#ГісторыяБеларусі
Беларусь у складзе Расійскай імперыі.

Пытанне дзяржаўнаўсці ў грамацка-палітычным жыцці Беларусі першай паловы XIX ст.

Ліквідацыя ВКЛ у перыяд падзелаў Рэчы Паспалітай, няўдалая спроба яго аднаўлення ў 1812г., мэтанакіраваная палітыка расійскай улады прывялі да паступовага адмірання ідэі аднаўлення дзяржаўнасці на беларускіх землях у выглядзе Вялікага Княства Літоўскага.

Таму напярэдадні паўстання 1830 - 1831 гг. сярод мясцовых паланізаваных эліт на першы план выйшла імкненне да аднаўлення Рэчы Паспалітай з далучэннем да яе беларуска-літоўскіх губерняў.

Нацыянальны рамантызм і лібералізм складалі аснову светаўспрымання нешматлікіх тайных студэнцкіх і вучнёўскіх арганізацый на тэрыторыі Беларусі ў 30 - 50-я гг. XIX ст. Удзельнікі гэтых гурткоў і арганізацый праяўлялі літвінскі патрыятызм.

Прыкладна ў гэты час з польскамоўнага літаратурнага асяроддзя выдзелілася так званая беларуская школа, творчасць прадстаўнікоў якой была связана з літаратурнай тэматыкай. Погляды і творы прадстаўнікоў гэтага кола далёка не заўсёды мелі выразна акрэслены нацыянальны змест, аднак у будучым яны стварылі адну з асноў нацыянальнай мастацкай культуры, якая служыла даказам патэнцыяльных магчымасцей развіцця беларускай мовы і саміх беларусаў.

Паўстанні 1830 - 1831і 1863 - 1864 гг. з'явіліся вынікам уздыму польскага нацыянальнага руху і не ставілі задач фарміравання беларускай дзяржаўнасці, але яны змянілі на наступныя дзесяцігоддзі ход грамадска-культурных працэсаў.

Істотнае ўзмацненне русіфікацыі пасля падаўлення паўстання  1863 - 1864 гг. на чале з яго кіраўніком К. Каліноўскім стала штуршком для пошукаў самаідэнтыфікацыі сярод інтэлігенцыі Беларусі.
Невыпадковым сярод адукаванага грамадства стаў паступовы заняпад ідэі "літвінскага" патрыятызму і пашырэнне самаўсведамлення беларускай нацыі ў яе сучасным разуменні.

#ПобытБеларусі

Традыцыйная духоўная культура беларусаў

Духоўная культура беларусаў да канца ХІХ ст. развівалася пераважна ў аднастайных формах. Найбольш значны ўплыў на развіццё народнай культуры аказвала хрысціянская царква.
Спачатку (XIV—XVI стст.) галоўную ролю ў культуры адыгрывала праваслаўе, а ў XVII—XVIII стст. да яго далучылася ўніяцтва.

Для насельніцтва Беларусі ў цэлым былі характэрныя талерантнасць, павага да звычаяў і традыцый суседзяў.

Разам з тым мелі месца забабоны, вера ў вядзьмарства, пэўны этнацэнтрызм (перабольшванне ролі ўласнай культуры і недаацэнка культуры іншых народаў).

Таксама не трэба забываць, што ў эпоху феадалізму духоўная культура сялянства развівалася па-за межамі пісьмовай традыцыі, і гэта ў істотнай ступені вызначала многія яе рысы.

Рисунок на бархатном чехле для подушки с изображением логотипа Интернационального союза моряков. Этот предмет был подарен советской стороне коммунистом Вальтером Могком (Эрфурт) после Второй мировой войны в знак благодарности за освобождение от фашизма

Цішка Гартны, сапр.: Зміцер (Змітро) Хведаравіч Жылуновіч (4 кастрычніка 1887, м. Капыль, Слуцкага павета Мінскай губерні, цяпер Капыльскі раён Мінскай вобласці — 11 красавіка 1937, Магілёў) — беларускі пісьменнік, паэт і перакладчык, грамадскі і дзяржаўны дзеяч. Акадэмік АН БССР (1928)

Ад рэвалюцыянера да галавы ўрада

Вясной 1906-га Дзмітрый Жылуновіч стаў сябраваць з мясцовай ячэйкай РСДРП ды прымаў удзел у рэвалюцыйным руху, удзельнічаў у выданні журналаў РСДРП, напісаных ад рукі.

Адметны факт, што адбіўся на яго лёсе як грамадскага дзеяча і паэта: першы друкаваны верш "Бяздольны", які пабачыў свет ў 1908 годзе ў газеце "Наша Ніва", пацягнуў за сабой шматлікія разважанні і думкі грамадзянскай накіраванасці, што ўвасобіліся ў далейшых творах. На гэткай эмацыянальнай юнацкай хвалі на кніжных паліцах з’яўляецца першы зборнік паэта, а Беларусь урэшце знаёміцца з постаццю новага творцы – Цішкай Гартным.
Праз год – у 1914-м – Гартны пачынае карпатлівую працу над раманам "Сок цаліны", якому было наканавана стаць першым творам у беларускай літаратуры з новым для таго часу героем – завадскім працаўніком, які змагаецца за лепшую будучыню.

Здабыткі Кастрычніцкай рэвалюцыі Цішка Гартны прыняў з усёй грамадзянскай адказнасцю і рашучасцю. У хуткім часе, знайшоўшы падтрымку ў Леніна і Сталіна, Жылуновіч становіцца ля вытокаў стварэння савецкай беларускай дзяржаўнасці.

У пачатку 1919 года, калі была абвешчана Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь, Дзмітрый Жылуновіч прызначаецца старшынёй Часовага рабоча-сялянскага ўрада.

Асвета. Арышт. Вечнасць.

Пасля часовага палітычнага ўзлёту Жылуновіч больш часу стараецца аддаваць творчай працы. 20-я – 30-я гады – вельмі насычаны перыяд яго жыцця, што звязана, перш за ўсё, з яго пасадамі ў тагачасных СМІ: у 1920 годзе Цішка Гартны працаваў галоўным рэдактарам газеты "Работніцка-сялянская Беларусь" і рэдактарам выдання "Савецкая Беларусь", у 1922 – рэдактарам у часопісе "Полымя".

У гэты ж час Дзмітрый Жылуновіч не пакідае грамадскай асветніцкай і дзяржаўнай працы. Ён узначальвае Дзяржвыдавецтва БССР і Цэнтральны архіў рэспублікі, працуе намеснікам народнага камісара асветы, а таксама займае пасаду старшыні Галоўмастацтва.
Пазней уваходзіў Жылуновіч і ў прэзідыум Інстытута беларускай культуры (Інбелкульта), ды неўзабаве стаў акадэмікам АН БССР, дзе працаваў у інстытуце гісторыі і кіраваў акадэмічным выдавецтвам. Да 1931 года таксама ўваходзіў у ЦВК рэспублікі.

Цішка Гартны меў моцнае памкненне аб’яднаць беларусаў, якіх падзеі некалькіх дзесяцігоддзяў раскідалі па розных краінах. З гэтай нагоды ён не аднойчы наведваў Берлін, а ў 1927 годзе здзейсніў вялікую вандроўку ў Еўропу разам з Янкам Купалам, Міхасём Чаротам і Міхасём Зарэцкім. У тым жа годзе было жаданне арганізаваць Усебеларускую федэрацыю пісьменнікаў і паэтаў, але паўсталі пэўныя перашкоды з боку літаб’яднання "Маладняк".

Пачатак 30-х Гартны сустрэў аповесцю "Зялёны шум" і раманам "Перагуды", прысвяціўшы іх новаму сялянскаму будаўніцтву.

Аднак у 1931 годзе Жылуновіча раптоўна выключаюць з ВКП(б) з фармуліроўкай "за сувязь з… нацдэмаўскімі і фашысцкімі элементамі".
Неверагодна, але грамадская дзейнасць паэта была неадназначна ўспрынята саратнікамі па партыі. І гэта нягледзячы на тое, што Цішка Гартны амаль адзін з першых літаратараў у Беларусі, хто выступіў з апавяданнямі на антыфашысцкую тэматыку.

Яшчэ праз пяць гадоў паэта арыштоўваюць.
У выніку такіх падзей Жылуновіч пападае з-пад арышта ў псіхіятрычную бальніцу і ў 1937 годзе, па адной з версій, здзяйсняе самагубства.

Рэабілітаваны паэт быў двойчы:
у грамадзянска-прававых адносінах у 1955 годзе,
цалкам – толькі ў 1987-м.

#ЛюдзіБеларусі

Без эпітафіі (Зміцер Жылуновіч/Цішка Гартны

Быў адным з стваральнікаў Савецкай Беларусіі, уваходзіў у яе ЦВК, а скончыў жыццё ў Магілёўскай псіхіятрычнай бальніцы...

В ближайшие десятилетия в атомной энергетике произойдет революция, по своему историческому значению сопоставимая с переходом от пара к двигателям внутреннего сгорания. На смену доминирующим сегодня классическим реакторам с водой под давлением, относящимся ко второму и третьему поколению атомных энергетических установок, придут реакторы четвертого поколения.

Именно им предстоит решить главные проблемы, которые сегодня тормозят развитие "мирного атома": ограниченность топливной базы, значительный объем радиоактивных отходов и очень большие сроки их контролируемого хранения, высокая стоимость сооружения АЭС. И надо сказать, что за годы и десятилетия естественного отбора определились технологии, которые будут определять стандарты четвертого поколения.

Это прежде всего реакторы на быстрых нейтронах, работающие в замкнутом топливном цикле. Они будут использовать плутоний, извлеченный из накопленных запасов отработавшего ядерного топлива с ежегодной подпиткой незначительным объемом обедненного урана, запасы которого только в России составляют около миллиона тонн. На тысячу лет точно хватит. Кстати,  дополнительным бонусом быстрых реакторов является то, что они способны уничтожать самую опасную составляющую отработавшего ядерного топлива – так называемые минорные актиниды. 

Под Томском начался монтаж реакторной установки опытного реактора четвертого поколения БРЕСТ-300. Рядом с ним достраивают завод, на котором из отработавшего топлива будет изготавливаться новое. Таким образом, Росатом создает не просто действующий реактор четвертого поколения, а целый комплекс, который должен продемонстрировать работоспособность замкнутого ядерного топливного цикла.

Завершение проекта планируется в 2027 - 2028 годах. Собственно говоря, это и будет началом новой атомной революции. У нас хорошие шансы на то, что именно Россия будет определять стандарты атомной энергетики будущего. От оборонительной стратегии защиты национального технологического суверенитета мы можем перейти к наступательной, к технологической экспансии. Какое бы название ей придумать? Технологический империализм? Почему бы и нет.

По инициативе «Белой Руси» в Гродненской области собрали порядка 5 тонн гуманитарной помощи для детей Донбасса

✔️Активное участие в сборе необходимых товаров приняли все районные организации. Из Гродно отправили порядка 200 коробок, наполненных гуманитарной помощью: товарами первой необходимости, медикаментами, средствами гигиены, едой.

Подробнее ⬅️