КУ́КІШКІ (kukiški)
(назоўнік)
⠀
Сядзець на кукішках — сядзець, сагнуўшы ногі ў каленях.
⠀
🔸Вера прысела на кукішкі, прымасьціла між каленяў даёнку. (Асіпенка).
🔸Чалавек дваццаць маладых байцоў сядзелі на кукішках наўкол агню. (Сяргейчык).
#словы_К

АНІГÁДКІ (anihadki)
(прыслоўе, размоўнае слова)
⠀
1. Адпавядае выразу "хоць бы што".
⠀
🔸Нашкодзіў і анігадкі.
🔸Іменна, галубок, драч. Мы яго дзеркачом завём, — разгаварыўся дзед Мікалай. — Кажуць, птушка тая пехатой шыбуе з самой Афрыкі. Ідзе і ідзе сабе і анігадкі. (Даніленка).
⠀
2. Спакойна, са спакойнай душой.
#словы_А

КАЗЫТА́ЦЬ (kazytać)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)
⠀
1. Выклікаць лёгкае нэрвовае раздражненьне, датыкаючыся да скуры.
⠀
🔸Казытаць пяты.
🔸Сена казытала то шчаку, то шыю, то забівалася за каўнер. (Лупсякоў).
⠀
2. Безасабовая форма: пра раздражненьне ў горле, носе (пра моцны пах, дым і пад.).
⠀
🔸У горле казыча.
🔸Пахла гарэлым, казытала ў носе, з вачэй сыпаліся сьлёзы. (Гурскі).
⠀
3. Пераноснае значэньне: прыемна ўзбуджаць.
⠀
🔸Казытаць гонар.
🔸Анежка ходзіць, і ўспаміны дзяцінства прыемна казычуць яе сэрца. (Броўка).
⠀
❗Назоўнік: КАЗЫТАНЬНЕ і КОЗЫТ;
Прыметнік: КАЗЫТЛІВЫ.
#словы_К

Ты, мой брат, каго зваць Беларусам,
Роднай мовы сваёй не цурайся;
Як ня зрокся яе пад прымусам,
Так і вольны цяпер не зракайся... (А. Гарун).

ЦУРА́ЦЦА (curacca)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)
⠀
1. Пазьбягаць каго-, чаго-н.; ухіляцца ад зносін з кім-н., ад выкананьня чаго-н.
⠀
🔸Ня зьведаў хлапчук .. пяшчотаў змалку і цяпер цураўся іх. (Пальчэўскі).
🔸[Сымон:] — Ды гэта і няважна, дзе чалавек аблюбуе сабе прыстанішча — у вёсцы ці ў горадзе, важна тое, каб свайго люду не цураўся. (М. Ткачоў).
🔸Заўсёды жартаўлівы і вясёлы, ён [Міхал], здавалася, ніколі ні на каго не крыўдаваў, не цураўся ніякай працы. (Машара).
⠀
2. Адракацца ад каго-, чаго-н., выракацца каго-, чаго-н.
⠀
🔸[Ціток:] — Хоць ты бяры, чалавек, ды сваёй хаты цурайся. (Лобан).
#словы_Ц

Гатовы наш дзіцячы беларускамоўны стыкерпак!

Толькі паглядзіце на гэтую мілату!
http://yangx.top/addstickers/cultkids_mova

СТÁЛЫ (stały)
(прыметнік, мужчынскі род)
⠀
1. Які стаў дарослым, дасягнуў поўнага разьвіцьця.
⠀
🔸Сталыя мужчыны зьбіраліся ў гурткі і разважалі аб вайне, якая насоўвалася на іх. (Колас).
⠀
2. Здольны рабіць, дзейнічаць самастойна, без чыёй-н. дапамогі, кіраўніцтва; сур'ёзны.
⠀
🔸Ой, як цяжка рабіць першы, сталы крок у жыцьці! (Бядуля).
⠀
3. Вопытны, які дасягнуў майстэрства ў чым-н.
⠀
🔸Драбнатэм'е, прыглушанасьць голасу, звужанасьць погляду на сучаснасьць — бяда нашых многіх сталых і маладых паэтаў. (Грахоўскі).
⠀
4. Пастаянны, нязьменны; разьлічаны на доўгі час, не часовы.
⠀
🔸На мой паклон .. [Яворская] адказала запытаньнем. — Новы сусед? Адкуль? Ага, выкладчык! Факультатыўна ці на сталую работу? (Дуброўскі).
⠀
5. Добра абдуманы; які сьведчыць пра вопытнасьць, майстэрства.
⠀
🔸Сталае рашэньне. Сталая думка.
#словы_С

КАРАБА́ТЫ (karabaty)
(прыметнік, мужчынскі род)
⠀
Няроўны, скрыўлены, пагнуты.
⠀
🔸Карабатая дошка.
🔸Карабатая паверхня.
🔸Шумяць дубы, і хвоі, і бярозы, На ўсход паволі хвалі коціць Сьвіслач, І вербы карабатыя над ёю віснуць. (Пушча).
#словы_К

Як сказаць па-беларуску "ЧАС ПИК"?
⠀
✏️Некаторыя слоўнікі прапануюць вось гэтак: "САМА РОЗРУХ".
⠀
🔸Ужо ня толькі ў сама розрух, але і ў звычайны час у менскім мэтро цісканіна, што, паводле думкі адмыслоўцаў, не спрыяе бясьпецы й камфорту пасажыраў (Радыё Свабода).
#фразэалягізмы

УКЛЕ́НЧЫЦЬ (uklenčyć)
(дзеяслоў, закончанае трываньне)
⠀
Стаць на калені, на калена.
⠀
🔸Цыганкоў з хваляваньнем разгарнуў сьцяг, перачытаў надпіс, потым укленчыў і пацалаваў ярка-чырвонае палатно. (Якімовіч).
🔸Старэнькая бабуля падышла да высокага пагорка. Перахрысьцілася, потым укленчыла і прыпала вухам да зямлі. (Штыхаў).
🔸Прафесар устаў, укленчыў адной нагой на крэсла і нізка нахіліўся над картай. (Дуброўскі).
#словы_У

Гэтаксама перакладаецца на расейскую як ''бешеный'', ''неистовый''.
⠀
АПАНТА́НЫ (apantany)
(прыметнік, мужчынскі род)
⠀
1. У якасьці прыметніка:
⠀
а) Ахоплены крайнім душэўным узрушэньнем, якое бурна выяўляецца.
⠀
🔸Як апантаны, паімчаўся Косьця да клуба. (Шыцік).
⠀
б) У якім адчуваецца крайняе душэўнае ўзрушэньне.
⠀
🔸Недзе далёка ззаду пачуўся апантаны крык. (Пестрак).
⠀
2. У якасьці назоўніка:
⠀
Чалавек, ахоплены крайнім душэўным узрушэньнем.
⠀
🔸Я гэтак гарачыўся і гневаўся, што Давідзюк глядзеў на мяне, як на апантанага. (Сабаленка).
⠀
❗Бегчы/крычаць (і г. д.) як апантаны.
#словы_А

ДЗЬМУЦЬ (dźmuć)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)
⠀
1. Несьці, гнаць струмень паветра; веяць (пра вецер).
⠀
🔸Дзьмуў лёгкі ветрык, ласкаючы твар і зганяючы сьпякоту. (Гартны).
⠀
2. Зь сілаю выпускаць з рота струмень паветра.

🔸І хлопчык стаў у дудку дзьмуць, Гамоніць дудка галасьліва. (Колас).
#словы_Д

БЭЗ (bez)
(назоўнік, мужчынскі род)
⠀
Дэкаратыўная кустовая расьліна сямейства масьлінавых з блакітна-ліловымі або белымі пахучымі кветкамі, якія ўтвараюць вялікія суквецьці; расьцьвіўшыя галінкі гэтай расьліны.
⠀
🔸Расьцьвіў перад акном духмяны белы бэз. (Брыль).
🔸На туалетным століку стаяў букет бэзу.
⠀
❗Прыметнік: БЭЗАВЫ.
#словы_Б

🐞БАГО́ЎКА (bahoŭka)
(назоўнік, жаночы род)
⠀
Тое, што і божая кароўка.
⠀
🔸Багоўка у тваёй далоні, як кропля цёплая крыві. (Караткевіч).
#словы_б

Зь Міжнародным Днём абароны дзяцей і першым днём лета, сябры! 🌞

НЕМАЎЛЯ́ (niemaŭla)
(назоўнік, ніякі род)

Малое дзіця.

🔸У лодцы, пасярэдзіне, — блакітная каляска, а ў ёй махае ручаняткамі немаўля. (Сачанка).
🔸Ня ведаю велічы большай, чым маці, Што цешыцца ўсьмешкаю свайго немаўляці! (Гілевіч).
#словы_Н

У працяг сёньняшняй тэмы дзетак і сабачак — мілата ад @mova_pastupova ❤️

ДРУЖÁКА (družaka)
(назоўнік, мужчынскі род)

Блізкі сябар.

🔸Базыль і Грышка — найлепшыя дружакі. (Колас).
🔸Позна ўвечары Сілівей Зязюля прыйшоў начаваць да свайго старога дружакі Піліпа Канапелькі. (Каваль).
#словы_Д

✏️Як сказаць па-беларуску "КОГДА РАК НА ГОРЕ СВИСТНЕТ"?

Варыянтаў некалькі:

🔸Як воўк шчанём будзе і брахаць хвастом будзе
🔸Як на далоні валасы парастуць
🔸Як будзе баба дзеўкаю
🔸Хутчэй бусел жарабя ўродзіць
🔸Тады, хіба, перастане, як сарока бела стане

📌А які з выразаў больш даспадобы Вам?
#фразэалягізмы