվ ընթերցանությունն է։ Եվ եթե Քոչարյանը՝ Ջ. Բուշի ձեռը բռնած, Քի Վեսթի ամբողջական պայմանագիրը դնի նրա առաջ, միևնույն է, նա կարդալու է իր իսկ հոդվածը՝ «... որ Մեղրին տալիս էին»։
Ու՞մ մասին են նրա ասածները
Ոչ միայն քաղաքականապես, այլև՝ զուտ մարդկայնորե´ն է սխալ Նիկոլի «անտոռմուզ» ասածներին պատասխանելը։ Իրականում շատ դժվար է ասել, թե ում են ուղղված, նույնիսկ եթե նա կոնկրետ անուններ է տալիս։ Նիկոլի ասածները, ըստ էության, վերաբերում են ՔՊ-ից դուրս բոլորին։ Նա մոտավորապես ասում է. «Այն, ինչը դուք գիտեք, տեսել եք անձամբ, լսել եք, մասնակիցն եք եղել, ձեր կյանքն է եղել, սխալ է, սուտ է, չի եղել։ Ես հիմա նոր պատմություն եմ հորինում, ձեզ նոր պատմություն եմ պարտադրում։ Կներեք, բայց ես այլ ելք չունեմ»։
Իսկ ինչո՞ւ է նա կարողանում այդքան անկաշկանդ դա անել, ինչ ուզել՝ ասել, թքած ունենալով, որ ծայրահեղ վնասում է պետությանը, կխոսենք հաջորդիվ։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Եթե անխուսափելիորեն պետք էր Էրդողանին շնորհավորել՝ Կուրբան-Բայրամի առթիվ, ապա պաշտոնական Երևանը պարտավոր էր նախ շնորհավորել մեծ իսլամական աշխարհին, որտեղ մենք ունենք մեծ թվով բարեկամ երկրներ՝ հատուկ ուղերձով, որ իսլամի հետևորդների համար նվիրական օրը անթույլատրելի է ներկել խաղաղ մարդկանց արյունով։ Ամենայն հավանականությամբ՝ Ադրբեջանը գիշերային հարձակումը նախաձեռնել էր հենց «տոնական սիմվոլիզմի» շրջանակներում։ Վստահաբար՝ իսլամական աշխարհում (առաջին հերթին՝ մեր հարևան Իրանում) մեզ կհասկանային։
Երևանն ունի գրագետ, ակտիվ քայլերի հնարավորություններ՝ Ադրբեջանին զսպելու համար, որոնք չի անում՝ առաջացնելով անվերջ հարցեր։
Եթե անխուսափելիորեն պետք էր Էրդողանին շնորհավորել՝ Կուրբան-Բայրամի առթիվ, ապա պաշտոնական Երևանը պարտավոր էր նախ շնորհավորել մեծ իսլամական աշխարհին, որտեղ մենք ունենք մեծ թվով բարեկամ երկրներ՝ հատուկ ուղերձով, որ իսլամի հետևորդների համար նվիրական օրը անթույլատրելի է ներկել խաղաղ մարդկանց արյունով։ Ամենայն հավանականությամբ՝ Ադրբեջանը գիշերային հարձակումը նախաձեռնել էր հենց «տոնական սիմվոլիզմի» շրջանակներում։ Վստահաբար՝ իսլամական աշխարհում (առաջին հերթին՝ մեր հարևան Իրանում) մեզ կհասկանային։
Երևանն ունի գրագետ, ակտիվ քայլերի հնարավորություններ՝ Ադրբեջանին զսպելու համար, որոնք չի անում՝ առաջացնելով անվերջ հարցեր։
Арцаху нужно помогать, а не прятаться за ним, как за щитом
Выходит – единственная надежда армянского народа и его «элит» - это решительность армян Арцаха: сегодня как Армения, так и «армянский мир» в целом находятся в состоянии пассивных наблюдателей.
Более того, даже сверхдержавы со своими конкретными глобальными интересами тоже возлагают надежду на выносливость арцахских армян, живущих в условиях тотальной блокады, под азербайджанскими обстрелами.
Кажется мы забываем, что 120-тысячное армянство Арцаха - это обычные люди, и как обычных людей, их тоже в любой момент может покинуть «историческая решимость» противостояния от лица всего мира – всего армянского народа, армянского государства и сверхдержав.
Почему же мы исключаем такой сценарий?
А теперь представьте – что будет после того, как арцахцы устанут противостоять.
Перед лицом всего человечества мы превратимся в униженный, потерявший свое достоинство народ, и уже веками будем ходить так, как ходили в первое время после 9-го ноября, когда во всем мире уважаемые армяне стыдились или боялись выходить на улицу и в люди.
Армения рухнет как домино: это будет бесконтрольное разрушение государственности. Про власть и говорить не нужно.
Русские будут выдворены из региона в считанные месяцы, так как больше не будет ни одного легитимного оправдания их нахождения здесь.
Убийство 4 арцахцев, защищающих свой дом, осталось темой и трагедией маленького Арцаха. Захарова призвала “стороны” к сдержанности, а Ереван продолжил свой радостный быт.
Во имя избежания безвозвратной исторической трагедии, нужно круто поменять акценты над вопросом, нужен перелом всего настроя.
Ресурс для такого перелома у нас имеется. Нужно правильное содержание и правильный менеджмент.
Правильный менеджмент предполагает создание прикладных возможностей для помощи Арцаху. Он должен решить сегодня две задачи:
а/ разбудить и обострить желание людей – помочь Арцаху;
б/ показать людям конкретные пути, механизмы для оказания помощи, чтобы каждый, имеющий желание помочь, мог знать – каким образом, в каком бы уголке мира он ни находился.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Арцаху нужно помогать, а не прятаться за ним, как за щитом
Выходит – единственная надежда армянского народа и его «элит» - это решительность армян Арцаха: сегодня как Армения, так и «армянский мир» в целом находятся в состоянии пассивных наблюдателей.
Более того, даже сверхдержавы со своими конкретными глобальными интересами тоже возлагают надежду на выносливость арцахских армян, живущих в условиях тотальной блокады, под азербайджанскими обстрелами.
Кажется мы забываем, что 120-тысячное армянство Арцаха - это обычные люди, и как обычных людей, их тоже в любой момент может покинуть «историческая решимость» противостояния от лица всего мира – всего армянского народа, армянского государства и сверхдержав.
Почему же мы исключаем такой сценарий?
А теперь представьте – что будет после того, как арцахцы устанут противостоять.
Перед лицом всего человечества мы превратимся в униженный, потерявший свое достоинство народ, и уже веками будем ходить так, как ходили в первое время после 9-го ноября, когда во всем мире уважаемые армяне стыдились или боялись выходить на улицу и в люди.
Армения рухнет как домино: это будет бесконтрольное разрушение государственности. Про власть и говорить не нужно.
Русские будут выдворены из региона в считанные месяцы, так как больше не будет ни одного легитимного оправдания их нахождения здесь.
Убийство 4 арцахцев, защищающих свой дом, осталось темой и трагедией маленького Арцаха. Захарова призвала “стороны” к сдержанности, а Ереван продолжил свой радостный быт.
Во имя избежания безвозвратной исторической трагедии, нужно круто поменять акценты над вопросом, нужен перелом всего настроя.
Ресурс для такого перелома у нас имеется. Нужно правильное содержание и правильный менеджмент.
Правильный менеджмент предполагает создание прикладных возможностей для помощи Арцаху. Он должен решить сегодня две задачи:
а/ разбудить и обострить желание людей – помочь Арцаху;
б/ показать людям конкретные пути, механизмы для оказания помощи, чтобы каждый, имеющий желание помочь, мог знать – каким образом, в каком бы уголке мира он ни находился.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Ապշեցուցիչ է այս մարդու իրավիճակային անադեկվատությունը. իր պաշտոնավարման ընթացքում, իր սխալների հետևանքով 120 հազար հայ հայտնվել է շրջափակման մեջ, նրանց սպառնում է, իր իսկ խոսքերով, «էթնիկ զտման, ցեղասպանության վտանգ», իսկ ինքը այսօր խոսում է «երկրի պատմության մեջ մի աննախադեպ իրադարձության» մասին. նվազագույն կենսաթոշակը դարձել է 36 հազար դրամ։
Նույնիսկ իմաստը չես տեսնում հարցնելու՝ գնաճը տեսե՞լ ես, խանութ մտե՞լ ես, հասկանո՞ւմ ես, որ այսօրվա 36 հազարի գնողունակությունը կարող է ավելի քիչ լինել, քան նախորդ տարիների, ասենք, 30 հազարը։
Անիմաստ է, որովհետև կա շատ ավելի լուրջ խնդիր. իր պահվածքով նա ողջ պետական համակարգն է սարքում անադեկվատ, որևէ ռիսկի, որևէ մարտահրավերի դիմակայելու անընդունակ։ Այն, որ ՀՀ պետական պաշտոնյաները վախենում են պատասխանել արցախցի պաշտոնյաների զանգերին, հենց այդ անադեկվատության ապացույցն է. խոսեն, որ ի՞նչ ասեն, ո´չ լիազորություն ունեն ինքնուրույն որոշում կայացնելու, ոչ՝ ունակություն որևէ լուրջ, ռացիոնալ քայլի։ Ադրբեջանական պրոպագանդան քարոզում է «նոր հատուկ ռազմական օպերացիայի» անհրաժեշտությունը՝ «Ղարաբաղը մաքրելու հայկական ուժերից»։ Կա՞ բան, որ անում է պաշտոնական Երևանը՝ սա կանխելու համար։ Կա՞ ծրագիր, կա՞ աշխատանք ռուսական կողմի հետ։
Պետության փլուզումը հենց այսպիսին է լինում։ Պետական ինստիտուտները դադարում են իրավիճակին համահունչ լինել։ Կարող են դեռ իներցիայով կառավարության կամ ԱԺ նիստեր անել, իրար ասել ՄԵԾԱՐԳՈ ու իբր հարցեր քննարկել, բայց սա ուղղակի իներցիա է, որովհետև ընթացքը տանում է պետականության փլուզմանը։
Այս ընթացքը կանգնեցնելու համար նոր լուրջ քաղաքական, հանրային ընդդիմադիր ձևաչափեր են պետք։ Լիքը լուրջ գործիչներ, դեմքեր ունենք՝ բոլոր սերունդներից, բայց չենք կարողանում նիկոլական ինստիտուցիոնալ անլրջությանը սոլիդ այլընտրանք ստեղծել, ու մեր քաղաքական ֆորմատը մնացել է ԱԺ-ում մայկա-տռուսիկի բանավեճի փիլիսոփայական մակարդակում։
Ապշեցուցիչ է այս մարդու իրավիճակային անադեկվատությունը. իր պաշտոնավարման ընթացքում, իր սխալների հետևանքով 120 հազար հայ հայտնվել է շրջափակման մեջ, նրանց սպառնում է, իր իսկ խոսքերով, «էթնիկ զտման, ցեղասպանության վտանգ», իսկ ինքը այսօր խոսում է «երկրի պատմության մեջ մի աննախադեպ իրադարձության» մասին. նվազագույն կենսաթոշակը դարձել է 36 հազար դրամ։
Նույնիսկ իմաստը չես տեսնում հարցնելու՝ գնաճը տեսե՞լ ես, խանութ մտե՞լ ես, հասկանո՞ւմ ես, որ այսօրվա 36 հազարի գնողունակությունը կարող է ավելի քիչ լինել, քան նախորդ տարիների, ասենք, 30 հազարը։
Անիմաստ է, որովհետև կա շատ ավելի լուրջ խնդիր. իր պահվածքով նա ողջ պետական համակարգն է սարքում անադեկվատ, որևէ ռիսկի, որևէ մարտահրավերի դիմակայելու անընդունակ։ Այն, որ ՀՀ պետական պաշտոնյաները վախենում են պատասխանել արցախցի պաշտոնյաների զանգերին, հենց այդ անադեկվատության ապացույցն է. խոսեն, որ ի՞նչ ասեն, ո´չ լիազորություն ունեն ինքնուրույն որոշում կայացնելու, ոչ՝ ունակություն որևէ լուրջ, ռացիոնալ քայլի։ Ադրբեջանական պրոպագանդան քարոզում է «նոր հատուկ ռազմական օպերացիայի» անհրաժեշտությունը՝ «Ղարաբաղը մաքրելու հայկական ուժերից»։ Կա՞ բան, որ անում է պաշտոնական Երևանը՝ սա կանխելու համար։ Կա՞ ծրագիր, կա՞ աշխատանք ռուսական կողմի հետ։
Պետության փլուզումը հենց այսպիսին է լինում։ Պետական ինստիտուտները դադարում են իրավիճակին համահունչ լինել։ Կարող են դեռ իներցիայով կառավարության կամ ԱԺ նիստեր անել, իրար ասել ՄԵԾԱՐԳՈ ու իբր հարցեր քննարկել, բայց սա ուղղակի իներցիա է, որովհետև ընթացքը տանում է պետականության փլուզմանը։
Այս ընթացքը կանգնեցնելու համար նոր լուրջ քաղաքական, հանրային ընդդիմադիր ձևաչափեր են պետք։ Լիքը լուրջ գործիչներ, դեմքեր ունենք՝ բոլոր սերունդներից, բայց չենք կարողանում նիկոլական ինստիտուցիոնալ անլրջությանը սոլիդ այլընտրանք ստեղծել, ու մեր քաղաքական ֆորմատը մնացել է ԱԺ-ում մայկա-տռուսիկի բանավեճի փիլիսոփայական մակարդակում։
Вторая миротворческая война?
В 2008 году тогдашний президент России Д. Медведев охарактеризовал войну России с Грузией следующей формулировкой. «Российские миротворцы приступили к "операции по принуждению к миру" в зоне грузино-осетинского конфликта. Наши миротворцы в настоящий момент осуществляют операцию по понуждению грузинской стороны к миру. На них также лежит ответственность по защите населения. Всем этим мы сейчас занимаемся».
В дальнейшем Медведев и официальная Москва развили целую политологическую концепцию, переросшую в государственную политику насчет того - как поступает Россия когда стреляют в его миротворцев - от жесткого военного ответа до признания независимости. Кстати, военная операция кем-то метко была охарактеризована как «первая миротворческая война».
Почему вдруг вспомнилось про это?
Сегодня российские миротворцы берегут мир в Нагорном Карабахе и защищают 120 тысяч армян от азербайджанской агрессии.
Но в последние дни официальный Баку и его пропаганда заговаривают о некой «новой военной спецоперации» в зоне ответственности российских миротворцев.
“Азербайджан будет вынужден провести новую военную спецоперацию. На сей раз в зоне ответственности российских войск. Армения и Россия не оставляют Азербайджану другого выбора”: вот главный лейтмотив «азербайджанского мира».
Это означает: либо Азербайджан будет стрелять в российских солдат, либо российские миротворцы заранее уйдут в безопасное место - оставив 120-тысячное мирное население на произвол судьбы. Если честно, не удается верить ни в одну из этих версий.
Более реалистичным кажется третий сценарий - продолжение реальных переговоров посредничеством России на базе трехстороннего заявления от 9 ноября 2020 г.
Даже на фоне войны между коллективным западом и Россией, на западе признают, что реальный мир на реальной земле сегодня может обеспечивать только Россия.
Но ситуация осложняется по разным причинам:
а/ Власти Армении допускают одну грубую ошибку за другой, с каждым разом усугубляя и без того тяжелую ситуацию (если конечно это на самом деле “ошибки”, а не конкретно целевая политика),
б/ Алиев виртуозно пользуется “ошибками” Еревана и усиливает свои позиции
г/ Армянская парламентская оппозиция находится в институциональном разложении, так и не сумев стать настоящей, институциональной альтернативой, с которой и русские, и запад вошли бы в реальный контакт.
В таком состоянии Алиев может пойти на сумасшедшие шаги. И если есть такая угроза, то нужно принимать срочные превентивные меры:
- Власти Арцаха должны открыто обратиться к России – специальным обращением Нацсобрания.
- «Фронт безопасности и развития Арцаха» должен организовать большой митинг-собрание, обеспечив широкое освещение по международным СМИ. Если даже по закону сегодня митинги запрещены, все же можно делать исключения, нужно помнить, что это не политическая акция, направленная против руководства страны и т.п., а акция национальной самозащиты.
- Кроме эмоций, из Арцаха должны прозвучать четкие формулировки, месседжи, понятные большому миру. Нужны скоординированные послания, не разрозненные объявления, иногда противоречащие друг другу. Мир должен понимать требования и ожидания Арцаха сегодня. Требования, касающиеся не только безопасности, но и интеграции Арцаха в международное пространство – по всем возможным направлениям. Важна также озвученная вчера Р. Варданяном формулировка: «У сегодняшней ситуации с Арцахом один ответственный – плохой переговорщик».
- То же самое касается армянской оппозиции, которая должна ясно и громко обратиться к крупным международным игрокам, в первую очередь – странам Минской группы и ЕС.
- Сильное давление внутри Армении нужно оказать на власть: независимо от того, как мы к ним относимся, в их руках сегодня множество превентивных инструментов, которыми они – нарочно или нет, совершенно не пользуются.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
В 2008 году тогдашний президент России Д. Медведев охарактеризовал войну России с Грузией следующей формулировкой. «Российские миротворцы приступили к "операции по принуждению к миру" в зоне грузино-осетинского конфликта. Наши миротворцы в настоящий момент осуществляют операцию по понуждению грузинской стороны к миру. На них также лежит ответственность по защите населения. Всем этим мы сейчас занимаемся».
В дальнейшем Медведев и официальная Москва развили целую политологическую концепцию, переросшую в государственную политику насчет того - как поступает Россия когда стреляют в его миротворцев - от жесткого военного ответа до признания независимости. Кстати, военная операция кем-то метко была охарактеризована как «первая миротворческая война».
Почему вдруг вспомнилось про это?
Сегодня российские миротворцы берегут мир в Нагорном Карабахе и защищают 120 тысяч армян от азербайджанской агрессии.
Но в последние дни официальный Баку и его пропаганда заговаривают о некой «новой военной спецоперации» в зоне ответственности российских миротворцев.
“Азербайджан будет вынужден провести новую военную спецоперацию. На сей раз в зоне ответственности российских войск. Армения и Россия не оставляют Азербайджану другого выбора”: вот главный лейтмотив «азербайджанского мира».
Это означает: либо Азербайджан будет стрелять в российских солдат, либо российские миротворцы заранее уйдут в безопасное место - оставив 120-тысячное мирное население на произвол судьбы. Если честно, не удается верить ни в одну из этих версий.
Более реалистичным кажется третий сценарий - продолжение реальных переговоров посредничеством России на базе трехстороннего заявления от 9 ноября 2020 г.
Даже на фоне войны между коллективным западом и Россией, на западе признают, что реальный мир на реальной земле сегодня может обеспечивать только Россия.
Но ситуация осложняется по разным причинам:
а/ Власти Армении допускают одну грубую ошибку за другой, с каждым разом усугубляя и без того тяжелую ситуацию (если конечно это на самом деле “ошибки”, а не конкретно целевая политика),
б/ Алиев виртуозно пользуется “ошибками” Еревана и усиливает свои позиции
г/ Армянская парламентская оппозиция находится в институциональном разложении, так и не сумев стать настоящей, институциональной альтернативой, с которой и русские, и запад вошли бы в реальный контакт.
В таком состоянии Алиев может пойти на сумасшедшие шаги. И если есть такая угроза, то нужно принимать срочные превентивные меры:
- Власти Арцаха должны открыто обратиться к России – специальным обращением Нацсобрания.
- «Фронт безопасности и развития Арцаха» должен организовать большой митинг-собрание, обеспечив широкое освещение по международным СМИ. Если даже по закону сегодня митинги запрещены, все же можно делать исключения, нужно помнить, что это не политическая акция, направленная против руководства страны и т.п., а акция национальной самозащиты.
- Кроме эмоций, из Арцаха должны прозвучать четкие формулировки, месседжи, понятные большому миру. Нужны скоординированные послания, не разрозненные объявления, иногда противоречащие друг другу. Мир должен понимать требования и ожидания Арцаха сегодня. Требования, касающиеся не только безопасности, но и интеграции Арцаха в международное пространство – по всем возможным направлениям. Важна также озвученная вчера Р. Варданяном формулировка: «У сегодняшней ситуации с Арцахом один ответственный – плохой переговорщик».
- То же самое касается армянской оппозиции, которая должна ясно и громко обратиться к крупным международным игрокам, в первую очередь – странам Минской группы и ЕС.
- Сильное давление внутри Армении нужно оказать на власть: независимо от того, как мы к ним относимся, в их руках сегодня множество превентивных инструментов, которыми они – нарочно или нет, совершенно не пользуются.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Ռացիոնալ այլընտրանք այսօրվա իրավիճակին
Վ. Օսկանյանը երեկ կոնցեպտուալ ձևակերպում տվեց Արցախի հարցին՝ այս պահի իրողություններից ելնելով.
1. Հնարավոր է արագ նվազագույնի հասցնել պատերազմի հնարավորությունը
2. Հնարավոր է փոխել բանակցությունների անհուսության բովանդակությունը։
Նա ձևակերպում է նաև նախապայմանները՝ տալ իրեն և մի խումբ դիվանագետների 100 տոկոսանոց լիազորություններ, և որ Ն. Փաշինյանը երեք ամիս ընդհանրապես չխոսի։ Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ նախապայմանները չեն իրականացվելու, բայց դրանից կոնցեպցիայի արժեքը չի փոխվում։ Ավելին՝ ընդգծվում է անելիքի բովանդակությունը։
Այս պայմաններում մեր անելիքը
Այս բովանդակությունը կարող է դառնալ կոնսոլիդացիոն սոսինձ՝ Արցախի, Հայաստանի ռացիոնալ–ազգային հատվածի, հայկական աշխարհի ու նաև միջազգային հանրության համար, առաջին հերթին՝ միջնորդների։ Արեցինք սա՝ այս բովանդակությունը դառնալու է լուրջ խնդիր Ալիևի համար։
Արցախի հարցը այս պահին հանգում է երկու կետի.
ա/ Արցախի անվտանգություն
բ/ 120 հազար հայության՝ 21-րդ դարում ընդունված նորմալ ապրելու, կենսագործունեության միջավայր։
Ահա այս գործի հաջողության համար էլ կա կարևոր նախապայման. Արցախից և Արցախի հարցում պետք է լինեն բացառապես ռացիոնալ, գործնական ուղերձներ, մոտեցումներ։ Էմոցիան պետք է հասցվի նվազագույնի։ Էմոցիան միայն պետք է վերաբերի բլոկադայի թեմային։ Մնացած հարցերում՝ միայն ռացիոնալ առաջարկներ։
Ով ենք մենք՝ իշխանության այլընտրանքը
«Մենք» այս պահին իշխանություն չենք. սա իրողություն է, որն էապես դժվարացնում է մեր անելիքը։ Բայց սա չի նշանակում, որ այս փաստը փակում է բոլոր հնարավորությունները. Արցախը, 120 հազար արցախահայությունը և Հայաստանի գալիք հազարամյակների պատմությունը չեն կարող գերի լինել այս պահի ՀՀ իշխանություններին։
Այս առումով շատ կարևոր է ձևակերպենք, թե մենք ով ենք, սա չափազանց կարևոր հարց է։
Մենքը.
- Արցախն է, որից պետք է դուրս գան գրագետ, ռացիոնալ ձևակերպումներ։ (Արցախի իշխանությունները և Արցախի անվտանգության և զարգացման ճակատը՝ համագործակցելով)
- Արցախի շուրջ ձևավորվող շարժումը Հայաստանում. մենք ռևանշիստ չենք, մենք իրականությունից կտրված արկածախնդիրներ չենք։ Մենք կայուն խաղաղության կողմնակիցներն ենք՝ ազգային-ռացիոնալ պատկերացումներով։
- Հայկական աշխարհում նույն բովանդակությամբ կոնսոլիդացիայի պրոցեսը՝ նշված երկու կետի շուրջ։ Հայկական աշխարհ ասելով նկատի ունեմ ազդեցիկ հայեր, սփյուռքի կառույցների հետ գրագետ, համակարգված աշխատանքը, առաքելական եկեղեցի։
Կարևոր գործերի ժամանակը
Վ. Օսկանյանը, որպես փորձառու դիվանագետ, սահմանափակվեց մակրո-ձևակերպումներով՝ ասելով այն, ինչը կարելի էր և պետք էր ասել հրապարակայնորեն։ Դրան պետք է հետևի կարևոր գործերի ժամանակը.
ա/ վերը նշված երկու կետերի (անվտանգություն և ապրելու միջավայր) շուրջ գրագետ քայլերի, առաջարկների, գաղափարների դետալային մշակում։
բ/ Արցախի և հայրենիքապահպանության գաղափարով նոր համահայկական պլատֆորմի ձևավորում՝ Արցախ, Հայաստանի ազգային–ռացիոնալ շրջանակներ, հայկական աշխարհի ազդեցիկ շրջանակներ։
Ադրբեջանն ուզում է, որ Արցախը դառնա ռուսական զորքով շրջապատված սև խոռոչ, անկյանք միավոր։ Ու ինքը միայն այդպես կարող է հաղթել։ Մեր խնդիրը հակառակն է՝ ունենալ անվտանգ ու նորմալ կյանքով ապրող Արցախ: Ա կետը գրագետ բովանդակությունն է, Բ-ն՝ ուղղակի այլընտրանք չունեցող մեխանիզմ, քանի դեռ Հայաստանում այս իշխանությունն է։
Ես վստահ եմ՝ անենք ամեն հնարավորը և կտեսնենք, որ անսպասելի բացվում են նաև անհնարինի դռները։ Ուրեմն պետք է աշխատել։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Վ. Օսկանյանը երեկ կոնցեպտուալ ձևակերպում տվեց Արցախի հարցին՝ այս պահի իրողություններից ելնելով.
1. Հնարավոր է արագ նվազագույնի հասցնել պատերազմի հնարավորությունը
2. Հնարավոր է փոխել բանակցությունների անհուսության բովանդակությունը։
Նա ձևակերպում է նաև նախապայմանները՝ տալ իրեն և մի խումբ դիվանագետների 100 տոկոսանոց լիազորություններ, և որ Ն. Փաշինյանը երեք ամիս ընդհանրապես չխոսի։ Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ նախապայմանները չեն իրականացվելու, բայց դրանից կոնցեպցիայի արժեքը չի փոխվում։ Ավելին՝ ընդգծվում է անելիքի բովանդակությունը։
Այս պայմաններում մեր անելիքը
Այս բովանդակությունը կարող է դառնալ կոնսոլիդացիոն սոսինձ՝ Արցախի, Հայաստանի ռացիոնալ–ազգային հատվածի, հայկական աշխարհի ու նաև միջազգային հանրության համար, առաջին հերթին՝ միջնորդների։ Արեցինք սա՝ այս բովանդակությունը դառնալու է լուրջ խնդիր Ալիևի համար։
Արցախի հարցը այս պահին հանգում է երկու կետի.
ա/ Արցախի անվտանգություն
բ/ 120 հազար հայության՝ 21-րդ դարում ընդունված նորմալ ապրելու, կենսագործունեության միջավայր։
Ահա այս գործի հաջողության համար էլ կա կարևոր նախապայման. Արցախից և Արցախի հարցում պետք է լինեն բացառապես ռացիոնալ, գործնական ուղերձներ, մոտեցումներ։ Էմոցիան պետք է հասցվի նվազագույնի։ Էմոցիան միայն պետք է վերաբերի բլոկադայի թեմային։ Մնացած հարցերում՝ միայն ռացիոնալ առաջարկներ։
Ով ենք մենք՝ իշխանության այլընտրանքը
«Մենք» այս պահին իշխանություն չենք. սա իրողություն է, որն էապես դժվարացնում է մեր անելիքը։ Բայց սա չի նշանակում, որ այս փաստը փակում է բոլոր հնարավորությունները. Արցախը, 120 հազար արցախահայությունը և Հայաստանի գալիք հազարամյակների պատմությունը չեն կարող գերի լինել այս պահի ՀՀ իշխանություններին։
Այս առումով շատ կարևոր է ձևակերպենք, թե մենք ով ենք, սա չափազանց կարևոր հարց է։
Մենքը.
- Արցախն է, որից պետք է դուրս գան գրագետ, ռացիոնալ ձևակերպումներ։ (Արցախի իշխանությունները և Արցախի անվտանգության և զարգացման ճակատը՝ համագործակցելով)
- Արցախի շուրջ ձևավորվող շարժումը Հայաստանում. մենք ռևանշիստ չենք, մենք իրականությունից կտրված արկածախնդիրներ չենք։ Մենք կայուն խաղաղության կողմնակիցներն ենք՝ ազգային-ռացիոնալ պատկերացումներով։
- Հայկական աշխարհում նույն բովանդակությամբ կոնսոլիդացիայի պրոցեսը՝ նշված երկու կետի շուրջ։ Հայկական աշխարհ ասելով նկատի ունեմ ազդեցիկ հայեր, սփյուռքի կառույցների հետ գրագետ, համակարգված աշխատանքը, առաքելական եկեղեցի։
Կարևոր գործերի ժամանակը
Վ. Օսկանյանը, որպես փորձառու դիվանագետ, սահմանափակվեց մակրո-ձևակերպումներով՝ ասելով այն, ինչը կարելի էր և պետք էր ասել հրապարակայնորեն։ Դրան պետք է հետևի կարևոր գործերի ժամանակը.
ա/ վերը նշված երկու կետերի (անվտանգություն և ապրելու միջավայր) շուրջ գրագետ քայլերի, առաջարկների, գաղափարների դետալային մշակում։
բ/ Արցախի և հայրենիքապահպանության գաղափարով նոր համահայկական պլատֆորմի ձևավորում՝ Արցախ, Հայաստանի ազգային–ռացիոնալ շրջանակներ, հայկական աշխարհի ազդեցիկ շրջանակներ։
Ադրբեջանն ուզում է, որ Արցախը դառնա ռուսական զորքով շրջապատված սև խոռոչ, անկյանք միավոր։ Ու ինքը միայն այդպես կարող է հաղթել։ Մեր խնդիրը հակառակն է՝ ունենալ անվտանգ ու նորմալ կյանքով ապրող Արցախ: Ա կետը գրագետ բովանդակությունն է, Բ-ն՝ ուղղակի այլընտրանք չունեցող մեխանիզմ, քանի դեռ Հայաստանում այս իշխանությունն է։
Ես վստահ եմ՝ անենք ամեն հնարավորը և կտեսնենք, որ անսպասելի բացվում են նաև անհնարինի դռները։ Ուրեմն պետք է աշխատել։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Հայաքվեն և իշխանության «հակաքվեն»
Իհարկե, շատերը հասկանում են, որ ստորագրությունների թվով չէ, որ որոշվելու է Արցախի ու Հայաստանի ճակատագիրը։ «Հայաքվեն» էականորեն կարևոր է նախ որպես պրոցես։ Այս իմաստով գաղափարի հեղինակները անում են կարևոր գործ։ Ինչ կլինի արդյունքում՝ ես չգիտեմ, ոչ ոք չգիտի։ Բայց սա մի պրոցես է, որը տասնյակ հազարավոր մարդկանց թույլ է տալիս ինչ-որ մի օգտակար բան անել, իրենց զգալ քաղաքացի, իրենց զգալ արժանապատիվ պրոցեսի մի մաս։ Սա թույլ է տալիս հիշել, որ Հայաստանը միայն գործող իշխանությունը չէ։ Սա պրոցես է, որը կարող է ունենալ հետաքրքիր զարգացումներ։ Բնականաբար, իշխանությունը հակազդելու է, և առաջին քայլը հիմա անում են՝ քարոզչամեքենայի միջոցով, թե՝ Հայաքվեն կբերի պատերազմի։
Սա թույլ գաղափար է, որովհետև մի իշխանություն, որը երկիրը բերեց պատերազմի և արդեն չորրորդ տարին է՝ չի կարողանում փակել պատերազմի էջը, չի կարող մեղադրել այլոց՝ պատերազմի վտանգ ստեղծելու մեջ։ Ավելին, իշխանությունից դուրս բոլոր հանրային պրոցեսներն այսօր ուղղված են հե´նց նոր պատերազմ թույլ չտալուն։
Այնուամենայնիվ պետք է նկատի ունենալ, որ այս իշխանությունը այսուհետ հասարակությանը միշտ պատերազմով է վախեցնելու՝ ամեն հարցում, իրենց յուրաքանչյուր տապալումից հետո։
Բայց նրանց հիմնական հակաքայլը դա չէ։
Իշխանությունը գիտի, որ միշտ ավելի ազդեցիկ են լինում քաղաքական պատասխանները։ Իշխանության ամենաազդեցիկ քայլը լինելու է Երևանի ընտրություններում ՔՊ-ի հաղթանակը։ Ընդ որում, կարևորը հաղթողի անձը չէ, այլ՝ իշխող ուժի։ Նիկոլն անմիջապես այդ հաղթանակը վերագրելու է իրեն և իր գործունեությանը։ ՔՊ-ի հաղթանակը նշանակելու է բոլոր առողջ շրջանակների հավաքական պարտությունը։
Դեռ ժամանակ կա՝ դա թույլ չտալու, բայց ես վստահ չեմ, որ արվում է ամեն անհրաժեշտը։
Շաբաթներ առաջ առաջարկել էի «Հանրության թեկնածու»-ի կարգավիճակով ու կոնսոլիդացիայով գնալ Երևանի ընտրություններին (առնվազն 2-3 թեկնածու կա, որ հաջողությամբ դա կանի)։ Հիմա էլ վստահ եմ՝ դա միակ տարբերակն է էլեկտորալ ակտիվության և հանրային առողջացման համար։ Թե ինչո՞ւ չի ստացվում, այս հարցը լրացուցիչ պարզաբանման կարիք ունի. պատճառները տարբեր են։
Հնչում է մի հակափաստարկ, թե՝ հիմա Երևանի ընտրությունների ժամանակը չէ։ Բայց այստեղ նույնպես կարևորը նախ պրոցեսն է՝ էլեկտորալ արթնացման և առողջ կոնսոլիդացիայի՝ ավելի կարևոր նպատակների համար։ Հարյուր հազարավոր մարդիկ ուզում են մի օգտակար քայլ անել՝ այս վիճակից դուրս գալու համար, բայց նրանց ոչ ոք ցույց չի տալիս այդ քայլը, և չեն ստեղծում քայլի հնարավորությունը։ Սա է խնդիրը։
Իսկ Երևանում ՔՊ հաղթանակը իսկապես լինելու է իշխանության «հակաքվեն»՝ ուղղված հանրությանը։ Կարո՞ղ ենք դա թույլ չտալ. միանշանակ՝ այո։ Առողջ տրաբանությունը հուշում է, որ լավ տեմպ առնող «Հայաքվեն», որպես հանրային շարժում, պետք է ստանա էլեկտորալ շարունակություն։ Հանրային շարժումը, որն այս ընթացքում հասցնում է իր շուրջ հավաքել ամենատարբեր քաղաքական հայացքների ու պատկանելության, լայն շառավղով շրջանակների, կարող է բնականորեն ծնունդ տալ իր թեկնածուին՝ քաղաքապետի ընտրությունների հանրության թեկնածուին։ Դա կլինի հանրային պրոցեսի բնական շարունակություն։ Իրոք, կա լավ տարբերակների հնարավորություն։ Մինչ այս արդեն իրենց մասնակցության մասին ազդարարած թեկնածուները ևս պետք է հաշվի առնեն այս հնարավորությունը և գուցե դառնան հենց այս պրոցեսի մի մաս։ Այս միավորումը ևս կդառնա ընդհանուր հանրային պրոցեսի մի բաղկացուցիչը։ Հանուն Արցախի, հանուն պատերազմի էջը փակելու, հանուն ներքին հաշտության պետք է գնալ այս ուղղությամբ։
Հակառակ դեպքում ակտիվացված, մոտիվացված տասնյակ հազարավոր ընտանիքներին մենք հերթական անգամ ուղարկում ենք տուն։
Հայաքվեն և իշխանության «հակաքվեն»
Իհարկե, շատերը հասկանում են, որ ստորագրությունների թվով չէ, որ որոշվելու է Արցախի ու Հայաստանի ճակատագիրը։ «Հայաքվեն» էականորեն կարևոր է նախ որպես պրոցես։ Այս իմաստով գաղափարի հեղինակները անում են կարևոր գործ։ Ինչ կլինի արդյունքում՝ ես չգիտեմ, ոչ ոք չգիտի։ Բայց սա մի պրոցես է, որը տասնյակ հազարավոր մարդկանց թույլ է տալիս ինչ-որ մի օգտակար բան անել, իրենց զգալ քաղաքացի, իրենց զգալ արժանապատիվ պրոցեսի մի մաս։ Սա թույլ է տալիս հիշել, որ Հայաստանը միայն գործող իշխանությունը չէ։ Սա պրոցես է, որը կարող է ունենալ հետաքրքիր զարգացումներ։ Բնականաբար, իշխանությունը հակազդելու է, և առաջին քայլը հիմա անում են՝ քարոզչամեքենայի միջոցով, թե՝ Հայաքվեն կբերի պատերազմի։
Սա թույլ գաղափար է, որովհետև մի իշխանություն, որը երկիրը բերեց պատերազմի և արդեն չորրորդ տարին է՝ չի կարողանում փակել պատերազմի էջը, չի կարող մեղադրել այլոց՝ պատերազմի վտանգ ստեղծելու մեջ։ Ավելին, իշխանությունից դուրս բոլոր հանրային պրոցեսներն այսօր ուղղված են հե´նց նոր պատերազմ թույլ չտալուն։
Այնուամենայնիվ պետք է նկատի ունենալ, որ այս իշխանությունը այսուհետ հասարակությանը միշտ պատերազմով է վախեցնելու՝ ամեն հարցում, իրենց յուրաքանչյուր տապալումից հետո։
Բայց նրանց հիմնական հակաքայլը դա չէ։
Իշխանությունը գիտի, որ միշտ ավելի ազդեցիկ են լինում քաղաքական պատասխանները։ Իշխանության ամենաազդեցիկ քայլը լինելու է Երևանի ընտրություններում ՔՊ-ի հաղթանակը։ Ընդ որում, կարևորը հաղթողի անձը չէ, այլ՝ իշխող ուժի։ Նիկոլն անմիջապես այդ հաղթանակը վերագրելու է իրեն և իր գործունեությանը։ ՔՊ-ի հաղթանակը նշանակելու է բոլոր առողջ շրջանակների հավաքական պարտությունը։
Դեռ ժամանակ կա՝ դա թույլ չտալու, բայց ես վստահ չեմ, որ արվում է ամեն անհրաժեշտը։
Շաբաթներ առաջ առաջարկել էի «Հանրության թեկնածու»-ի կարգավիճակով ու կոնսոլիդացիայով գնալ Երևանի ընտրություններին (առնվազն 2-3 թեկնածու կա, որ հաջողությամբ դա կանի)։ Հիմա էլ վստահ եմ՝ դա միակ տարբերակն է էլեկտորալ ակտիվության և հանրային առողջացման համար։ Թե ինչո՞ւ չի ստացվում, այս հարցը լրացուցիչ պարզաբանման կարիք ունի. պատճառները տարբեր են։
Հնչում է մի հակափաստարկ, թե՝ հիմա Երևանի ընտրությունների ժամանակը չէ։ Բայց այստեղ նույնպես կարևորը նախ պրոցեսն է՝ էլեկտորալ արթնացման և առողջ կոնսոլիդացիայի՝ ավելի կարևոր նպատակների համար։ Հարյուր հազարավոր մարդիկ ուզում են մի օգտակար քայլ անել՝ այս վիճակից դուրս գալու համար, բայց նրանց ոչ ոք ցույց չի տալիս այդ քայլը, և չեն ստեղծում քայլի հնարավորությունը։ Սա է խնդիրը։
Իսկ Երևանում ՔՊ հաղթանակը իսկապես լինելու է իշխանության «հակաքվեն»՝ ուղղված հանրությանը։ Կարո՞ղ ենք դա թույլ չտալ. միանշանակ՝ այո։ Առողջ տրաբանությունը հուշում է, որ լավ տեմպ առնող «Հայաքվեն», որպես հանրային շարժում, պետք է ստանա էլեկտորալ շարունակություն։ Հանրային շարժումը, որն այս ընթացքում հասցնում է իր շուրջ հավաքել ամենատարբեր քաղաքական հայացքների ու պատկանելության, լայն շառավղով շրջանակների, կարող է բնականորեն ծնունդ տալ իր թեկնածուին՝ քաղաքապետի ընտրությունների հանրության թեկնածուին։ Դա կլինի հանրային պրոցեսի բնական շարունակություն։ Իրոք, կա լավ տարբերակների հնարավորություն։ Մինչ այս արդեն իրենց մասնակցության մասին ազդարարած թեկնածուները ևս պետք է հաշվի առնեն այս հնարավորությունը և գուցե դառնան հենց այս պրոցեսի մի մաս։ Այս միավորումը ևս կդառնա ընդհանուր հանրային պրոցեսի մի բաղկացուցիչը։ Հանուն Արցախի, հանուն պատերազմի էջը փակելու, հանուն ներքին հաշտության պետք է գնալ այս ուղղությամբ։
Հակառակ դեպքում ակտիվացված, մոտիվացված տասնյակ հազարավոր ընտանիքներին մենք հերթական անգամ ուղարկում ենք տուն։
Рациональная альтернатива сегодняшней ситуации
Процессы вокруг Арцаха заходят в этап грамотных формулировок и правильной политики. При правильной работе это может привести к существенным изменениям сегодняшней безнадежной ситуации, а грубые ошибки могут безнадежно ухудшить ситуацию.
Есть две вещи, которых нужно четко избежать:
а/нельзя безоговорочно сдаваться
б/нельзя предъявлять требования, совершенно отрезанные от почвы.
Эти крайности самые опасности.
Бывший МИД Армении В. Осканян дал концептуальную формулировку вопросу Арцаха – исходя из сегодняшних реалий:
1. Возможно быстро свести к минимуму возможность новой войны,
2. Возможно изменить беспросветное содержание переговоров,
3. Обязательная отсылка на факт существования НКАО в составе СССР.
Наши шаги в этих условиях
Сейчас вопрос Арцаха сводится к двум пунктам:
а/ обеспечение безопасности Арцаха
б/ обеспечение нормальной среды жизнедеятельности для 120-тысячного армянства Арцаха, приемлемой в 21 цивилизованном веке.
Для успешной реализации этих пунктов есть важное предусловие: из Арцаха, Армении должны звучать исключительно рациональные посылы и месседжи. Нужно свести эмоции к минимуму. Эмоции должны касаться долько блокады, к которой невозможно относиться без эмоции. Во всех других вопросах нужны только холодные головы и рациональные предложения.
Рациональный настрой (без испуганного нытья и лишнего пафоса) может стать тем самым желанным “консолидационным клеем” между Арцахом, рационально-национально настроенной общественности Армении, армянского мира, международного сообщества, и в первую очередь – для посредников.
Нужно учесть международную коньюнктуру, где мы можем выгодно воспользоваться от некоторых процессов.
Для России крупная неудача в Арцахе, провал своей миротворческой миссии был бы серьезным имиджевым ударом. После “вагнеровского восстания” РФ наверняка будет стремиться избежать новых серьезных крушений.
Как бы странным ни казалось с первого взгляда, но возможные провалы или попытки “этнических чисток” в Арцахе не выгодны также США, даже если это ударит по России. Скоро в этой стране президентские выборы, и администрации Байдена нужен скорее “success story”, а на провал своей посреднической миссии. Свои личные “success story” нужны также госсекретарю Блинкену и советнику по нацбезопасности Салливану – двум влиятельным и перспективным политикам.
Сможем действовать грамотно – сумеем воспользоваться этой ситуацией.
«Мы» сегодня не обладаем властью, и это реалия, которая существенно отягчает наши задачи. Но это не закрывает все возможности для нас. Арцах, 120 000 население Арцаха и тысячелетняя грядущая история Армении не могут быть пленниками в руках сиюминутных властей Армении.
Нужно сформулировать –кто же «мы».
Мы, это:
- Арцах, откуда должны звучать грамотные, рациональные формулировки (важно, чтобы власти Арцаха и Фронт безопасности и развития Арцаха тесно сотрудничали в этом вопросе)
- Движение, формирующееся вокруг Арцаха в Армении: мы НЕ реваншисты, НЕ авантюристы, оторванные от реальности. Мы – сторонники прочного, настоящего мира – с национально-адекватными представлениями.
- Процесс консолидации армянского мира вокруг тех же двух пунктов. Армянский мир включает влиятельных армян мира, механизмы грамотной работы со структурами диаспоры, и армянскую апостольскую церковь.
Время важных дел
Азербайджан хочет превратить Арцах в черную, безжизненную дыру, окруженную российскими войсками. Только так он может победить. Официальный Ереван либо не имеет собственного сценария, либо попросту не против этого. Наша же задача в обратном – иметь безопасный, живущий полной жизнью Арцах. Мы должны задействовать все механизмы, иногда –кажущиеся невозможными, веря, что все возможно.
Ваге Оганнисян,
Группа Альтернативные проекты
Рациональная альтернатива сегодняшней ситуации
Процессы вокруг Арцаха заходят в этап грамотных формулировок и правильной политики. При правильной работе это может привести к существенным изменениям сегодняшней безнадежной ситуации, а грубые ошибки могут безнадежно ухудшить ситуацию.
Есть две вещи, которых нужно четко избежать:
а/нельзя безоговорочно сдаваться
б/нельзя предъявлять требования, совершенно отрезанные от почвы.
Эти крайности самые опасности.
Бывший МИД Армении В. Осканян дал концептуальную формулировку вопросу Арцаха – исходя из сегодняшних реалий:
1. Возможно быстро свести к минимуму возможность новой войны,
2. Возможно изменить беспросветное содержание переговоров,
3. Обязательная отсылка на факт существования НКАО в составе СССР.
Наши шаги в этих условиях
Сейчас вопрос Арцаха сводится к двум пунктам:
а/ обеспечение безопасности Арцаха
б/ обеспечение нормальной среды жизнедеятельности для 120-тысячного армянства Арцаха, приемлемой в 21 цивилизованном веке.
Для успешной реализации этих пунктов есть важное предусловие: из Арцаха, Армении должны звучать исключительно рациональные посылы и месседжи. Нужно свести эмоции к минимуму. Эмоции должны касаться долько блокады, к которой невозможно относиться без эмоции. Во всех других вопросах нужны только холодные головы и рациональные предложения.
Рациональный настрой (без испуганного нытья и лишнего пафоса) может стать тем самым желанным “консолидационным клеем” между Арцахом, рационально-национально настроенной общественности Армении, армянского мира, международного сообщества, и в первую очередь – для посредников.
Нужно учесть международную коньюнктуру, где мы можем выгодно воспользоваться от некоторых процессов.
Для России крупная неудача в Арцахе, провал своей миротворческой миссии был бы серьезным имиджевым ударом. После “вагнеровского восстания” РФ наверняка будет стремиться избежать новых серьезных крушений.
Как бы странным ни казалось с первого взгляда, но возможные провалы или попытки “этнических чисток” в Арцахе не выгодны также США, даже если это ударит по России. Скоро в этой стране президентские выборы, и администрации Байдена нужен скорее “success story”, а на провал своей посреднической миссии. Свои личные “success story” нужны также госсекретарю Блинкену и советнику по нацбезопасности Салливану – двум влиятельным и перспективным политикам.
Сможем действовать грамотно – сумеем воспользоваться этой ситуацией.
«Мы» сегодня не обладаем властью, и это реалия, которая существенно отягчает наши задачи. Но это не закрывает все возможности для нас. Арцах, 120 000 население Арцаха и тысячелетняя грядущая история Армении не могут быть пленниками в руках сиюминутных властей Армении.
Нужно сформулировать –кто же «мы».
Мы, это:
- Арцах, откуда должны звучать грамотные, рациональные формулировки (важно, чтобы власти Арцаха и Фронт безопасности и развития Арцаха тесно сотрудничали в этом вопросе)
- Движение, формирующееся вокруг Арцаха в Армении: мы НЕ реваншисты, НЕ авантюристы, оторванные от реальности. Мы – сторонники прочного, настоящего мира – с национально-адекватными представлениями.
- Процесс консолидации армянского мира вокруг тех же двух пунктов. Армянский мир включает влиятельных армян мира, механизмы грамотной работы со структурами диаспоры, и армянскую апостольскую церковь.
Время важных дел
Азербайджан хочет превратить Арцах в черную, безжизненную дыру, окруженную российскими войсками. Только так он может победить. Официальный Ереван либо не имеет собственного сценария, либо попросту не против этого. Наша же задача в обратном – иметь безопасный, живущий полной жизнью Арцах. Мы должны задействовать все механизмы, иногда –кажущиеся невозможными, веря, что все возможно.
Ваге Оганнисян,
Группа Альтернативные проекты
Հրաշքի սպասելու փոխարեն
Ունենք ակնհայտ խնդիր. Հայաստանը և սփյուռքը համարժեք չեն Արցախում այսօր ստեղծված իրավիճակին։ Սա ազգային անոմալիա է, և սրա ուղիղ հետևանքն է, որ միջազգային հանրությունը նույնպես համարժեք չի արձագանքում։
120 հազար մարդ 200 օրից ավել գտնվում է տոտալ շրջափակման մեջ, թշնամու կրակոցների տակ, և առկա է էթնիկ զտման իրական սպառնալիք։
Պարզունակ մոտեցում է՝ խնդիրը վերագրել ժողովրդի որակներին. այստեղ լավի կամ վատի խնդիր չկա. և´ Հայաստանի ժողովուրդն է սովորական-նորմալ, և´ սփյուռքը, և´ միջազգային հանրությունը։
Այստեղ կան ուրիշ խնդիրներ, որոնք պետք է հասկանանք, և այդ խնդիրների լուծման ճանապարհով փոխենք վիճակը։ Ըստ իս, այդ խնդիրներն են.
1. ՀՀ իշխանությունները
2. Ազգային փլուզման խորությունը
3. Հետպարտություն հուսալքված-անկումային տրամադրությունները
4. Պայքարի ինստիտուտների բացակայությունը (կամ՝ ոչ բավարար զարգացած լինելը)
5. Այսպես կոչված «սոցիալական սոսնձի»՝ ճիշտ գաղափարների, արդյունավետ պատկերացումների սղությունը։
Եթե ինչ-որ հրաշքով, ասենք պայմանականորեն՝ հաջորդ կիրակի, Հայաստանում լինի նոր իշխանություն, ապա մենք կունենանք լրիվ ուրիշ իրավիճակ։ Դա կնշանակի էֆեկտիվ մարդկանց ներգրավվածություն նոր իշխանությանը. 2-5 կետերի խնդիրները տրամաբանական շղթայում կսկսեն լուծվել, շատ այլ հարցեր նույնպես կսկսեն լուծվել, այդ թվում՝ բարդ, անգամ՝ անլուծելի թվացող։
Բայց մենք հասկանում ենք, որ սա տեսություն է։ Հրաշքին սպասելը նման պարագայում հիմարություն է։
Ավելի վատ է, սակայն, ոչինչ չանելը։ Այս վիճակում հանձնվելը դավաճանություն է մեր պետականության և մեր հայրենիքի հանդեպ։
Ճիշտ ճանապարհը գտնվում է նշված հինգ կետերի լուծման մեջ, սակայն՝ հակառակ հերթականությամբ՝ հինգերորդ կետից հասնելով առաջինին։ Իհարկե, ոչ ոք չի բացառում հրաշքի հնարավորությունը, բայց ռացիոնալ գիտակցությունը հուշում է, որ ճիշտը 5-ից 1 կետեր ճանապարհն է։ Սա ամենևին անվերջ երկար ճանապարհ չէ։ Ամեն քայլից հետո ձևավորվելու է նոր իրականություն, իսկ ամեն նոր իրականություն մոտեցնելու է ամբողջական լուծման հեռանկարը։
Առաջիկայում պարբերաբար կներկայացնեմ այդ կետերի համառոտ բովանդակությունը։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Հրաշքի սպասելու փոխարեն
Ունենք ակնհայտ խնդիր. Հայաստանը և սփյուռքը համարժեք չեն Արցախում այսօր ստեղծված իրավիճակին։ Սա ազգային անոմալիա է, և սրա ուղիղ հետևանքն է, որ միջազգային հանրությունը նույնպես համարժեք չի արձագանքում։
120 հազար մարդ 200 օրից ավել գտնվում է տոտալ շրջափակման մեջ, թշնամու կրակոցների տակ, և առկա է էթնիկ զտման իրական սպառնալիք։
Պարզունակ մոտեցում է՝ խնդիրը վերագրել ժողովրդի որակներին. այստեղ լավի կամ վատի խնդիր չկա. և´ Հայաստանի ժողովուրդն է սովորական-նորմալ, և´ սփյուռքը, և´ միջազգային հանրությունը։
Այստեղ կան ուրիշ խնդիրներ, որոնք պետք է հասկանանք, և այդ խնդիրների լուծման ճանապարհով փոխենք վիճակը։ Ըստ իս, այդ խնդիրներն են.
1. ՀՀ իշխանությունները
2. Ազգային փլուզման խորությունը
3. Հետպարտություն հուսալքված-անկումային տրամադրությունները
4. Պայքարի ինստիտուտների բացակայությունը (կամ՝ ոչ բավարար զարգացած լինելը)
5. Այսպես կոչված «սոցիալական սոսնձի»՝ ճիշտ գաղափարների, արդյունավետ պատկերացումների սղությունը։
Եթե ինչ-որ հրաշքով, ասենք պայմանականորեն՝ հաջորդ կիրակի, Հայաստանում լինի նոր իշխանություն, ապա մենք կունենանք լրիվ ուրիշ իրավիճակ։ Դա կնշանակի էֆեկտիվ մարդկանց ներգրավվածություն նոր իշխանությանը. 2-5 կետերի խնդիրները տրամաբանական շղթայում կսկսեն լուծվել, շատ այլ հարցեր նույնպես կսկսեն լուծվել, այդ թվում՝ բարդ, անգամ՝ անլուծելի թվացող։
Բայց մենք հասկանում ենք, որ սա տեսություն է։ Հրաշքին սպասելը նման պարագայում հիմարություն է։
Ավելի վատ է, սակայն, ոչինչ չանելը։ Այս վիճակում հանձնվելը դավաճանություն է մեր պետականության և մեր հայրենիքի հանդեպ։
Ճիշտ ճանապարհը գտնվում է նշված հինգ կետերի լուծման մեջ, սակայն՝ հակառակ հերթականությամբ՝ հինգերորդ կետից հասնելով առաջինին։ Իհարկե, ոչ ոք չի բացառում հրաշքի հնարավորությունը, բայց ռացիոնալ գիտակցությունը հուշում է, որ ճիշտը 5-ից 1 կետեր ճանապարհն է։ Սա ամենևին անվերջ երկար ճանապարհ չէ։ Ամեն քայլից հետո ձևավորվելու է նոր իրականություն, իսկ ամեն նոր իրականություն մոտեցնելու է ամբողջական լուծման հեռանկարը։
Առաջիկայում պարբերաբար կներկայացնեմ այդ կետերի համառոտ բովանդակությունը։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Սոցիալական «սոսինձ»՝ հասարակության փշուրներն իրար միացնելու համար
Նախորդ հրապարակմանս մեջ նշել էի խնդիրների հինգ կետ, որոնք պետք է սկսել լուծել՝ սկսելով վերջին կետից։ Սա այն գաղափարների համախումբն է, որը կարող է օգնել միավորել պատերազմի ու կորուստների, ինչպես նաև՝ անընդհատ հնչող ստի ու մանիպուլյացիաների հետևանքով մասնատված, փշրված հասարակական «անոթը»։
«Սոցիալական սոսնձի» օրինակները շատ են. բերեմ առավել թարմ օրինակներ։
Վ. Օսկանյանի ձևակերպումները, դրանց քննարկմանը հանրային դեմքերի ներգրավումը, սոցիալական սոսնձի լավ օրինակ է։ Թեման մտավ տասնյակ հազարավոր տներ։
Շրջափակման մեջ գտնվող Ռ. Վարդանյանի ուղերձներն ունեն երկու բնութագրիչ. անկեղծ են, որովհետև ծնվում են ծայրահեղ բարդ պայմաններում, և հստակ են, ու դրանք միանգամից կոնսոլիդացնում են հասարակության զգալի շրջանակների։
Վերջին շրջանում, ի դեպ, գրագետ ուղերձներ են գալիս նաև պաշտոնական Ստեփանակերտից, ինչը կարևոր է։
Հայաստանում առնվազն 10-15 հրապարակային գործիչ գրեթե ամենօրյա ռեժիմով հանդես է գալիս գրագետ-ադեկվատ ձևակերպումներով։
Սա թանկ ռեսուրս է։
Կան մարդիկ, ովքեր կարող են լուրջ գաղափարներ ձևակերպել, բայց այսօր լուռ են համատարած պարզունակ (թեկուզ՝ հայրենասիրական մղումներով) պատկերացումների ֆոնին։ Ճիշտ մթնոլորտում այդ մարդիկ մեծ օգտակարություն կունենան։
«Գաղափարների ֆաբրիկան» կջարդի իշխանական ստի համակարգը
«Սոցիալական սոսինձը» գրագետ, իրատեսական գաղափարների փունջն է։ Այդ առումով, պայմանական ասած, պետք է ստեղծվի «գրագետ, իրատեսական գաղափարների ֆաբրիկա»։ Կան քիչ մարդիկ, ովքեր իրենց հեղինակությամբ կարող են հիմնել այդ ֆաբրիկան, տալ ապրանք, որը կփոխարինի այսօր առկա անմիտ գաղափարների անծայրածիր ծովին։ Այսօր թե´ հայրենասիրական առողջ մղումներով, և թե´ լրիվ հակառակ միտումներով այնքա´ն գաղափարներ ու վարկածներ են տրվում հասարակությանը, որ մարդիկ չեն կողմնորոշվում, չեն ընկալում, չեն հասկանում՝ որը ինչ է։ Մարդուն դժվար է հասկանալ՝ ինչ է կատարվում իր շուրջը, իր հետ։
Որպես «սոցիալական սոսինձ» ծայրահեղ կարևոր է ներքին հաշտության գաղափարը, որը հենց սկսեց աշխատել այս իշխանությունը այլևս անելիք չի ունենա։
Ոմանք այս հարցում համակարծիք չեն, գուցե այն պատճառով, որ ճիշտ չի ընկալվում «ներքին հաշտության» գաղափարը։ Այլ բառերով՝ դա միջընտրազանգվածային երկխոսությունն է։ Գոնե իրար լսելը։
Ասում են՝ ի՞նչ հանրային հաշտություն. կա´մ իշխանություն կփոխվի կամ պետությունը կկործանվի։ Իմ հստակ պատասխանն է. հանրային հաշտեցումը իշխանություն փոխելու տեխնոլոգիան է, գրագետ ճանապարհը։
Տեսեք. տարբեր հարցումներով՝ հասարակության մինչև 80 տոկոսը դեմ է Արցախը Ադրբեջանում լինելու գաղափարին։ Փառահեղ ցուցանիշ, բայց, մյուս կողմից, այդ նույն 80 տոկոսը չի շտապում միանալ «Հայաքվեի» ստորագրահավաքին կամ այդ 80 տոկոսը չի դուրս գալիս ընդդիմության հանրահավաքին։ Պարզ ասած՝ այդ 80 տոկոսը չի տեսնում այս ողբերգական իրավիճակի և այս իշխանության միջև ուղիղ, թվում է՝ պարզ կապը։
Սա նշանակում է, որ մենք ինչ-որ կարևոր բան համառորեն սխալ ենք անում։ Երբ հարցը դրվում է «կամ-կամ» սկզբունքով, դիտորդ, չկողմնորոշված 65-70 տոկոս հասարակությունը չի կատարում իր ընտրությունը։ Նման պայմաններում պետության փլուզումը չի կասեցվի։ Քանի՞ անգամ պետք է էմպիրիկ տեսնենք ու տապալենք պրոցեսը, որ սա հասկանանք։ Ուրեմն պետք է տեսնել խնդրի խորությունը և հրաժարվել պարզունակ պատկերացումներից, սխալներից։
Մարդուն պետք է տաս գրագետ ու իրեն չվիրավորող գաղափարներ։ Պետք է հնարավորություն տաս, որ քո ասածի մասին մտածի, ոչ թե քեզնից պաշտպանվի։
Իրական, ոչ իմիտացիոն «սոցիալական սոսինձը» թույլ կտա մեղմել հանրային խելագարությունը, սոցիալական տարբեր շրջանակների հնարավորություն կտա՝ ունենալու միասնական պատկերացումներ։ Եվ անցնել հաջորդ քայլին։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Սոցիալական «սոսինձ»՝ հասարակության փշուրներն իրար միացնելու համար
Նախորդ հրապարակմանս մեջ նշել էի խնդիրների հինգ կետ, որոնք պետք է սկսել լուծել՝ սկսելով վերջին կետից։ Սա այն գաղափարների համախումբն է, որը կարող է օգնել միավորել պատերազմի ու կորուստների, ինչպես նաև՝ անընդհատ հնչող ստի ու մանիպուլյացիաների հետևանքով մասնատված, փշրված հասարակական «անոթը»։
«Սոցիալական սոսնձի» օրինակները շատ են. բերեմ առավել թարմ օրինակներ։
Վ. Օսկանյանի ձևակերպումները, դրանց քննարկմանը հանրային դեմքերի ներգրավումը, սոցիալական սոսնձի լավ օրինակ է։ Թեման մտավ տասնյակ հազարավոր տներ։
Շրջափակման մեջ գտնվող Ռ. Վարդանյանի ուղերձներն ունեն երկու բնութագրիչ. անկեղծ են, որովհետև ծնվում են ծայրահեղ բարդ պայմաններում, և հստակ են, ու դրանք միանգամից կոնսոլիդացնում են հասարակության զգալի շրջանակների։
Վերջին շրջանում, ի դեպ, գրագետ ուղերձներ են գալիս նաև պաշտոնական Ստեփանակերտից, ինչը կարևոր է։
Հայաստանում առնվազն 10-15 հրապարակային գործիչ գրեթե ամենօրյա ռեժիմով հանդես է գալիս գրագետ-ադեկվատ ձևակերպումներով։
Սա թանկ ռեսուրս է։
Կան մարդիկ, ովքեր կարող են լուրջ գաղափարներ ձևակերպել, բայց այսօր լուռ են համատարած պարզունակ (թեկուզ՝ հայրենասիրական մղումներով) պատկերացումների ֆոնին։ Ճիշտ մթնոլորտում այդ մարդիկ մեծ օգտակարություն կունենան։
«Գաղափարների ֆաբրիկան» կջարդի իշխանական ստի համակարգը
«Սոցիալական սոսինձը» գրագետ, իրատեսական գաղափարների փունջն է։ Այդ առումով, պայմանական ասած, պետք է ստեղծվի «գրագետ, իրատեսական գաղափարների ֆաբրիկա»։ Կան քիչ մարդիկ, ովքեր իրենց հեղինակությամբ կարող են հիմնել այդ ֆաբրիկան, տալ ապրանք, որը կփոխարինի այսօր առկա անմիտ գաղափարների անծայրածիր ծովին։ Այսօր թե´ հայրենասիրական առողջ մղումներով, և թե´ լրիվ հակառակ միտումներով այնքա´ն գաղափարներ ու վարկածներ են տրվում հասարակությանը, որ մարդիկ չեն կողմնորոշվում, չեն ընկալում, չեն հասկանում՝ որը ինչ է։ Մարդուն դժվար է հասկանալ՝ ինչ է կատարվում իր շուրջը, իր հետ։
Որպես «սոցիալական սոսինձ» ծայրահեղ կարևոր է ներքին հաշտության գաղափարը, որը հենց սկսեց աշխատել այս իշխանությունը այլևս անելիք չի ունենա։
Ոմանք այս հարցում համակարծիք չեն, գուցե այն պատճառով, որ ճիշտ չի ընկալվում «ներքին հաշտության» գաղափարը։ Այլ բառերով՝ դա միջընտրազանգվածային երկխոսությունն է։ Գոնե իրար լսելը։
Ասում են՝ ի՞նչ հանրային հաշտություն. կա´մ իշխանություն կփոխվի կամ պետությունը կկործանվի։ Իմ հստակ պատասխանն է. հանրային հաշտեցումը իշխանություն փոխելու տեխնոլոգիան է, գրագետ ճանապարհը։
Տեսեք. տարբեր հարցումներով՝ հասարակության մինչև 80 տոկոսը դեմ է Արցախը Ադրբեջանում լինելու գաղափարին։ Փառահեղ ցուցանիշ, բայց, մյուս կողմից, այդ նույն 80 տոկոսը չի շտապում միանալ «Հայաքվեի» ստորագրահավաքին կամ այդ 80 տոկոսը չի դուրս գալիս ընդդիմության հանրահավաքին։ Պարզ ասած՝ այդ 80 տոկոսը չի տեսնում այս ողբերգական իրավիճակի և այս իշխանության միջև ուղիղ, թվում է՝ պարզ կապը։
Սա նշանակում է, որ մենք ինչ-որ կարևոր բան համառորեն սխալ ենք անում։ Երբ հարցը դրվում է «կամ-կամ» սկզբունքով, դիտորդ, չկողմնորոշված 65-70 տոկոս հասարակությունը չի կատարում իր ընտրությունը։ Նման պայմաններում պետության փլուզումը չի կասեցվի։ Քանի՞ անգամ պետք է էմպիրիկ տեսնենք ու տապալենք պրոցեսը, որ սա հասկանանք։ Ուրեմն պետք է տեսնել խնդրի խորությունը և հրաժարվել պարզունակ պատկերացումներից, սխալներից։
Մարդուն պետք է տաս գրագետ ու իրեն չվիրավորող գաղափարներ։ Պետք է հնարավորություն տաս, որ քո ասածի մասին մտածի, ոչ թե քեզնից պաշտպանվի։
Իրական, ոչ իմիտացիոն «սոցիալական սոսինձը» թույլ կտա մեղմել հանրային խելագարությունը, սոցիալական տարբեր շրջանակների հնարավորություն կտա՝ ունենալու միասնական պատկերացումներ։ Եվ անցնել հաջորդ քայլին։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Ինչու՞ ենք մենք բոլորս հասկանում, որ մեծ աղետի շեմին ենք, բայց անօգնական սպասում ենք, և ոչ ավելին։ Ինչո՞ւ ենք մենք հրեշավոր անտարբերությամբ նայում շրջափակման մեջ խեղդվող մեր 120 հազար հայրենակիցներին։ Ինչո՞ւ է մեզ մոտ և մեզ հետ ամեն ինչ հնարավոր։ Ինչո՞ւ ենք թույլ տալիս, որ մեզ համոզեն, թե մենք հեռանկար չունենք։
Հիմնական բացատրությունը մեր պետական և ազգային կազմաքանդման իրական ծավալների մեջ է։ Մենք ճիշտ չենք ընկալում դրա մասշտաբները։
Հայաստանն այսօր նման է հին, շատ թանկ, արժեքավոր ծաղկամանի, որը բարբարոսաբար գցել են գետնին, ջարդուփշուր արել։ Հարևանները, առիթից օգտվելով, ուզում են վերցնել առավել լավ կտորները։ Ցաքուցրիվ եղած բազմաթիվ կտորները դադարում են իրենք իրենց ընկալել՝ որպես բավական թանկ մի ամբողջություն։
Նրանք, ում ժամանակավոր ի պահ էր տրվել ծաղկամանը, և ովքեր փշրեցին այն, անընդհատ քարոզում են, թե դա անարժեք իր էր, ստից մի բան՝ իրենց մեղքի բաժինը «զեղչելու» համար։
Իսկ մենք չենք կարողանում գտնել «ռեստավրատորներին» (վերականգնողներին), և ռեստավրացիայի եղանակները։
Ահա այս փլուզված, ջարդուփշուր եղած իրավիճակն է ամեն ինչի հիմքում։ Մենք դադարել ենք մեզ զգալ ամբողջական պետություն և ամբողջական հասարակություն։ Եվ մեր այդ վիճակը հմտորեն օգտագործվում է մեր արտաքին ու ներքին հակառակորդների կողմից։
Մեր խնդիրն է՝ վերականգնվել որպես ամբողջական պետություն և ամբողջական հասարակություն։ Սրան հասնելու համար երկու պարտադիր խնդիր պետք է լուծենք.
1. Ձևակերպել գրագետ, միավորող գաղափարներ, որոնք կդառնան «սոցիալական սոսինձ»։ Սրա շուրջ երեկ ունեցել եմ հրապարակում։
2. Ինստիտուցիոնալ վերակենդանացում, ինստիտուցիոնալ պայքար։ Այս մասին վաղը՝ մանրամասն։
Սիրողական պայքարը և անձնակենտրոն-անձնաշահ հաշվարկներով պայքարը մեզ աղետից չի փրկելու։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Ինչու՞ ենք մենք բոլորս հասկանում, որ մեծ աղետի շեմին ենք, բայց անօգնական սպասում ենք, և ոչ ավելին։ Ինչո՞ւ ենք մենք հրեշավոր անտարբերությամբ նայում շրջափակման մեջ խեղդվող մեր 120 հազար հայրենակիցներին։ Ինչո՞ւ է մեզ մոտ և մեզ հետ ամեն ինչ հնարավոր։ Ինչո՞ւ ենք թույլ տալիս, որ մեզ համոզեն, թե մենք հեռանկար չունենք։
Հիմնական բացատրությունը մեր պետական և ազգային կազմաքանդման իրական ծավալների մեջ է։ Մենք ճիշտ չենք ընկալում դրա մասշտաբները։
Հայաստանն այսօր նման է հին, շատ թանկ, արժեքավոր ծաղկամանի, որը բարբարոսաբար գցել են գետնին, ջարդուփշուր արել։ Հարևանները, առիթից օգտվելով, ուզում են վերցնել առավել լավ կտորները։ Ցաքուցրիվ եղած բազմաթիվ կտորները դադարում են իրենք իրենց ընկալել՝ որպես բավական թանկ մի ամբողջություն։
Նրանք, ում ժամանակավոր ի պահ էր տրվել ծաղկամանը, և ովքեր փշրեցին այն, անընդհատ քարոզում են, թե դա անարժեք իր էր, ստից մի բան՝ իրենց մեղքի բաժինը «զեղչելու» համար։
Իսկ մենք չենք կարողանում գտնել «ռեստավրատորներին» (վերականգնողներին), և ռեստավրացիայի եղանակները։
Ահա այս փլուզված, ջարդուփշուր եղած իրավիճակն է ամեն ինչի հիմքում։ Մենք դադարել ենք մեզ զգալ ամբողջական պետություն և ամբողջական հասարակություն։ Եվ մեր այդ վիճակը հմտորեն օգտագործվում է մեր արտաքին ու ներքին հակառակորդների կողմից։
Մեր խնդիրն է՝ վերականգնվել որպես ամբողջական պետություն և ամբողջական հասարակություն։ Սրան հասնելու համար երկու պարտադիր խնդիր պետք է լուծենք.
1. Ձևակերպել գրագետ, միավորող գաղափարներ, որոնք կդառնան «սոցիալական սոսինձ»։ Սրա շուրջ երեկ ունեցել եմ հրապարակում։
2. Ինստիտուցիոնալ վերակենդանացում, ինստիտուցիոնալ պայքար։ Այս մասին վաղը՝ մանրամասն։
Սիրողական պայքարը և անձնակենտրոն-անձնաշահ հաշվարկներով պայքարը մեզ աղետից չի փրկելու։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Մենք՝ որպես էթնիկ արժեհամակարգային փոքրամասնություն
Եթե Նիկոլը Արցախի փոխարեն փորձեր Ադրբեջանին հանձնել, ասենք, Տերյան-Մոսկովյան խաչմերուկը, Հայաստանում նույն արձագանքն էր լինելու, և «խաղաղության օրակարգի» նույն ընկալումը։
Նոր սերնդի հետաքրքիր մտածողներից Կարպիս Փաշոյանն գրում է, որ «այսօրվա վիճակը ուղիղ հետևանքն է քաղհասարակության, գրողների, գիտաշխատողների, արվեստագետների մի զգալի մասի ինտելեկտուալ դավաճանության»։ Իսկ գուցե մենք պարզապես չունե՞նք այդ շերտերը՝ ընդհանրապես, գուցե շատ բաների նման դա՞ էլ ենք հորինել։ Այդ շերտերի դեֆեկտը քաղաքացու բացակայությունն է։ Իսկ մյուս ինստիտուտները ի՞նչ վիճակում են։
Երեկվա զարգացումներից հետո՝ ՌԴ ԱԳՆ հայտարարություն, եռակողմ հանդիպում, Շ. Միշելի հայտարարություններ, Արցախում սկսված պրոցեսներ, ստեղծվել է նոր իրականություն, որը Երևանից ինստիտուցիոնալ արձագանք է պահանջում, որպեսզի աշխարհը հասկանա, որ մենք ժողովուրդ ենք և ունենք պետություն։
Եթե տիտղոսային ընդդիմությունը, որպես ինստիտուտ, այսօրվա որակի է, մենք գիտաշխատողից ի՞նչ ենք պահանջում։ Ինչ-որ մեկը ֆանտաստիկ ձևակերպում էր տվել. Ռուբեն Ռուբինյանի կարգադրությամբ՝ ընդդիմությունը գնաց արձակուրդ։ Եթե այս պայմաններում, խեղդամահ լինող Արցախի ֆոնին ու մայրաքաղաքի ընտրությունների շեմին ընդդիմությունը գնում է արձակուրդ, էլ ումի՞ց ինչ ենք պահանջում։
Իսկ գուցե մե՞նք ենք հորինել առաջնորդներ, ենթաառաջնորդներ, համաառաջնորդներ, գեներալներ, մարշալներ, հիմնադիրներ և այլ կարգավիճակները, ինչպես Նիկոլը իր համար հորինել է «Մեծարգոն»։ Գուցե նրանք չկա՞ն։ Բայց հարց է ծագում. իսկ ի՞նչ ունենք այդ դեպքում։
Ունենք տասնյակ հազարավոր կարգին մարդիկ՝ առանց այդ տիտղոսավորման, ունենք բավարար պոտենցիալ՝ պետություն պահելու ու հետպատերազմյան վերականգնման համար, ունենք նոր սերունդներ՝ կրթված ու առողջ մտածող, ունենք եկեղեցի՝ բացառիկ առաքելությամբ, ունենք լուրջ հանրային գործիչներ, նաև՝ պատգամավորների թվում, ունենք մի քանի հարյուր հազար ընտրող, որն ատամներով պատրաստ է պահել պետությունը։ Այս ողջ պոտենցիալով հանդերձ՝ այս պահին մենք էթնիկ արժեհամակարգային փոքրամասնություն ենք։
Ո՞նց անենք, որ փոխենք վիճակը։ Կա մեկ ճանապարհ՝ գնալ նոր հանրային քաղաքական ինստիտուտների ձևավորման ճանապարհով։ Դադարել բլոգեր լինելուց։ Դադարել բլոգեր-ազգ լինելուց։ Բոլոր նոր ձևավորվող շարժումները, միտք գեներացնող հարթակները պետք է գնան՝ թափ հավաքելու, կառուցվածքային տեսք ստանալու ճանապարհով՝ միասին աշխատելու կամքով։ Այդ դեպքում մենք հասկանալի կլինենք մեծ հասարակության համար, և Կ. Փաշոյանի նշած խավերի մոտ նույնպես կսկսի խոսել քաղաքացին։ Այդ դեպքում մենք կունենանք բավարար ռեսուրս՝ և´ «մեծարգոյից» ազատվելու, և´ իսկապես սկսելու հետպատերազմյան վերականգնումը։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլըտրանքային նախագծեր խումբ
Մենք՝ որպես էթնիկ արժեհամակարգային փոքրամասնություն
Եթե Նիկոլը Արցախի փոխարեն փորձեր Ադրբեջանին հանձնել, ասենք, Տերյան-Մոսկովյան խաչմերուկը, Հայաստանում նույն արձագանքն էր լինելու, և «խաղաղության օրակարգի» նույն ընկալումը։
Նոր սերնդի հետաքրքիր մտածողներից Կարպիս Փաշոյանն գրում է, որ «այսօրվա վիճակը ուղիղ հետևանքն է քաղհասարակության, գրողների, գիտաշխատողների, արվեստագետների մի զգալի մասի ինտելեկտուալ դավաճանության»։ Իսկ գուցե մենք պարզապես չունե՞նք այդ շերտերը՝ ընդհանրապես, գուցե շատ բաների նման դա՞ էլ ենք հորինել։ Այդ շերտերի դեֆեկտը քաղաքացու բացակայությունն է։ Իսկ մյուս ինստիտուտները ի՞նչ վիճակում են։
Երեկվա զարգացումներից հետո՝ ՌԴ ԱԳՆ հայտարարություն, եռակողմ հանդիպում, Շ. Միշելի հայտարարություններ, Արցախում սկսված պրոցեսներ, ստեղծվել է նոր իրականություն, որը Երևանից ինստիտուցիոնալ արձագանք է պահանջում, որպեսզի աշխարհը հասկանա, որ մենք ժողովուրդ ենք և ունենք պետություն։
Եթե տիտղոսային ընդդիմությունը, որպես ինստիտուտ, այսօրվա որակի է, մենք գիտաշխատողից ի՞նչ ենք պահանջում։ Ինչ-որ մեկը ֆանտաստիկ ձևակերպում էր տվել. Ռուբեն Ռուբինյանի կարգադրությամբ՝ ընդդիմությունը գնաց արձակուրդ։ Եթե այս պայմաններում, խեղդամահ լինող Արցախի ֆոնին ու մայրաքաղաքի ընտրությունների շեմին ընդդիմությունը գնում է արձակուրդ, էլ ումի՞ց ինչ ենք պահանջում։
Իսկ գուցե մե՞նք ենք հորինել առաջնորդներ, ենթաառաջնորդներ, համաառաջնորդներ, գեներալներ, մարշալներ, հիմնադիրներ և այլ կարգավիճակները, ինչպես Նիկոլը իր համար հորինել է «Մեծարգոն»։ Գուցե նրանք չկա՞ն։ Բայց հարց է ծագում. իսկ ի՞նչ ունենք այդ դեպքում։
Ունենք տասնյակ հազարավոր կարգին մարդիկ՝ առանց այդ տիտղոսավորման, ունենք բավարար պոտենցիալ՝ պետություն պահելու ու հետպատերազմյան վերականգնման համար, ունենք նոր սերունդներ՝ կրթված ու առողջ մտածող, ունենք եկեղեցի՝ բացառիկ առաքելությամբ, ունենք լուրջ հանրային գործիչներ, նաև՝ պատգամավորների թվում, ունենք մի քանի հարյուր հազար ընտրող, որն ատամներով պատրաստ է պահել պետությունը։ Այս ողջ պոտենցիալով հանդերձ՝ այս պահին մենք էթնիկ արժեհամակարգային փոքրամասնություն ենք։
Ո՞նց անենք, որ փոխենք վիճակը։ Կա մեկ ճանապարհ՝ գնալ նոր հանրային քաղաքական ինստիտուտների ձևավորման ճանապարհով։ Դադարել բլոգեր լինելուց։ Դադարել բլոգեր-ազգ լինելուց։ Բոլոր նոր ձևավորվող շարժումները, միտք գեներացնող հարթակները պետք է գնան՝ թափ հավաքելու, կառուցվածքային տեսք ստանալու ճանապարհով՝ միասին աշխատելու կամքով։ Այդ դեպքում մենք հասկանալի կլինենք մեծ հասարակության համար, և Կ. Փաշոյանի նշած խավերի մոտ նույնպես կսկսի խոսել քաղաքացին։ Այդ դեպքում մենք կունենանք բավարար ռեսուրս՝ և´ «մեծարգոյից» ազատվելու, և´ իսկապես սկսելու հետպատերազմյան վերականգնումը։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլըտրանքային նախագծեր խումբ
Ընդդիմությունը պետք է վերականգնի կապը հասարակության հետ
Երբ ես ասում եմ, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը ինստիտուցիոնալ տապալման մեջ է, ոմանք նեղանում են, թեև ես խոսում եմ բացառապես ինստիտուտի մասին, և երբեք կասկածի տակ չեմ դրել անհատների հայրենասիրությունը։
Ես խոսում եմ այլ բանի մասին։ Վերջին 4-5 օրերի ընթացքում տեղի են ունեցել կարևոր իրադարձություններ, և խորհրդարանական ընդդիմությունը որպես ինստիտուտ չի արձագանքել՝ կտրելով իր կապերը լայն հասարակության, այդ թվում՝ իր ընտրազանգվածների հետ։ Չի արձագանքել.
1. ՌԴ ԱԳՆ կարևոր հայտարարությանը
2. Բրյուսելյան հանդիպմանը
3. Շառլ Միշելի ձևակերպումներին
4. Արցախում սկիզբ առնող պրոցեսներին
5. Մայր Աթոռի հոգևոր խորհրդի կարևոր ու հստակ ուղերձին
6. Ազգային սրբություն համարվող Մատենադարանի շուրջ զարգացումներին
Չի արձագանքել նույնիսկ 270 հազար ձայն ստացած պետական գործչի հանդեպ ապօրինի գույքի մեղադրանքներին։
Սա նորմա՞լ Է։ Սա խորհրդարանական կառավարման համակարգում խորհրդարանական ընդդիմության գործունեությո՞ւն է։ Ի դեպ, արձագանքել ասելով՝ ես նկատի չունեմ հերթական տեքստը ստորագրել։ Արձագանքը քայլերի համակարգ է՝ մարդկանց համախմբելու ուղղությամբ, մարդկանց ինքնուրույն մտածելու և հետևություններ անելու կոնտենտն է՝ օգնելով, որ հասարակությունը կարողանա կողմնորոշվել ստեղծված իրականության մեջ, հասկանա իր անելիքը։ Սովորական մարդիկ, այդ թվում՝ կիրթ, գրագետ հատվածը, այսօր համատարած չեն հասկանում, թե ինչ է կատարվում. ռուսները ինչ ասացին և ինչու, ինչ վտանգավոր զարգացումներ կան, ինչ է կատարվում Արցախում, Մատենադարանում իշխանական ռեյդերային հարձակումը ինչ է և այլն և այլն։
Բա որ դա չի արվում, աշխարհը ո՞նց հասկանա, որ Հայաստանում Նիկոլից բացի այլ ուժեր կան, հասարակությունը ո՞նց կոնսոլիդացվի, ո՞նց էմոցիոնալ, ինչ-որ տեղ՝ անօգնական լարվածությունը փոխարինվի մոտիվացված պայքարով։ Սա լուրջ պրոբլեմ է. սրա վտանգը լայն հասարակության համատարած անօգնական-սպասողական մոլորվածությունն է, և՝ դեռևս պայքարի ունակ շրջանակների բարոյալքումը։ Ես ինչ-որ մեկին մեղադրելու խնդիր չեմ դնում. մեր երկիրը արհավիրքի շեմին է, հստակություններ են պետք։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Ընդդիմությունը պետք է վերականգնի կապը հասարակության հետ
Երբ ես ասում եմ, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը ինստիտուցիոնալ տապալման մեջ է, ոմանք նեղանում են, թեև ես խոսում եմ բացառապես ինստիտուտի մասին, և երբեք կասկածի տակ չեմ դրել անհատների հայրենասիրությունը։
Ես խոսում եմ այլ բանի մասին։ Վերջին 4-5 օրերի ընթացքում տեղի են ունեցել կարևոր իրադարձություններ, և խորհրդարանական ընդդիմությունը որպես ինստիտուտ չի արձագանքել՝ կտրելով իր կապերը լայն հասարակության, այդ թվում՝ իր ընտրազանգվածների հետ։ Չի արձագանքել.
1. ՌԴ ԱԳՆ կարևոր հայտարարությանը
2. Բրյուսելյան հանդիպմանը
3. Շառլ Միշելի ձևակերպումներին
4. Արցախում սկիզբ առնող պրոցեսներին
5. Մայր Աթոռի հոգևոր խորհրդի կարևոր ու հստակ ուղերձին
6. Ազգային սրբություն համարվող Մատենադարանի շուրջ զարգացումներին
Չի արձագանքել նույնիսկ 270 հազար ձայն ստացած պետական գործչի հանդեպ ապօրինի գույքի մեղադրանքներին։
Սա նորմա՞լ Է։ Սա խորհրդարանական կառավարման համակարգում խորհրդարանական ընդդիմության գործունեությո՞ւն է։ Ի դեպ, արձագանքել ասելով՝ ես նկատի չունեմ հերթական տեքստը ստորագրել։ Արձագանքը քայլերի համակարգ է՝ մարդկանց համախմբելու ուղղությամբ, մարդկանց ինքնուրույն մտածելու և հետևություններ անելու կոնտենտն է՝ օգնելով, որ հասարակությունը կարողանա կողմնորոշվել ստեղծված իրականության մեջ, հասկանա իր անելիքը։ Սովորական մարդիկ, այդ թվում՝ կիրթ, գրագետ հատվածը, այսօր համատարած չեն հասկանում, թե ինչ է կատարվում. ռուսները ինչ ասացին և ինչու, ինչ վտանգավոր զարգացումներ կան, ինչ է կատարվում Արցախում, Մատենադարանում իշխանական ռեյդերային հարձակումը ինչ է և այլն և այլն։
Բա որ դա չի արվում, աշխարհը ո՞նց հասկանա, որ Հայաստանում Նիկոլից բացի այլ ուժեր կան, հասարակությունը ո՞նց կոնսոլիդացվի, ո՞նց էմոցիոնալ, ինչ-որ տեղ՝ անօգնական լարվածությունը փոխարինվի մոտիվացված պայքարով։ Սա լուրջ պրոբլեմ է. սրա վտանգը լայն հասարակության համատարած անօգնական-սպասողական մոլորվածությունն է, և՝ դեռևս պայքարի ունակ շրջանակների բարոյալքումը։ Ես ինչ-որ մեկին մեղադրելու խնդիր չեմ դնում. մեր երկիրը արհավիրքի շեմին է, հստակություններ են պետք։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Պետք է գնալ սրացման, բայց՝ սառը հաշվարկած ու գրագետ
Ինչքան էլ դժվար է, առաջարկում եմ մեր վիճակին մի պահ նայել կողքից։ Հայաստանի իշխանությունը հաշվետու չէ ժողովրդի առաջ։ Մեզ վերաբերվում են որպես «ռազմագերի հասարակություն»։ Բրյուսելի հանդիպումից հետո երկրի գործող վարչապետը հարկ չի համարում խոսել հասարակության հետ, ու մենք Շառլ Միշելից ենք տեղեկանում զարգացումների ու պայմանավորվածությունների մասին։
Մենք ունենք ծայրահեղ շրջափակման մեջ գտնվող 120 հազար հայրենակից։ Ու մեզ հարկ չեն համարում ասել՝ ի՞նչ են անում, ի՞նչ են բանակցում, ի՞նչ լուծումներ են առաջարկում, ի՞նչ զարգացումներ են տեսնում։
Իշխանությունը ամբողջությամբ հրաժարվել է հասարակության հետ կոնտակտներից, նա հաշվետու չէ իր ժողովրդին։ Արտգործնախարար, ԱԽՔ անընդհատ հանդիպումների մեջ են, ու ոչ ոք չգիտի՝ ստվերում ինչ է կատարվում։
Խորհրդարանական ընդդիմությունը որպես ինստիտուտ չի գործում, հակառակ դեպքում ինքը կսրեր այս հարցադրումը, և ԱԺ-ն չէր ունենա հանգիստ կյանք։ Մոտ 330 հազար ձայն ստացած խորհրդարանական ընդդիմության ինստիտուտից մնացել են հազիվ 8-10 հոգի անհատապես հանդես եկող, անհատական գործունեություն ծավալող պատգամավորներ։ Ինչու՞, ո՞ր իրավունքով։
220 օրվա շրջափակման ընթացքը և իրավիճակը հուշում են, որ պետք է գնալ սրացումների։ Հակառակ դեպքում աշխարհը ոչինչ չի նկատելու, չի ձեռնարկելու։ Արցախում այդ առումով ճիշտ որոշումներ են կայացվում։ Բայց ես ունեմ մտավախություն, որ մենք արձանագրելու ենք, որ չունենք սրացման գնալու, գրագետ պայքարի ենթակառուցվածքներ։ Չունենք, որովհետև չենք աշխատել թե´ մինչև շրջափակումը, թե´ այս 220 օրվա ընթացքում։ Այս խնդիրը հիմա հընթացս պետք է լուծենք։
21-րդ դարում տեղի է ունենում 120 հազար մարդու, մի ողջ պետության խեղդամահության օպերացիա, ու այն կշարունակվի, եթե մենք գրագետ չաշխատենք։ Իսկ գրագետ աշխատելու դեպքում իրավիճակը փոխել հնարավոր է, լավ արդյունքներ ստանալ հնարավոր է։ Վստահաբար։
Գալիս ենք հաջորդ ամենակարևոր հարցին. անհատական պայքարով կամ սիրողական դիմադրությամբ մենք՝ հասարակության ակտիվ, իրավիճակի հետ չհաշտվող հատվածը, արդյունք չենք ունենալու։ Պետք է.
- Ստեղծել պայքարի գրագետ բովանդակություն, որպեսզի աշխարհը ընկալի, թե իրականում այստեղ ինչ է կատարվում,
- Ստեղծել պայքարի կազմակերպման-կոորդինացման ինստիտուտներ, որպեսզի մշակվեն ճիշտ գաղափարներ, կայացվեն որոշումներ,
- Ստեղծել պայքարի ենթակառուցվածքներ, որպեսզի գաղափարներն ու որոշումները տեղում ռեալիզացվեն ու չմնան ֆեյսբուքյան տիրույթում։
Պետք է նոր, իրականում գործող ինստիտուտ, կառույց, կազմված լուրջ որոշումներ կայացնելու ունակ ու նաև այդ որոշումների ռեալիզացիայի համար որոշակի ռեսուրսների տիրապետող մարդկանցից, որոնք վերջապես կազատեն ռազմագերու կարգավիճակում հայտնված հասարակությանն ու մարդկանց կտան արդյունավետ գործելու հնարավորություն՝ խնայելով հանրային էներգիան ու ուղղելով այն ճիշտ հունով։ Հակառակ դեպքում տասնյակ հազարավոր պարկեշտ, գործելու պատրաստ մարդիկ կշարունակեն ամեն մեկն իր տեղում խելագարվել սեփական անելիքի չիմացությունից ու մսխել իրենց թանկագին էներգիան ու ժամանակը ցածր օգտակարության գործողությունների վրա։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Պետք է գնալ սրացման, բայց՝ սառը հաշվարկած ու գրագետ
Ինչքան էլ դժվար է, առաջարկում եմ մեր վիճակին մի պահ նայել կողքից։ Հայաստանի իշխանությունը հաշվետու չէ ժողովրդի առաջ։ Մեզ վերաբերվում են որպես «ռազմագերի հասարակություն»։ Բրյուսելի հանդիպումից հետո երկրի գործող վարչապետը հարկ չի համարում խոսել հասարակության հետ, ու մենք Շառլ Միշելից ենք տեղեկանում զարգացումների ու պայմանավորվածությունների մասին։
Մենք ունենք ծայրահեղ շրջափակման մեջ գտնվող 120 հազար հայրենակից։ Ու մեզ հարկ չեն համարում ասել՝ ի՞նչ են անում, ի՞նչ են բանակցում, ի՞նչ լուծումներ են առաջարկում, ի՞նչ զարգացումներ են տեսնում։
Իշխանությունը ամբողջությամբ հրաժարվել է հասարակության հետ կոնտակտներից, նա հաշվետու չէ իր ժողովրդին։ Արտգործնախարար, ԱԽՔ անընդհատ հանդիպումների մեջ են, ու ոչ ոք չգիտի՝ ստվերում ինչ է կատարվում։
Խորհրդարանական ընդդիմությունը որպես ինստիտուտ չի գործում, հակառակ դեպքում ինքը կսրեր այս հարցադրումը, և ԱԺ-ն չէր ունենա հանգիստ կյանք։ Մոտ 330 հազար ձայն ստացած խորհրդարանական ընդդիմության ինստիտուտից մնացել են հազիվ 8-10 հոգի անհատապես հանդես եկող, անհատական գործունեություն ծավալող պատգամավորներ։ Ինչու՞, ո՞ր իրավունքով։
220 օրվա շրջափակման ընթացքը և իրավիճակը հուշում են, որ պետք է գնալ սրացումների։ Հակառակ դեպքում աշխարհը ոչինչ չի նկատելու, չի ձեռնարկելու։ Արցախում այդ առումով ճիշտ որոշումներ են կայացվում։ Բայց ես ունեմ մտավախություն, որ մենք արձանագրելու ենք, որ չունենք սրացման գնալու, գրագետ պայքարի ենթակառուցվածքներ։ Չունենք, որովհետև չենք աշխատել թե´ մինչև շրջափակումը, թե´ այս 220 օրվա ընթացքում։ Այս խնդիրը հիմա հընթացս պետք է լուծենք։
21-րդ դարում տեղի է ունենում 120 հազար մարդու, մի ողջ պետության խեղդամահության օպերացիա, ու այն կշարունակվի, եթե մենք գրագետ չաշխատենք։ Իսկ գրագետ աշխատելու դեպքում իրավիճակը փոխել հնարավոր է, լավ արդյունքներ ստանալ հնարավոր է։ Վստահաբար։
Գալիս ենք հաջորդ ամենակարևոր հարցին. անհատական պայքարով կամ սիրողական դիմադրությամբ մենք՝ հասարակության ակտիվ, իրավիճակի հետ չհաշտվող հատվածը, արդյունք չենք ունենալու։ Պետք է.
- Ստեղծել պայքարի գրագետ բովանդակություն, որպեսզի աշխարհը ընկալի, թե իրականում այստեղ ինչ է կատարվում,
- Ստեղծել պայքարի կազմակերպման-կոորդինացման ինստիտուտներ, որպեսզի մշակվեն ճիշտ գաղափարներ, կայացվեն որոշումներ,
- Ստեղծել պայքարի ենթակառուցվածքներ, որպեսզի գաղափարներն ու որոշումները տեղում ռեալիզացվեն ու չմնան ֆեյսբուքյան տիրույթում։
Պետք է նոր, իրականում գործող ինստիտուտ, կառույց, կազմված լուրջ որոշումներ կայացնելու ունակ ու նաև այդ որոշումների ռեալիզացիայի համար որոշակի ռեսուրսների տիրապետող մարդկանցից, որոնք վերջապես կազատեն ռազմագերու կարգավիճակում հայտնված հասարակությանն ու մարդկանց կտան արդյունավետ գործելու հնարավորություն՝ խնայելով հանրային էներգիան ու ուղղելով այն ճիշտ հունով։ Հակառակ դեպքում տասնյակ հազարավոր պարկեշտ, գործելու պատրաստ մարդիկ կշարունակեն ամեն մեկն իր տեղում խելագարվել սեփական անելիքի չիմացությունից ու մսխել իրենց թանկագին էներգիան ու ժամանակը ցածր օգտակարության գործողությունների վրա։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Идти на обострение, но путем холодного расчета
Как бы трудно ни было, давайте рассмотрим нашу ситуацию со стороны.
Власти Армении сегодня никак не отчитываются перед обществом. Действующий премьер не считает необходимым представлять итоги переговоров народу, и мы получаем сведения о договоренностях и возможных развитиях от никем не избранного еврочиновника Шарля Мишеля. С нами сегодня обращаются как с “военнопленным обществом”.
У нас сегодня 120 000 соотечественников, находящихся в осаде, и никто не удасуживается нам сообщить – чем там они заняты, о чем ведутся переговоры, какие решения нам предлагаются, какие развития возможны в ближайшем будущем.
Власти совершенно отказались от контакта с обществом, они больше не подотчетны народу.
Парламентская оппозиция, получившая примерно 330 тыс. голосов, практически больше не существует как институт, и только 8-10 депутатов сегодня выделяются индивидуальной деятельностью, не более. Почему, каким правом?
220-дневная осада Арцаха со всей атрибутикой сегодня нам подсказывает, что нужно идти на острые шаги. В противном случае мир не будет ничего «замечать», не будет ничего предпринимать. В этом ключе сегодня в Арцахе предпринимаются правильные шаги. Но у меня есть опасения, что для грамотного «обострения» нам не хватает нужной для такой борьбы инфраструктуры.
В 21 веке происходит операция удушения целого государства, 120 тусяч жителей, и она будет продолжаться, если мы не будем действовать думая. Если же грамотно действовать, все у нас получится, несомненно.
Переходя к следующему важнейшему вопросу: индивидуальной борьбой или же “любительским” сопротивлением мы – активная, несдавающаяся часть общества, не получим результата. Нужно:
- Создать грамотное содержание процесса, чтобы миру наконец стало понятно – что же у нас на самом деле происходит,
- Создать институты для организации-координации процесса для генерации действенных идей и решений
- Создать инфраструктуры для борьбы, чтобы идеи и решения было возможно тут же реализовать и не оставлять очередной галочкой в социальных сетях.
Нужен новый, действенный институт, структура, в составе которой будут серьезные люди, обладающие способностью принимать решения а также ресурсами для реализации этих решений. Это наконец освободит общество от статутса военнопленного и даст возможность людям действовать эффективно, не растрачиваясь общественной энергией и направляя ее в правильное русло. В противном случае десятки тысяч приличных, готовых к действиям людей снова обрекаются на схождение с ума от собственной беспомощности и трату драгоценных времени и энергии на действия с мизерной эффективностью.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Как бы трудно ни было, давайте рассмотрим нашу ситуацию со стороны.
Власти Армении сегодня никак не отчитываются перед обществом. Действующий премьер не считает необходимым представлять итоги переговоров народу, и мы получаем сведения о договоренностях и возможных развитиях от никем не избранного еврочиновника Шарля Мишеля. С нами сегодня обращаются как с “военнопленным обществом”.
У нас сегодня 120 000 соотечественников, находящихся в осаде, и никто не удасуживается нам сообщить – чем там они заняты, о чем ведутся переговоры, какие решения нам предлагаются, какие развития возможны в ближайшем будущем.
Власти совершенно отказались от контакта с обществом, они больше не подотчетны народу.
Парламентская оппозиция, получившая примерно 330 тыс. голосов, практически больше не существует как институт, и только 8-10 депутатов сегодня выделяются индивидуальной деятельностью, не более. Почему, каким правом?
220-дневная осада Арцаха со всей атрибутикой сегодня нам подсказывает, что нужно идти на острые шаги. В противном случае мир не будет ничего «замечать», не будет ничего предпринимать. В этом ключе сегодня в Арцахе предпринимаются правильные шаги. Но у меня есть опасения, что для грамотного «обострения» нам не хватает нужной для такой борьбы инфраструктуры.
В 21 веке происходит операция удушения целого государства, 120 тусяч жителей, и она будет продолжаться, если мы не будем действовать думая. Если же грамотно действовать, все у нас получится, несомненно.
Переходя к следующему важнейшему вопросу: индивидуальной борьбой или же “любительским” сопротивлением мы – активная, несдавающаяся часть общества, не получим результата. Нужно:
- Создать грамотное содержание процесса, чтобы миру наконец стало понятно – что же у нас на самом деле происходит,
- Создать институты для организации-координации процесса для генерации действенных идей и решений
- Создать инфраструктуры для борьбы, чтобы идеи и решения было возможно тут же реализовать и не оставлять очередной галочкой в социальных сетях.
Нужен новый, действенный институт, структура, в составе которой будут серьезные люди, обладающие способностью принимать решения а также ресурсами для реализации этих решений. Это наконец освободит общество от статутса военнопленного и даст возможность людям действовать эффективно, не растрачиваясь общественной энергией и направляя ее в правильное русло. В противном случае десятки тысяч приличных, готовых к действиям людей снова обрекаются на схождение с ума от собственной беспомощности и трату драгоценных времени и энергии на действия с мизерной эффективностью.
Ваге Оганнисян
Группа Альтернативные Проекты
Ազատության քննարկումներ
Անազատության մեջ գտնվող Ա. Աշոտյանը հրապարակել է «Post Nikol. Ի՞նչ անել ազգ մնալու համար» հոդվածը։ Երևի բնական է, որ նման բարդ հարցադրումներն արվում են նման պայմաններում. մի բանտում հեղինակն է, մյուսում՝ հայրենիքի մի հատվածը, իսկ լայն հասարակությունը մոտավորապես ռազմագերու կարգավիճակում է։
Աշոտյանի հարցադրումը սկզբում բերելու է մի նոր մեծ խումբ հարցերի, որից հետո նոր միայն սկսվելու է պատասխանների փուլը։ Ըստ իս, շատ կարևոր է հասկանալ այս պահին մեր ազգային կազմաքանդման աստիճանը։ Ժամանակ առ ժամանակ շատերը, այդ թվում՝ ես, մտածում ենք, որ այսօրվա հենքը թույլ չի տալիս հեռանկարում մեծ վերականգնում ակնկալել։ Բայց սա ուղղակի դրվագ է, և ճիշտ չէ, որովհետև այն պահից, երբ հասկանում ես, թե որն է բանալին, որն է լուծումը, շատ ու շատ բարդ բարդեր հարցեր գտնում են իրենց պատասխանները։
Երեկ աչքովս ընկավ Գարիկ Մարտիրոսյանի նոր կլիպը, որին մասնակցում էին մեծ թվով հայ «սելեբրիթիներ»՝ ուրախ ու հավես։ Նայեցի, որովհետև վստահ էի, որ այն պետք է լիներ SOS՝ շրջափակված Արցախի մասին։ Բնականը դա էր, մյուսը չգիտեմ, թե ինչ է։ Ես իհարկե սխալվեցի, որովհետև կլիպը ոչ մի կապ չուներ դրա հետ։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են այս օրերին իրենց պահում ուկրաինական աստղերը, ռուսները, մենք ժամանակին տեսել ենք վրացիները կեցվածքը։ Իսկ մենք՝ 120 հազար մարդու՝ ցեղասպանության վտանգի առաջ, թուրքական տանկերի ուղիղ նշանառության տակ լինելու, 30 հազար երեխայի ու հղի կանանց՝ սնունդ ու դեղեր չունենալու պարագայում, մեր սելեբրիթիները, բնական ռեակցիա տալու և բնական գործունեություն ծավալելու փոխարեն ընտրում են ազգային КВН-ի ժանրը։ Ինչո՞ւ է մեզ մոտ ամեն ինչ վերածվել КВН-ի՝ մշակույթը, քաղաքականությունը, քաղաքացիական կեցվածքը, իշխանությունը, մեր կյանքը, նույնիսկ՝ ողբերգությունը։
Ամեն ինչի հիմքում պետությունն է։ Լուրջ պետության պարագայում ամեն ինչ փոխվում է՝ մթնոլորտը, բարքերը, քաղաքացին, հասարակությունը, մտածողությունը… ամեն ինչ։
2016-ին ապրիլյանի ժամանակ նույն հայտնիները, մեդիադեմքերը, մեդիան լրիվ այլ տրամադրությունների մեջ էին, լրիվ այլ՝ կոնսոլիդացնող ու արժանապատիվ տրամադրությունների մեջ էին ու շատ կարևոր գործ արեցին, որովհետև պետությունը ուրիշ խնդիր էր դնում, որովհետև պետությունը աշխատում էր նրանց հետ։ Իսկ հիմա մենք աշխարհի միակ ժողովուրդն ենք, որը կարող է ցեղասպանվել КВН-ական տրամադրությունների մեջ։ Ամեն ինչի բանալին պետությունն է, և «Post Nikol» փուլի բովանդակությունը ուղիղ կապված է երկու հարցի հետ. ե՞րբ կլինի այդ փուլը, և ի՞նչ վիճակում կլինի պետականությունն այդ պահին։
Անազատության մեջ գտնվող Ա. Աշոտյանը ազատ ու մտահոգ մարդու աշխարհայացքով առաջարկում է հանրային քննարկում ծավալել իր շարունակական հոդվածների շուրջ։ Միանում եմ կոչին ու ինքս կոչ եմ անում զարգացնել քննարկումներն ու գնալ բարդ ու բաց խոսակցության։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Ազատության քննարկումներ
Անազատության մեջ գտնվող Ա. Աշոտյանը հրապարակել է «Post Nikol. Ի՞նչ անել ազգ մնալու համար» հոդվածը։ Երևի բնական է, որ նման բարդ հարցադրումներն արվում են նման պայմաններում. մի բանտում հեղինակն է, մյուսում՝ հայրենիքի մի հատվածը, իսկ լայն հասարակությունը մոտավորապես ռազմագերու կարգավիճակում է։
Աշոտյանի հարցադրումը սկզբում բերելու է մի նոր մեծ խումբ հարցերի, որից հետո նոր միայն սկսվելու է պատասխանների փուլը։ Ըստ իս, շատ կարևոր է հասկանալ այս պահին մեր ազգային կազմաքանդման աստիճանը։ Ժամանակ առ ժամանակ շատերը, այդ թվում՝ ես, մտածում ենք, որ այսօրվա հենքը թույլ չի տալիս հեռանկարում մեծ վերականգնում ակնկալել։ Բայց սա ուղղակի դրվագ է, և ճիշտ չէ, որովհետև այն պահից, երբ հասկանում ես, թե որն է բանալին, որն է լուծումը, շատ ու շատ բարդ բարդեր հարցեր գտնում են իրենց պատասխանները։
Երեկ աչքովս ընկավ Գարիկ Մարտիրոսյանի նոր կլիպը, որին մասնակցում էին մեծ թվով հայ «սելեբրիթիներ»՝ ուրախ ու հավես։ Նայեցի, որովհետև վստահ էի, որ այն պետք է լիներ SOS՝ շրջափակված Արցախի մասին։ Բնականը դա էր, մյուսը չգիտեմ, թե ինչ է։ Ես իհարկե սխալվեցի, որովհետև կլիպը ոչ մի կապ չուներ դրա հետ։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են այս օրերին իրենց պահում ուկրաինական աստղերը, ռուսները, մենք ժամանակին տեսել ենք վրացիները կեցվածքը։ Իսկ մենք՝ 120 հազար մարդու՝ ցեղասպանության վտանգի առաջ, թուրքական տանկերի ուղիղ նշանառության տակ լինելու, 30 հազար երեխայի ու հղի կանանց՝ սնունդ ու դեղեր չունենալու պարագայում, մեր սելեբրիթիները, բնական ռեակցիա տալու և բնական գործունեություն ծավալելու փոխարեն ընտրում են ազգային КВН-ի ժանրը։ Ինչո՞ւ է մեզ մոտ ամեն ինչ վերածվել КВН-ի՝ մշակույթը, քաղաքականությունը, քաղաքացիական կեցվածքը, իշխանությունը, մեր կյանքը, նույնիսկ՝ ողբերգությունը։
Ամեն ինչի հիմքում պետությունն է։ Լուրջ պետության պարագայում ամեն ինչ փոխվում է՝ մթնոլորտը, բարքերը, քաղաքացին, հասարակությունը, մտածողությունը… ամեն ինչ։
2016-ին ապրիլյանի ժամանակ նույն հայտնիները, մեդիադեմքերը, մեդիան լրիվ այլ տրամադրությունների մեջ էին, լրիվ այլ՝ կոնսոլիդացնող ու արժանապատիվ տրամադրությունների մեջ էին ու շատ կարևոր գործ արեցին, որովհետև պետությունը ուրիշ խնդիր էր դնում, որովհետև պետությունը աշխատում էր նրանց հետ։ Իսկ հիմա մենք աշխարհի միակ ժողովուրդն ենք, որը կարող է ցեղասպանվել КВН-ական տրամադրությունների մեջ։ Ամեն ինչի բանալին պետությունն է, և «Post Nikol» փուլի բովանդակությունը ուղիղ կապված է երկու հարցի հետ. ե՞րբ կլինի այդ փուլը, և ի՞նչ վիճակում կլինի պետականությունն այդ պահին։
Անազատության մեջ գտնվող Ա. Աշոտյանը ազատ ու մտահոգ մարդու աշխարհայացքով առաջարկում է հանրային քննարկում ծավալել իր շարունակական հոդվածների շուրջ։ Միանում եմ կոչին ու ինքս կոչ եմ անում զարգացնել քննարկումներն ու գնալ բարդ ու բաց խոսակցության։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Արցախի հանդեպ պարտքերը տալու ժամանակը
Այցելուների, սննդի քանակի և սնվելու էնտուզիազմով երևանյան ֆուդքորտերը անմարդկային հակասության մեջ են մտնում Արցախում տարրական ուտելիքի կարիք ունեցող 30 հազար երեխաների, հղիների իրականության հետ։
Չկան լավ և վատ ժողովուրդներ, բայց կան լավ կամ վատ վերնախավեր, որոնք ժողովուրդներից սարքում են մարդկանց հասարակություն։ Ումի՞ց սպասել սա։ Ումի՞ց սպասել ճիշտ ուղերձներ լայն զանգվածներին. իրավիճակի համահեղինակ իշխանությունի՞ց, արձակուրդային ընդդիմությունի՞ց, թե՞ Գարիկի կլիպի «լավերից»։
Գուցե մոլերի և ֆուդկորտերի սեփականատերերը մի օր փակեն դռները և ցուցանակ դնեն՝ «Չենք աշխատում՝ ի համերաշխություն սովամահ արվող Արցախի պայմաններում Արցախի մեր քույրերի ու եղբայրների»։ Եվ սննդի մի ահռելի ծավալ տանել թափել Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների դեսպանատների առաջ, ու կազմակերպել ակցիայի մեդիա սփռումը միջազգային մամուլով։
Իսկ գուցե դա անեն Արցախի անունով կարողություններ դիզած սեփականատերե՞րը։
Իսկ գուցե այդպես հնարավո՞ր է մոլերի և ֆուդկորտերի այցելուներին արթնացնել և ուղղել հրապարակ՝ վերջապես բարձրացնելով այս իրավիճակում այս կառավարության պիտանելիության հարցը։
Ո՞վ պետք է պաշտոնյաներին բացատրի, որ ձեր երեխաների անհոգ ֆոտոները դիսնեյլենդերից և կուշտ վայելքի տեղերից հրապարակելը անասնական վարքագիծ է, երբ քո ժողովրդի մի զգալի հատվածը սննդի ու դեղի ծայրահեղ կարիք ունի։ Իրականում պաշտոնյաներին պետք չէ բացատրել, այլ՝ ստեղծել մթնոլորտ, որ հնարավոր չլինի նման բան անելը, որը հնարավոր չլինի նման պաշտոնյա լինելը։
Հասել ենք մի եզրագծի, երբ դրսում Հայաստանի համար բողոքի ակցիաներ կազմակերպող սփյուռքահայերի մուտքը Հայաստան արգելվում է, և ողջունվում միայն «ծիրանի սեզոնին» Հայաստան՝ որպես ռեստորանների երկիր այցելողների մուտքը։
Հետո հերթով՝ պաշտոնյաներն ու իշխանական թիմը փորձելու են արդարանալ. «մենք չգիտեինք, մեզ ո՞վ էր բան ասում, մեզ ո՞վ էր մարդու տեղ դնում, ինչի՞ց էինք տեղյակ» և նման բաներ։ Չի անցնելու։
Երեկ Արցախից հնչեց կոշտ ձևակերպում՝ «Արցախից տարիներով սնված ու օգտվող «գործարարներին»՝ վերանայել սեփական վարքագիծը։ Սա պատահական չէր. աշխարհում չի եղել ծավալուն ողբերգություն՝ առանց հետագա «կոշտ ռազբորկայի»։ Դա էլ մի առանձին թեմա է։
Այս վիճակը չի լուծելու ո´չ Մոսկվան, ո´չ Բրյուսելը, ո´չ Վաշինգտոնը, ո´չ ընդդիմությունը, ոչ էլ՝ որևէ այլ կենտրոն։ Այս իրավիճակը մի օր վերածվելու է տոտալ ընդվզման, որի ո´չ ելքը, ո´չ ընթացքը ոչ ոք չի կարող կանխատեսել։ Իսկ մինչ այդ ամեն ինչ պետք է անել Արցախին օգնելու համար։ Կան լավ գաղափարներ, լավ առաջարկներ, կան տասնյակ հազարավոր մարդիկ ովքեր այդ ուղղությամբ մտածում են ու արդեն նաև գործում։ Ուրեմն կա հեռանկար։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Արցախի հանդեպ պարտքերը տալու ժամանակը
Այցելուների, սննդի քանակի և սնվելու էնտուզիազմով երևանյան ֆուդքորտերը անմարդկային հակասության մեջ են մտնում Արցախում տարրական ուտելիքի կարիք ունեցող 30 հազար երեխաների, հղիների իրականության հետ։
Չկան լավ և վատ ժողովուրդներ, բայց կան լավ կամ վատ վերնախավեր, որոնք ժողովուրդներից սարքում են մարդկանց հասարակություն։ Ումի՞ց սպասել սա։ Ումի՞ց սպասել ճիշտ ուղերձներ լայն զանգվածներին. իրավիճակի համահեղինակ իշխանությունի՞ց, արձակուրդային ընդդիմությունի՞ց, թե՞ Գարիկի կլիպի «լավերից»։
Գուցե մոլերի և ֆուդկորտերի սեփականատերերը մի օր փակեն դռները և ցուցանակ դնեն՝ «Չենք աշխատում՝ ի համերաշխություն սովամահ արվող Արցախի պայմաններում Արցախի մեր քույրերի ու եղբայրների»։ Եվ սննդի մի ահռելի ծավալ տանել թափել Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների դեսպանատների առաջ, ու կազմակերպել ակցիայի մեդիա սփռումը միջազգային մամուլով։
Իսկ գուցե դա անեն Արցախի անունով կարողություններ դիզած սեփականատերե՞րը։
Իսկ գուցե այդպես հնարավո՞ր է մոլերի և ֆուդկորտերի այցելուներին արթնացնել և ուղղել հրապարակ՝ վերջապես բարձրացնելով այս իրավիճակում այս կառավարության պիտանելիության հարցը։
Ո՞վ պետք է պաշտոնյաներին բացատրի, որ ձեր երեխաների անհոգ ֆոտոները դիսնեյլենդերից և կուշտ վայելքի տեղերից հրապարակելը անասնական վարքագիծ է, երբ քո ժողովրդի մի զգալի հատվածը սննդի ու դեղի ծայրահեղ կարիք ունի։ Իրականում պաշտոնյաներին պետք չէ բացատրել, այլ՝ ստեղծել մթնոլորտ, որ հնարավոր չլինի նման բան անելը, որը հնարավոր չլինի նման պաշտոնյա լինելը։
Հասել ենք մի եզրագծի, երբ դրսում Հայաստանի համար բողոքի ակցիաներ կազմակերպող սփյուռքահայերի մուտքը Հայաստան արգելվում է, և ողջունվում միայն «ծիրանի սեզոնին» Հայաստան՝ որպես ռեստորանների երկիր այցելողների մուտքը։
Հետո հերթով՝ պաշտոնյաներն ու իշխանական թիմը փորձելու են արդարանալ. «մենք չգիտեինք, մեզ ո՞վ էր բան ասում, մեզ ո՞վ էր մարդու տեղ դնում, ինչի՞ց էինք տեղյակ» և նման բաներ։ Չի անցնելու։
Երեկ Արցախից հնչեց կոշտ ձևակերպում՝ «Արցախից տարիներով սնված ու օգտվող «գործարարներին»՝ վերանայել սեփական վարքագիծը։ Սա պատահական չէր. աշխարհում չի եղել ծավալուն ողբերգություն՝ առանց հետագա «կոշտ ռազբորկայի»։ Դա էլ մի առանձին թեմա է։
Այս վիճակը չի լուծելու ո´չ Մոսկվան, ո´չ Բրյուսելը, ո´չ Վաշինգտոնը, ո´չ ընդդիմությունը, ոչ էլ՝ որևէ այլ կենտրոն։ Այս իրավիճակը մի օր վերածվելու է տոտալ ընդվզման, որի ո´չ ելքը, ո´չ ընթացքը ոչ ոք չի կարող կանխատեսել։ Իսկ մինչ այդ ամեն ինչ պետք է անել Արցախին օգնելու համար։ Կան լավ գաղափարներ, լավ առաջարկներ, կան տասնյակ հազարավոր մարդիկ ովքեր այդ ուղղությամբ մտածում են ու արդեն նաև գործում։ Ուրեմն կա հեռանկար։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Վերջին բանակցողի քայլը
Ս. Սարգսյանի բաց նամակը Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների ղեկավարներին փաստում է իրավիճակի ծայրահեղ ծանրությունը, և դա ահազանգ է ոչ այնքան լայն հասարակության համար (այստեղ գործելու են նախասիրությունների բազմաթիվ նարատիվներ), որքան
Վերջին բանակցողը, հիշողության իրավունքով, սրում է խնդիրները. նշված երեք գերտերությունները բազմաթիվ անգամ դրել են իրենց ստորագրությունը արցախահայության արժանապատիվ ու անվտանգ կյանքի իրավունքի տակ։
Լիներ այսօր Հայաստանում նորմալ իշխանություն, միայն այս տեսանկյունից արդեն հնարավոր կլիներ կասեցնել արհավիրքը։ Բայց ունենք այն, ինչ ունենք։ Սա նշանակում է, որ պետք է ձևավորել պայքարի առողջ ձևաչափեր, քանի դեռ ձևավորված չէ սոլիդ իշխանություն։ Այս առումով խիստ կարևոր և ազդեցիկ է նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի խոսքը, քանի որ պարունակում է լուծման ուղիներ՝ հարցին իրոք տիրապետող գործչի կողմից։
Մեր վիճակը ծայրահեղ է, ու մեր պայքարը չի կարող լինել. «Հայաստանն առանց խելքի» կարգախոսով։
Այնպես չէ, որ Ս. Սարգսյանի նամակից հետո երեք նախագահները հուզվելու են ու վաղվանից փոխելու իրավիճակը։ Բայց մենք կարող ենք տարբեր անհատների (մի քանի տասնյակ) կողմից հնչեցվող՝ փորձի, գիտելիքի վրա հիմնված առաջարկներով, ստեղծել պայքարի գրագետ բովանդակություն ու գրագետ մենեջմենթ։ Գրագետ ձևակերպումներ պետք է գան Արցախից, Հայաստանի և հայկական աշխարհի՝ ունակ անհատներից։ Եվ, վերջապես, գործող իշխանության ներսում եղած հատուկենտ անհատները, որոնք չեն ուզում իրենց ողջ հետագա կյանքն ապրել որպես Հայաստանն ու Արցախը վերջնական ողբերգության բերած ուժի ներկայացուցիչներ, պիտի գիտակցեն, որ սա գուցե իրենց վերջին հնարավորությունն է։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Վերջին բանակցողի քայլը
Ս. Սարգսյանի բաց նամակը Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների ղեկավարներին փաստում է իրավիճակի ծայրահեղ ծանրությունը, և դա ահազանգ է ոչ այնքան լայն հասարակության համար (այստեղ գործելու են նախասիրությունների բազմաթիվ նարատիվներ), որքան
ազդեցիկ ու ռեսուրսների տիրապետող անձանց ու շրջանակների։ Հիմա ընտրության պահն է։
Բայց նամակի ամենակարևոր պահը այլ տեղ է. Ս. Սարգսյանը ըստ էության վերջին բանակցողն էր, և սա վերջին բանակցողի նամակն է։ Նրանից հետո 2018-2020 Հայաստանը խափանել է բանակցային պրոցեսը, իսկ պատերազմից հետո Հայաստանի հետ այլևս չեն բանակցում, ուղղակի թելադրում են։Վերջին բանակցողը, հիշողության իրավունքով, սրում է խնդիրները. նշված երեք գերտերությունները բազմաթիվ անգամ դրել են իրենց ստորագրությունը արցախահայության արժանապատիվ ու անվտանգ կյանքի իրավունքի տակ։
Լիներ այսօր Հայաստանում նորմալ իշխանություն, միայն այս տեսանկյունից արդեն հնարավոր կլիներ կասեցնել արհավիրքը։ Բայց ունենք այն, ինչ ունենք։ Սա նշանակում է, որ պետք է ձևավորել պայքարի առողջ ձևաչափեր, քանի դեռ ձևավորված չէ սոլիդ իշխանություն։ Այս առումով խիստ կարևոր և ազդեցիկ է նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի խոսքը, քանի որ պարունակում է լուծման ուղիներ՝ հարցին իրոք տիրապետող գործչի կողմից։
Մեր վիճակը ծայրահեղ է, ու մեր պայքարը չի կարող լինել. «Հայաստանն առանց խելքի» կարգախոսով։
Այնպես չէ, որ Ս. Սարգսյանի նամակից հետո երեք նախագահները հուզվելու են ու վաղվանից փոխելու իրավիճակը։ Բայց մենք կարող ենք տարբեր անհատների (մի քանի տասնյակ) կողմից հնչեցվող՝ փորձի, գիտելիքի վրա հիմնված առաջարկներով, ստեղծել պայքարի գրագետ բովանդակություն ու գրագետ մենեջմենթ։ Գրագետ ձևակերպումներ պետք է գան Արցախից, Հայաստանի և հայկական աշխարհի՝ ունակ անհատներից։ Եվ, վերջապես, գործող իշխանության ներսում եղած հատուկենտ անհատները, որոնք չեն ուզում իրենց ողջ հետագա կյանքն ապրել որպես Հայաստանն ու Արցախը վերջնական ողբերգության բերած ուժի ներկայացուցիչներ, պիտի գիտակցեն, որ սա գուցե իրենց վերջին հնարավորությունն է։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ